251a Stichting Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers en Landelijke Knokploegen ( NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies )

251a
Stichting Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers en Landelijke Knokploegen
Openbaarheid
Het archief is sinds 1 januari 2020 grotendeels openbaar.
Inventarisnummer 371 is slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, is ter plekke bij balie van de studiezaal van het NIOD een archiefverklaring verkrijgbaar. Direct na ondertekening kunt u de stukken aanvragen en inzien.
Inventarisnummers 161, 162 en 164 zijn slechts raadpleegbaar na verkregen schriftelijke toestemming van de directeur van het NIOD. Bezoekers die deze toestemming willen hebben, kunnen zich daartoe schriftelijk richten tot de directeur van het NIOD.
Inventarisnummer 371 is slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, is ter plekke bij balie van de studiezaal van het NIOD een archiefverklaring verkrijgbaar. Direct na ondertekening kunt u de stukken aanvragen en inzien.
Inventarisnummers 161, 162 en 164 zijn slechts raadpleegbaar na verkregen schriftelijke toestemming van de directeur van het NIOD. Bezoekers die deze toestemming willen hebben, kunnen zich daartoe schriftelijk richten tot de directeur van het NIOD.
laatste wijziging 31-01-2024
375 beschreven archiefstukken
362 gedigitaliseerd
totaal 71.811 bestanden
Inleiding
laatste wijziging 31-01-2024
375 beschreven archiefstukken
362 gedigitaliseerd
totaal 71.811 bestanden
Geschiedenis
De Stichting Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers en Landelijke Knokploegen (Stichting LO-LKP) werd in november 1945 opgericht, na de fusie van de LO en LKP, de twee grootste Nederlandse verzetsorganisaties in Nederland.
De Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers (LO) was in 1942 ontstaan doordat mevrouw H. Th. Kuipers-Rietberg (alias Tante Riek) en dominee F. Slomp (alias Frits de Zwerver) zich gezamenlijk in gingen spannen onderduikadressen te regelen voor diegenen die dat zelf niet voor elkaar kregen en onderduikers te verzorgen. De onderduik had op dat moment in de oorlog nog meer urgentie gekregen door een aantal repressieve maatregelen van de bezetter. Zo werden er verscherpte maatregelen genomen tegen Nederlandse Joden, kwam er een hernieuwde oproep voor de Arbeitseinsatz en ten slotte moesten in 1943 alle Nederlandse beroepsmilitairen opnieuw in krijgsgevangenschap. Gaandeweg ontstonden overal in het land organisaties en afdelingen die zich met onderduikhulp bezig gingen houden. Zij gingen in februari 1943 de LO vormen. Op landelijke vergaderingen van de LO, de zogenaamde ‘Beurs’, werden onderduikadressen en andere zaken die voor onderduikers van belang waren onder de afdelingen uitgewisseld.
De Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers (LO) was in 1942 ontstaan doordat mevrouw H. Th. Kuipers-Rietberg (alias Tante Riek) en dominee F. Slomp (alias Frits de Zwerver) zich gezamenlijk in gingen spannen onderduikadressen te regelen voor diegenen die dat zelf niet voor elkaar kregen en onderduikers te verzorgen. De onderduik had op dat moment in de oorlog nog meer urgentie gekregen door een aantal repressieve maatregelen van de bezetter. Zo werden er verscherpte maatregelen genomen tegen Nederlandse Joden, kwam er een hernieuwde oproep voor de Arbeitseinsatz en ten slotte moesten in 1943 alle Nederlandse beroepsmilitairen opnieuw in krijgsgevangenschap. Gaandeweg ontstonden overal in het land organisaties en afdelingen die zich met onderduikhulp bezig gingen houden. Zij gingen in februari 1943 de LO vormen. Op landelijke vergaderingen van de LO, de zogenaamde ‘Beurs’, werden onderduikadressen en andere zaken die voor onderduikers van belang waren onder de afdelingen uitgewisseld.
Na de invoering van de Tweede Distributiestamkaart werd het een stuk gecompliceerder om aan bonkaarten voor onderduikers te komen. Nu werd het noodzakelijk overvallen op distributiekantoren te plegen om die te verkrijgen en zo de onderduikers te kunnen verzorgen. Aanvankelijk werden deze overvallen gepleegd door los- vaste knokploegen. Bonkaarten en bijvoorbeeld ook blanco persoonsbewijzen werden buitgemaakt. De knokploegen pleegden ook overvallen op bevolkingsregisters. Langzamerhand ontstond uit dit los- vast verband een landelijk netwerk. In augustus 1943 kwam het tot de oprichting van de Landelijke Knokploegen (LKP). De LKP richtte zich verder op het buitmaken van wapens, de bevrijding van gearresteerde verzetsmensen en sabotage en het liquideren van verraders.
