Mijn Studiezaal (inloggen)
3000 Polder Walcheren 1511-1870, 1511-1870 ( Zeeuws Archief )
3000
Polder Walcheren 1511-1870, 1511-1870
Inleiding
[Woord vooraf]
1. Het eiland Walcheren
2. Het bestuur
3. De archieven
[Verantwoording van de bewerking]
laatste wijziging 14-11-2023
3.928 beschreven archiefstukken
473 gedigitaliseerd
totaal 20.191 bestanden
Inventaris
2. Tweede afdeeling. Van 1812 tot 1870 
2.1. Het archief van de centrale directie
2.1.1. De griffie
2.1.1.2. Waterstaat en verkeer
2.1.1.2.9. Wegen 
2.1.1.2.9.3. Geoctrooieerde wegen, waarover het toezicht aan Walcheren is opgedragen geweest
2.1.1.2.9.3.2. Inventaris
2.1.1.2.9.3.2.4. Zand(straat)weg van Middelburg naar Koudekerke met zijtakken 
3000 Polder Walcheren 1511-1870, 1511-1870
Inventaris
2. Tweede afdeeling. Van 1812 tot 1870
2.1. Het archief van de centrale directie
2.1.1. De griffie
2.1.1.2. Waterstaat en verkeer
2.1.1.2.9. Wegen
2.1.1.2.9.3. Geoctrooieerde wegen, waarover het toezicht aan Walcheren is opgedragen geweest
2.1.1.2.9.3.2. Inventaris
2.1.1.2.9.3.2.4.
Zand(straat)weg van Middelburg naar Koudekerke met zijtakken
N.B. In de octrooien van dezen weg, waarvan de latere slechts eene voortzetting van het oorspronkelijke octrooi zijn, worden achtereenvolgens zes verschillende wegen of trajecten onderscheiden:
1. de straatweg buiten de Langeviele poort;
2. de weg van de sub 1 bedoelden weg naar den molen van Koudekerke;
3. de Breeweg;
4. de weg van den molen naar de dorpsstraat;
5. de weg van den molen naar de buitenplaats der Boede;
6. de Abeelsche weg, zijnde eene verbinding van de wegen Middelburg-Koudekerke en Middelburg-Vlissingen.
1. de straatweg buiten de Langeviele poort;
2. de weg van de sub 1 bedoelden weg naar den molen van Koudekerke;
3. de Breeweg;
4. de weg van den molen naar de dorpsstraat;
5. de weg van den molen naar de buitenplaats der Boede;
6. de Abeelsche weg, zijnde eene verbinding van de wegen Middelburg-Koudekerke en Middelburg-Vlissingen.
Het oorspronkelijke octrooi van 7 Februari/23 Maart 1654-hetzelfde, waarbij door de Staten van Zeeland ook voor de Noorden Seisstraatwegen (zie blz. 274 vlg. en 279 vlg.) concessie werd gegeven - beoogt het maken en repareeren van den sub 1 vermelden straatweg, strekkende van de stad landwaarts in naar buiten. Vermoedelijk heeft men hier te doen met eene toen reeds bestaande doch herstelling behoevende bestrating van geringe lengte. - Het octrooi van 24 September 1695, door de Staten van Zeeland verleend aan Johan Rademaecher, Cornelis Evertsen, Johan Schorer, Phillips Van Der Hooge, Johan Du Bon en, Petrus Pottey, strekte tot het verbreeden, bedelven, verhoogen en bezanden van den rijweg buiten de Langeviele poort naar Koudekerke, bedoeld sub 2. Het laatste octrooi, dat voor onbepaalden tijd gegeven was, werd 9 Mei 1791 vernieuwd voor 21 jaren (1 Mei 1791-30 April 1812) en dan wordt voor het eerst gesproken van den sub 3 bedoelden weg en wel in verband met de vaststelling van een tolrecht voor het gebruik van den aarden- of kleiweg, tot welks heffing een sluitboom geplaatst mocht worden aan den weg "van de buitenplaats van den heer Sprenger, (Vijvervreugd) en uitkomende op den Breeden weg". Van de Kon. Besluiten, die later gegeven zijn tot verlenging van het octrooi en opneming van kapitaal, omvat dat van 22 Maart 1821, Nu. 123, ook de sub 4 en 5 bedoelde trajecten. Art. 2 bepaalt nl., dat ook de beide embranchementen, welke loopen van den molen tot aan de straat van het dorp Koudekerke aan de eene zijde, en aan de andere zijde van den molen links af tot daar, waar de weg aan den zandweg van Koudekerke naar Vlissingen sluit, onder de bij het octrooi bedoelde wegen zullen begrepen worden. En eindelijk strekte het verlengingsoctrooi van 23 Mei 1841, Nr. 88, tot de bestrating o.a. van den tot dusverre nog niet geoctrooieerden Abeelschen weg, vermeld sub 6.
