Omtrent de stichting van het Gasthuis te Terborg is niets bekend. Van oudsher waren de leden van het stadsbestuur van Terborg opperprovisoren van het Gasthuis. De rekeningen van de administrerend gasthuismeester, ook wel rendant of rentmeester genoemd, werden afgehoord in aanwezigheid van de predikant, oorspronkelijk door de drost of richter en het stadsbestuur gezamenlijk, sedert 1810 door de burgemeester, vanaf 1812 geassisteerd door een wethouder. Rentmeester P.J. Braam, gemeentesecretaris van 1846-1860, was tot 1886 ruim vijftig jaar lang verantwoordelijk voor de administratie van het Gasthuis. De administratie van zijn opvolger F.D. Schlencker was veel minder ordelijk, zodat het College van B & W in 1900 besloot om de Gasthuiszaken in gemeentelijk beheer te nemen. De burgemeester was sindsdien zowel voorzitter als rentmeester, terwijl de wethouders en de predikant diens rekening controleerden.

Rentmeester P.J. Braam was sedert 1845 tevens boekhouder van het "College van Armmeesters der algemeene armen in Terborg". Dit college administreerde een fonds, als legaat ten bate van voornoemde armen nagelaten door wijlen Turbanus Engel [ook wel: Emanuel of Mourits genoemd] Dreyer uit Amsterdam, die op 29 juli 1742 te Terborg was gehuwd. Zie ook Oud-archief Wisch inv.nr. 2020. Het college bestond uit drie armmeesters, resp. afgevaardigd door de rooms-katholieke, de hervormde en de joodse gemeente in Terborg. De afgehoorde rekeningen van deze armmeesters over de perioden 1826-1832/'33 en concept-rekeningen over 1833-1862/'63 zijn te vinden onder Nieuw-archief Wisch, Gedeponeerde archivalia, inv.nr. 1092. Waarschijnlijk zijn beide fondsen in 1863 samengevoegd, aangezien het desbetreffende register in dat jaar niet is voortgezet en de rekeningen in het vervolgdeel namens het Gasthuis zijn opgesteld. Ook hier had reeds voordien de burgemeester bemoeienis met de belegging van het fondskapitaal.

Omwille van een vollediger overzicht zijn alle beschrijvingen van Gasthuisbescheiden tekstueel samengevoegd. Deze archiefstukken bevinden zich echter materieel in drie bestanden:
(1) Oud-archief Wisch [OAW]: Rekeningen en stukken betreffende het beheer van eigendommen en kapitaal van het Gasthuis van de periode 1670-1823 werden in 1933 door A.J. van der Ven beschreven in de inventaris van het Oud-archief Wisch. Deze zijn hieronder opgenomen als de inv.nrs. OAW 432 t/m 627.
(2) Nieuw-archief Wisch [NAW]: In de bewaarplaats aangetroffen Gasthuisbescheiden, betrekking hebbend op de periode 1800-1960, werden door D.W. Kobes in 1969 beschreven in de inventaris van het Nieuw-archief Wisch. De stukken, merendeels afkomstig van het college van B & W als Gasthuisbestuurders, werden door hem aangevuld met een aantal niet nader gespecificeerde stukken, afkomstig van notaris Vos in Terborg. Deze zijn vermeld als de inv.nrs. NAW 1065 t/m 1097.
(3) Bestand Aanvullingen [A]: Afgedwaalde bescheiden van diverse herkomst, aangetroffen in de archiefbewaarplaats bij de inventarisatie in de jaren 2002/2003, werden gestald in een werkbestand Aanvullingen. Hieronder bevond zich een collectie notariële akten, volgens mededeling van B.J. Dorrestijn omstreeks 1960 overgedragen door een zekere heer Nijenhuis als nazaat van een vm. Gasthuisadministrateur. Deze akten werden door ondergetekende aangetroffen in de genealogische documentatie van het gemeentearchief, maar bleken restanten van "cliëntendossiers" van het Gasthuis. Het merendeel van deze stukken is opgelegd in verband met schuldvorderingen. Opmerkelijk is het gedeelte betreffende voorzaten en leden van de familie Jansen te Terborg, later Varsseveld, dat zich uitstrekt over 5 generaties in de periode 1766-1918. Deze stukken zijn hieronder vermeld als de inv.nrs. A 26 t/m 36. Overige los aangetroffen stukken betreffende het Gasthuis zijn opgenomen onder inv.nrs. A 169, 172, 207, 254-264.

P. Meerdink, 2004
SARA Doetinchem

Bij de inventarisatie in 2007 zijn de door P. Meerdink tekstueel samengevoegde beschrijvingen ook materieel bij elkaar geplaatst. De enige aanvulling bestaat uit de inv.nrs. 12 en 13 die tijdens de voorbereidende werkzaamheden voor de verhuizing van de archieven te voorschijn kwamen.

J. Gervers, W. Konink en W. Willemsen
Streekarchivariaat Regio Achterhoek
voorjaar 2007