Het doel van de Stichting LO-LKP nu, was nabestaanden van de LO, de LKP en hun nevenorganisaties (de Falsificatie-Centrale, de Persoonsbewijzen Sectie, het Centrale Distributiekantoor en de Centrale Inlichtingen Dienst) informatie te geven over het verzet van de LO en LKP. Gevallen leden van de organisaties moesten worden geëerd, de herinnering aan hun daden moest levend blijven. De Stichting had daartoe al in maart 1945 besloten een gedenkboek samen te stellen en verzamelde daartoe documentatie, dat uit interviewverslagen, rapporten over het verzetswerk en enquêteformulieren bestond. Dit is het materiaal waar de gedenkboekcommissie uit putte om Het Grote Gebod: gedenkboek van het verzet in LO en LKP te schrijven, dat in 1951 verscheen. Deze documentatie is geschonken aan het RIOD en vormt nu collectie 251a.
Het doel van de Stichting LO-LKP nu, was nabestaanden van de LO, de LKP en hun nevenorganisaties (de Falsificatie-Centrale, de Persoonsbewijzen Sectie, het Centrale Distributiekantoor en de Centrale Inlichtingen Dienst) informatie te geven over het verzet van de LO en LKP. Gevallen leden van de organisaties moesten worden geëerd, de herinnering aan hun daden moest levend blijven. De Stichting had daartoe al in maart 1945 besloten een gedenkboek samen te stellen en verzamelde daartoe documentatie, dat uit interviewverslagen, rapporten over het verzetswerk en enquêteformulieren bestond. Dit is het materiaal waar de gedenkboekcommissie uit putte om Het Grote Gebod: gedenkboek van het verzet in LO en LKP te schrijven, dat in 1951 verscheen. Deze documentatie is geschonken aan het RIOD en vormt nu collectie 251a.
laatste wijziging 31-01-2024
375 beschreven archiefstukken
362 gedigitaliseerd
totaal 71.811 bestanden
Verwante archieven en collecties
Voor vervolgonderzoek raadplege men de volgende archieven en collecties:
Archief van de LO-LKP (toegangsnummer 184a)
Archief van de LO-LKP en de LO-LKP-Stichting (aanvulling) (toegangsnummer 853)
Collectie krantenknipsels I Personen, naoorlogs (dossier R. Wolthuis, no. 8576).
Stichting Herinnering LO-LKP
Archief van de LO-LKP (toegangsnummer 184a)
Archief van de LO-LKP en de LO-LKP-Stichting (aanvulling) (toegangsnummer 853)
Collectie krantenknipsels I Personen, naoorlogs (dossier R. Wolthuis, no. 8576).
Stichting Herinnering LO-LKP
laatste wijziging 31-01-2024
375 beschreven archiefstukken
362 gedigitaliseerd
totaal 71.811 bestanden
Inventaris

aanvraaginstructie
Archiefstukken uit dit archief kunnen in de studiezaal van het NIOD worden aangevraagd
onder vermelding van: archief 251a, inv.no. ...
Het inventarisnummer is vermeld in oplopende volgorde,
links naast de beschrijving van de stukken
Archiefstukken uit dit archief kunnen in de studiezaal van het NIOD worden aangevraagd
onder vermelding van: archief 251a, inv.no. ...
Het inventarisnummer is vermeld in oplopende volgorde,
links naast de beschrijving van de stukken
laatste wijziging 31-01-2024
375 beschreven archiefstukken
362 gedigitaliseerd
totaal 71.811 bestanden
Concordans
laatste wijziging 31-01-2024
375 beschreven archiefstukken
362 gedigitaliseerd
totaal 71.811 bestanden
Kenmerken
Datering:
1945-1951
over het archief:
De collectie bevat verslagen van oud-medewerkers van de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers en Landelijke Knokploegen over hun persoonlijke belevenissen en ervaringen tijdens de oorlogsjaren. Deze herinneringen hebben, met archief 184 a, gediend als bron voor de samenstelling van het gedenkboek van de LO-LKP Het Grote Gebod (Kampen 1951).
Openbaar vanaf:
01-01-2020
Soort:
Collectie
Openbaarheid:
Enkele inventarisnummers van dit archief zijn beperkt openbaar. Details staan vermeld in de rubriek "openbaarheid".
Omvang:
11 meter (398 inventarisnummers)
Status:
NIOD-KNAW collectie
Trefwoorden:
Categorie:
Zie ook:
laatste wijziging 31-01-2024
375 beschreven archiefstukken
362 gedigitaliseerd
totaal 71.811 bestanden