Bij het octrooi van 1654 kreeg Middelburg vergunning om tolgeld te heffen tot een bedrag van 3 stuivers van eene karos etc. en van 1 stuiver van een boerenwagen etc. en wel voor den tijd van 7 jaren. Het schijnt echter, dat de stad na expiratie van dien tijd met de heffing van tolgeld tot de aangegeven bedragen met toestemming van de Staten is voortgegaan. Immers toen bij het octrooi van 1695 vergunning werd gegeven om te mogen invorderen aan den boom buiten de Langeviele poort 3 grooten van eene karos etc. en een halven stuiver van een boerenwagen etc. werd daarbij uitdrukkelijk gevoegd:"sulcx dat in plaets van dry stuyvers en van eene stuyver respectivelijck, 't gene aldaer nu betaelt moet worden, sal moeten werden betaelt negen grooten Vlaems ende dry grooten Vlaems respective". Voor de invordering van dit tolrecht (voor de sub 1 en 2 bedoelde trajecten?) is blijkbaar slechts een boom geplaatst, daar de stad Middelburg hare aanspraken op een aandeel er in voor traject 1 aan de geoctrooieerden van het sub 2 bedoelde traject overdroeg (zie het aangeteekende bij Inv. nr. 1668). In 1821 weigerden geoctrooieerden de recognitie van "f 20.30" langer te betalen "tenzij men de wettigheid aantoonde". - Om te Koudekerke te komen bestond ook nog gelegenheid over den Breeweg en voor het gebruik daarvan stelden de Staten van Zeeland in 1791, het oude tarief van 1654, met vergunning tot het stellen van een tolboom, gelijk boven gezegd.
Het tolrecht voor dezen weg heeft zich echter niet kunnen handhaven. Naar aanleiding van ingekomen klachten werd bij Kon. Besluit van 14 Augustus 1821, Nr. 69, bevolen, dat de barrièregelden voor den Breeweg moesten verminderd worden, zoodra zulks mogelijk was, terwijl de geoctrooieerden gelast werden om met die personen, welke een dagelijksch gebruik van den weg maken, en verlangen mochten de betaling der tolgelden af te koopen, in schikking te treden en aan deze tegen een afkoop van f 4.50 's jaars de vrije passage over den weg te verleenen. Daarentegen is de heffing van tolrecht voor de passage over den hoofdweg bij de Kon. Besluiten van 31 Mei 1815, Nr. 48; 13 Mei 1818, Nr. 55; 22 Maart 1821, Nr. 123; 20 Februari 1836, Nr. 92; 6 October 1837, Nr. 50; en 23 Mei 1841, Nr. 88, opnieuw verleend, laatstelijk voor zoodanigen tijd als noodig is om de opgenomen en nog op te nemen kapitalen af te lossen. Bij het octrooi van 1841 werd het getal tolboomen met nog 2 vermeerderd, als een aan de vereeniging van den zijtak bij den molen van Koudekerke, en een op den z,g. Abeelschen weg, met bepaling, dat de heffing der tolrechten aan die boomen zou plaats hebben volgens het tarief, gearresteerd bij Kon. Besluit van 29 October 1833 (Staatsblad no. 59), "met die verstande, dat "voor de geheele uitgestrektheid wegs slechts aan een der drie "tollen het tolregt zal worden geheven". - Een andere bron van inkomsten was het strekkende roedegeld.
