817 Comité Vrouwenconcentratiekamp Ravensbrück ( NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies )
817
Comité Vrouwenconcentratiekamp Ravensbrück
Openbaarheid
Het archief is voor het grootste gedeelte beperkt openbaar. Voor het inzien van de stukken dient u een archiefverklaring te ondertekenen, die te verkrijgen is bij de balie van de studiezaal. De stukken met de volgende inventarisnummers zijn volledig openbaar, hier hoeft u geen verklaring voor te ondertekenen: 1, 2, 43-45, 52, 54-63, 65-66, 68, 71, 74-75. In 2045 wordt het archief volledig openbaar.
laatste wijziging 11-08-2012
78 beschreven archiefstukken
4 gedigitaliseerd
totaal 4 bestanden
Inleiding
taal van de archiefbescheiden
817 Comité Vrouwenconcentratiekamp Ravensbrück
Inleiding
taal van de archiefbescheiden
laatste wijziging 11-08-2012
Het merendeel van de archiefstukken is Nederlandstalig. Daarnaast zijn er stukken van de internationale samenwerking van het comité die in het Duits en Frans zijn opgesteld.
laatste wijziging 11-08-2012
78 beschreven archiefstukken
4 gedigitaliseerd
totaal 4 bestanden
Geschiedenis
Al in december 1945 werd de eerste reünie van ex-Ravensbrück gevangenen georganiseerd. Ruim tweehonderd vrouwen kwamen op dit evenement af. Ondanks de grote opkomst was er kritiek, vooral uit linkse hoek, over het doel dat de reünie had. Was het alleen de bedoeling dat men elkaar weer zag, of was er ook nog een hoger, politiek doel dat nagestreefd moest worden? De critici van de reünie kwamen bij elkaar in mei 1946. Zij waren ervan overtuigd dat niet alleen het contact belangrijk was maar dat er ook moest worden gestreefd naar een betere samenleving, en dat er moest worden gevochten tegen fascisme. Zij richtten het Comité Vrouwen van Ravensbrück (CVR) op. Het comité was zeer links georiënteerd en stond later dat jaar aan de wieg van de Nederlandse Vrouwenbeweging. De politieke kant werd niet alleen door hen zelf benadrukt maar ook door het politieke klimaat van Nederland werd het comité zo bestempeld. De communistische inslag van het comité was niet representatief voor de gehele gemeenschap van ex-Ravensbrückers. Door de kritiek op dit standpunt en de doelstellingen voor de vereniging ontstond dan ook een ander comité naast het 'officiële' CVR. Dit gezelschap werd rond de ex-Ravensbrücker Brecht van den Muijzenberg opgericht. Ook dit comité was door onderlinge verdeeldheid echter geen lang leven beschoren. Hoewel de intentie was dat het comité moest bestaan op historische gronden, bleek dit te moeilijk in het politieke klimaat van de dag. Ook de Koude Oorlog had hier haar weerslag en zorgde voor diverse conflicten die het comité verdeelden. In de praktijk bestonden er in de jaren '50 twee verschillende comités; het CVR, en het comité van Van den Muijzenberg, dat zich het Nederlands Ravensbrück Comité (NRC) noemde. Het duurde tot 1970, het jubileumjaar van de bevrijding van Ravensbrück, dat er weer enige toenadering werd gezocht tussen de twee groepen. Dit gebeurde door het organiseren van een reünie, waarbij 70 mensen, een voor die tijd hoog aantal, kwam opdagen.
