Mijn Studiezaal (inloggen)
0738 Christelijke Basisschool de Hoeksteen te Gendringen, (1871) 1893 - 1985 (1996) ( Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers )
0738
Christelijke Basisschool de Hoeksteen te Gendringen, (1871) 1893 - 1985 (1996)
Inleiding
Algemeen
De Christelijk Nationale School, sinds 1985 Christelijke Basisschool De Hoeksteen
0738 Christelijke Basisschool de Hoeksteen te Gendringen, (1871) 1893 - 1985 (1996)
Inleiding
De Christelijk Nationale School, sinds 1985 Christelijke Basisschool De Hoeksteen
De oudst overgeleverde informatie over de Christelijk Nationale School te Gendringen dateert uit 1893. Zeven mannen richtten toen de 'Vereeniging voor Christelijk Nationaal Schoolonderwijs in het dorp Gendringen' op. Kennelijk bestond de behoefte aan meer leerstellig onderwijs en nam een aantal mensen geen genoegen meer met het onderwijs dat ter plaatse in de enige school, een openbare, gegeven werd. Feit is dat er in de plaatselijke Hervormde kring onrust bestaan had over de koers van de kerk die volgens sommigen teveel afweek van de 'rechtzinnige' lijn. In 1887 en 1888 was een aantal leden om die reden uit de hervormde gemeente getreden om vervolgens lid te worden van de in 1887 opgerichte Gereformeerde Dolerende kerk Gendringen-Wisch.
Van de diaconie van de Hervormde gemeente werd aan de IJsselstraat een stuk grond, een deel van de zogenoemde 'Armenkamp'(of 'Pavordskamp'), in eeuwige erfpacht verkregen voor een schoolgebouw met onderwijzerswoning. De bestuursleden werkten door het houden van collectes en door het werven van leden voor de vereniging aan de vorming van het nodige kapitaal.
Van de diaconie van de Hervormde gemeente werd aan de IJsselstraat een stuk grond, een deel van de zogenoemde 'Armenkamp'(of 'Pavordskamp'), in eeuwige erfpacht verkregen voor een schoolgebouw met onderwijzerswoning. De bestuursleden werkten door het houden van collectes en door het werven van leden voor de vereniging aan de vorming van het nodige kapitaal.
Bakstenen werden gekocht en om niet aangevoerd door boeren met paard en wagen. De stenen werden opgetast op het erf van boer Westerveld, tegenover het bouwperceel dat gelegen was op de hoek van de IJsselstraat met de weg naar de IJsselweide (later 'IJsselweg' geheten). Op 24 mei werd de bouw aanbesteed. Op 9 oktober 1893 werd F.H.B. Alers uit Burgwerd benoemd als het hoofd van de nieuwe school in de advertentie was gevraagd om: 'een hoofdonderwijzer, Ned. Herv. van waarlijk Christelijke beginselen'. Toen de school op 28 december 1893 in gebruik genomen werd, waren 60 kinderen aangemeld, waarvan er 40 konden worden geplaatst. De overigen moest wachten tot een tweede onderwijzer 'gevonden' was. De notulen van de bestuursvergaderingen en van de ledenvergaderingen getuigen van de ontwikkelingen die plaats vonden. Veel inspanningen kostte het om de school financieel in stand te houden. De gelijksschakeling van het bijzonder onderwijs door de schoolwet van 1921 met het openbare onderwijs (wat financiële ondersteuning door de overheid betreft) bracht opluchting.
Een dieptepunt in de geschiedenis van de school was de zogeheten 'Gendringse schoolkwestie'. Het betrof een conflict dat in 1917 ontstond tussen het schoolbestuur en diens voorzitter ds. J. van Dorp. Het meningsverschil escaleerde zodanig dat ds. Van Dorp uit het bestuur trad en dat bestuursleden onder kerkelijke tucht werden geplaatst (uitsluiting van het avondmaal). Ds. Van Dorp richtte in 1924 in Gendringen een tweede Christelijke school op, de zogeheten 'school van de Kerkeraad' of 'Nederlandsch Hervormde School'. Deze school werd door de gemeente (daartoe wettelijk verplicht) onderdak geboden in het voormalige gebouw van de openbare school. Ouders van schoolgaande kinderen werden zo gedwongen openlijk partij te kiezen met alle gevolgen van dien. In 1931 ging de school van de kerkenraad wegens gebrek aan leerlingen en andere problemen ter ziele en raakten de tegenstellingen in de protestante gemeente door veranderingen in het personele vlak meer op de achtergrond.