De vergunning tot heffing er van werd gegeven bij het octrooi van 1695 en wel ten bedrage van 2 stuivers van iedere roede 's jaars. Het octrooi van 1791 zegt ten deze:"En wordt voorts, zooverre de Geoctroyeerden de twee stuyvers van de strekkende Roede van het Land, aan wederzyden van den voorschreven Weg liggende, tot de Buitenplaats Steenhove, hebben getrokken, die invordering hun almede, op denzelven voet, en niet verder, geaccordeerd...". In 1821 werd deze belasting echter afgeschaft; art. 3 van het Kon. Besluit van 22 Maart, Nr. 123, bepaalde nl., dat de aangelanden van den weg tot aan de buitenplaats Steenhove niet langer tot de voldoening van het strekkende roedegeld mochten verplicht worden. De wegen werden in de jaren 1833 tot 1841 bestraat:in het laatste jaar van af Steenhove tot Koudekerke, de zijweg van den molen tot den zandweg naar Vlissingen en de Abeelsche zandweg, voor welke bestrating de opneming van kapitalen tegen 3 pct. (voor den Abeelschen zandweg renteloos) bij de Kon. Besluiten van 7 October 1836, Nr. 86; 6 October 1837, Nr. 50; en 23 Mei 1841, Nr. 88, is toegestaan. Bij het laatstgenoemde Besluit werd het octrooi verlengd voor zoodanigen tijd als uit de door geoctrooieerden aan de Centrale directie van Walcheren jaarlijks in te dienen en door dezelve te arresteeren rekeningen en begrootingen zal blijken noodig te zijn om het kapitaal van 14000 guldens af te lossen, nadat de vroeger genegotieerde kapitalen en een renteloos voorschot van 10000 guldens volledig zouden zijn gekweten.
laatste wijziging 14-11-2023
3.928 beschreven archiefstukken
473 gedigitaliseerd
totaal 20.191 bestanden
Regestenlijst
Bij hetgeen reeds in de inleiding (blz. 72 vlg.) over de vervaardiging van de regesten is gezegd, wordt hier nog het volgende opgemerkt. Ten einde alles, wat de samenstelling en den titel van het bestuur van het eiland Walcheren betreft, voor den dag te brengen, zijn alle bijzonderheden, die de stukken daaromtrent bevatten, in de regesten opgenomen. Het scheen echter niet noodig de vermelding van de namen en ambten der Gecommitteerden van de Staten en der Breede geërfden verder dan tot 1574 uit te strekken. Van af het beginman de reformatie is volstaan met de vermelding van de benaming van het bestuur in zijn geheel.-Het weglaten van den datum in onopgelosten vorm aan het einde van een regest, dagteekenende na de invoering van den Gregoriaanschen kalender (1582), schijnt mij niet wenschelijk.
laatste wijziging 14-11-2023
3.928 beschreven archiefstukken
473 gedigitaliseerd
totaal 20.191 bestanden
Bijlagen
laatste wijziging 14-11-2023
3.928 beschreven archiefstukken
473 gedigitaliseerd
totaal 20.191 bestanden
Indices
In deze indices zijn vierderlei nummers onderscheiden, nl. die van de bladzijden, aangeduid door Blz., van den Inventaris door I, van de gewone regesten door R, en van de regesten van Bijlage I door A.
laatste wijziging 14-11-2023
3.928 beschreven archiefstukken
473 gedigitaliseerd
totaal 20.191 bestanden
Kenmerken
Datering:
1511-1870
Andere namen:
Staten en Breede Geërfden van Walcheren, Centrale Directie van Walcheren
Regio:
Walcheren
Vestigingsplaats:
Middelburg
Omvang:
90 meter
Openbaarheid:
Geen beperkingen
Toegankelijk:
Inventaris
Jaar bewerking:
1903-1914
Titel publicatie:
C. de Waard, Inventaris van de archieven der besturen van het eiland Walcheren 1511-1870. De archieven berustende onder het Polderbestuur te Middelburg [1] (Middelburg 1914)
Inzage:
Studiezaal, in origineel
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Collectie:
Waterschap Scheldestromen
Categorie:
laatste wijziging 14-11-2023
3.928 beschreven archiefstukken
473 gedigitaliseerd
totaal 20.191 bestanden