De behoefte om lotgenoten te ontmoeten was bijzonder groot. Tot een nieuwe eenheid leidde het echter niet. Het CVR, gelieerd aan de CPN, verklaarde dat er maar één echt Ravensbrück comité bestond: het comité dat al jarenlang de herdenkingen op de Oosterbegraafplaats had georganiseerd. Vooral Coba Veltman was een fel tegenstander van toenadering, en wees erop dat niet het contact met lotgenoten en de gezelligheid belangrijk waren, maar de antifascistische strijd. Door de hernieuwde belangstelling voor vrouwen in het verzet in de jaren '70 ging het goed met het CVR. Het comité maakte gebruik van de aandacht voor verzetsvrouwen door bij de Gemeente Amsterdam een subsidie voor een monument aan te vragen. Uiteindelijk werd deze aanvraag gehonoreerd en werd het monument vrijwel geheel betaald door de gemeente. Bij het tot stand komen van dit monument was door het CVR volledig voorbijgegaan aan het NRC en de ex-Ravensbrückers die daar aan gelieerd waren. Het monument werd door sommigen van deze groep dan ook niet echt gewaardeerd. Pas rond 1978 schaarden de vrouwen zich onder de noemer van het CVR. De toenadering kwam tot stand door de oprichting van en de herdenkingen bij het monument, ondanks de onenigheid daarover. Bij de jaarlijkse herdenkingen en de reünies bleek wel dat de oude tegenstellingen zich nog steeds onder het oppervlak bevonden. Door de politiek werd het CVR echter niet meer gezien als een communistische mantelorganisatie, wat samenhing met de afnemende dreiging van de Koude Oorlog. Toch werd er bij het CVR een bepaalde warmte gemist; één van de redenen waarom sommige vrouwen koffieochtenden in Amsterdam gingen organiseren. De initiatiefnemers wilden een steunpunt zijn en lotgenoten troosten, juist die dingen doen waar bij het CVR geen ruimte voor was. Voor deze bijeenkomsten haalde het bestuur van het CVR haar neus op.
Ondanks het samengaan van de twee groepen blijven de tegenstellingen frappant. Het CVR is vandaag de dag nog steeds actief, richt zich vooral op het organiseren van herdenkingen en reünies, maar is ook actief op het internationale vlak. Omdat de groep van ex-Ravensbrückers steeds kleiner wordt, richt het comité zich ook op het in leven houden van de herinnering door voorlichting op scholen, en door reizen voor scholieren naar Ravensbrück.
laatste wijziging 11-08-2012
78 beschreven archiefstukken
4 gedigitaliseerd
totaal 4 bestanden
Literatuur en verwante collecties
Voor vervolgonderzoek raadplege men de volgende archieven en literatuur.
laatste wijziging 11-08-2012
78 beschreven archiefstukken
4 gedigitaliseerd
totaal 4 bestanden
Inventaris
aanvraaginstructie
Archiefstukken uit dit archief kunnen in de studiezaal van het NIOD worden aangevraagd
onder vermelding van: archief 817, inv.no. ...
Het inventarisnummer is vermeld in numeriek oplopende volgorde,
links naast de beschrijving van de stukken
Archiefstukken uit dit archief kunnen in de studiezaal van het NIOD worden aangevraagd
onder vermelding van: archief 817, inv.no. ...
Het inventarisnummer is vermeld in numeriek oplopende volgorde,
links naast de beschrijving van de stukken
laatste wijziging 11-08-2012
78 beschreven archiefstukken
4 gedigitaliseerd
totaal 4 bestanden
Kenmerken
Datering:
1965-1998
over het archief:
Het in 1946 opgerichte Comité Vrouwen van Ravensbrück was links georiënteerd en stond aan de wieg van de Nederlandse Vrouwenbeweging. Na een turbulent bestaan, richt het comité zich vandaag de dag vooral op het organiseren van herdenkingen en reünies, maar is ook actief op het internationale vlak. Daarnaast richt het zich ook op het in leven houden van de herinnering door voorlichting op scholen, en door reizen voor scholieren naar Ravensbrück.
Openbaarheid:
Enkele inventarisnummers van dit archief zijn beperkt openbaar. Details staan vermeld in de rubriek "openbaarheid".
Omvang:
1,6 meter (76 inventarisnummers)
Categorie:
Zie ook:
laatste wijziging 11-08-2012
78 beschreven archiefstukken
4 gedigitaliseerd
totaal 4 bestanden