De Christelijk Nationale School werd niet enkel bevolkt door leerlingen uit het dorp Gendringen maar ook uit nabij gelegen buurtschappen en het dorp Megchelen en omgeving. In Megchelen was de openbare school in 1928 omgezet in een r-.k. school zodat voor kinderen met een protestants-christelijke achtergrond een andere oplossing gezocht moest worden. Het gemeentebestuur kwam met de ouders overeen dat het vervoer van hun kinderen van Megchelen naar de school in Gendringen geregeld zou worden. Zulks geschiedde in de vorm van een schoolbus. In tijden dat geen motorisch vervoer plaats kon vinden werd een paard voor een wagen gespannen. Dat was het geval tijdens de Duitse bezetting (1940-1945).
Gedurende het laatste oorlogsjaar (1944/45) werd het schoolgebouw gevorderd door de Wehrmacht. Ook diende de school toen een tijd als hospitaal voor de verpleging van mishandelde en verzwakte Nederlandse dwangarbeiders uit het werkkamp (Ausländerlager Groin) bij het Duitse Rees. De kinderen kregen die tijd les in de Ned. Herv. Kerk.
Gedurende het laatste oorlogsjaar (1944/45) werd het schoolgebouw gevorderd door de Wehrmacht. Ook diende de school toen een tijd als hospitaal voor de verpleging van mishandelde en verzwakte Nederlandse dwangarbeiders uit het werkkamp (Ausländerlager Groin) bij het Duitse Rees. De kinderen kregen die tijd les in de Ned. Herv. Kerk.
In de jaren vijftig drong de behoefte aan een nieuw schoolgebouw zich op. Het oude gebouw vertoonde vele gebreken waarvan enkele, zoals tekort schietend sanitair (één kraan voor 120 kinderen in 1959) - volgens de schoolarts - zeker bedreigend waren voor de gezondheid. Uiteindelijk zou de voorbereiding voor nieuwbouw aan de Oosterstraat, gehinderd door bezuinigingen, ruim 14 jaar in beslag nemen. In 1969 kon eindelijk worden verhuisd naar het nieuwe vierklassige gebouw met aula.
In 1985 trad de wet op het basisonderwijs in werking hetgeen inhield dat de in oorsprong uit 1871 daterende Evangelische kleuterschool met de lagere school werd samengevoegd. In 1988 was de school aan de Oosterstraat na een verbouwing in staat om ook de kleuters opvang te bieden. 'De Hoeksteen' werd de naam van de aldus gevormde basisschool.
In het boekje dat in 1993 uitgegeven werd ter gelegenheid van de 100-jarige jubileumviering vinden we diverse anekdotes van oud-leerlingen en een enkele leerkracht die inzicht geven in de sfeer en de historie van deze school.
In 1985 trad de wet op het basisonderwijs in werking hetgeen inhield dat de in oorsprong uit 1871 daterende Evangelische kleuterschool met de lagere school werd samengevoegd. In 1988 was de school aan de Oosterstraat na een verbouwing in staat om ook de kleuters opvang te bieden. 'De Hoeksteen' werd de naam van de aldus gevormde basisschool.
In het boekje dat in 1993 uitgegeven werd ter gelegenheid van de 100-jarige jubileumviering vinden we diverse anekdotes van oud-leerlingen en een enkele leerkracht die inzicht geven in de sfeer en de historie van deze school.
In diezelfde publicatie, is de volgende lijst van schoolhoofden opgenomen:
F.H.B. Alers 1893-1902
J. Visser 1902-1905
A.L. Soetekouw 1905-1911
A. de Geus 1911-1920
G. de Ru 1920-1925
G.J. Westerveld 1925-1926 (tijdelijk hoofd)
D. Kuit 1926-1931
J. Kamerbeek 1931-1970
D. Mik 1970-1985
J. Sevink 1985-1990
H. Hendertink 1990-
De Evangelische Bewaar-, Naai- en Breischool, later Evangelische Kleuterschool
De archieven
Openbaarheid
Bronnen en literatuur
laatste wijziging 12-03-2021
40 beschreven archiefstukken
Inventaris
laatste wijziging 12-03-2021
40 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
(1871) 1893 - 1985 (1996)
Auteur:
P. Bresser
Toegang:
Inventaris
Gemeente:
Oude IJsselstreek
Omvang:
0,875
Citeerinstructie:
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste eenmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
Information obtained from our archives can not be used without crediting the source and our archive must be mentioned at least once in full without abbreviations.
VOLLEDIG/Full:
Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers, Doetinchem. Toegang 0738 Christelijke Basisschool de Hoeksteen te Gendringen, (1871) 1893 - 1985 (1996)
VERKORT/Thereafter:
NL-DtcSARA 0738
Information obtained from our archives can not be used without crediting the source and our archive must be mentioned at least once in full without abbreviations.
VOLLEDIG/Full:
Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers, Doetinchem. Toegang 0738 Christelijke Basisschool de Hoeksteen te Gendringen, (1871) 1893 - 1985 (1996)
VERKORT/Thereafter:
NL-DtcSARA 0738
Categorie:
Christelijke Basisschool de Hoeksteen Gendringen
laatste wijziging 12-03-2021
40 beschreven archiefstukken
