Mijn Studiezaal (inloggen)
64 Ambachtsheerlijkheid Popkensburg en Sint Laurens, 1610-1876 ( Zeeuws Archief )
64
Ambachtsheerlijkheid Popkensburg en Sint Laurens, 1610-1876
Inleiding
Na het jaar 1680, toen Johannes Boudaen Courten, reeds voordien met zijn broeder Pieter Boudaen Courten eigenaar van het leen Popkensburg, ook de ambachtsheerlijkheid St. Laurens van de stad Middelburg kocht, zijn Popkensburg en St. Laurens steeds in één hand gebleven, wel is waar tot 1716 niet in eigenlijken zin, daar tot dat jaar Pieter Boudaen Courten en daarna diens zoon Jacobus Boudaen Courten nog medeeigenaar van Popkensburg bleven; maar de administratie van de beide deelen van Popkensburg en na 1680 ook van de ambachtsheerlijkheid St. Laurens berustte alleen bij Johannes Boudaen Courten, en daarna bij diens zoon Hieronymus Joseph Boudaen Courten. De latere bezitters van Popkensburg en St. Laurens zie men in de noot bij het Archief van het leen Popkensburg. Tegenwoordig zijn beide in het bezit van de erfgenamen van Carolina Hester de Witte van Citters, echtgenoote van Arnold Andries des Tombe. De heer J.W. des Tombe te de Bilt heeft de in den hier volgenden inventaris beschreven stukken, die hij na het overlijden van zijn oom A.A. des Tombe in zijn bezit had gekregen, in 1909 aan het Rijksarchief in Zeeland ten geschenke aangeboden. De stukken hebben betrekking zoowel op het leen Popkensburg als op de ambachtsheerlijkheid St. Laurens.
Onder de stukken zijn enkele oude inventarissen bewaard gebleven, allen uit den tijd toen beide bezittingen reeds door één persoon beheerd werden, en waarin dus stukken zoowel van Popkensburg als van St. Laurens worden vermeld. De oudste is gemaakt door Johannes Boudaen Courten c. 1690 (Inv. no. 30), terwijl de andere (Inv. no. 31), volgens hetzelfde model, maar uitvoeriger, in 1737 kort vóór zijn overlijden door Hieronymus Joseph Boudaen Courten is samengesteld. Met name van de laatste inventarisatie zijn op de stukken nog verscheiden sporen aanwezig: de nummers, op de stukken geplaatst, correspondeeren meestal met die van dezen inventaris. Intusschen zijn op verre na niet alle nummers bewaard gebleven. Verscheiden stukken van vóór 1600 en later, die in 1737 nog aanwezig waren, worden in de van don Heer des Tombe ontvangen collectie niet meer aangetroffen. In zijn schrijven, waarin hij de stukken aan het rijksarchief ten geschenke aanbood, deelde genoemde heer echter mede, dat aan de collectie een aantal stukken ontbreken, die wellicht indertijd door den Heer A.A. des Tombe bij andere collecties gevoegd zijn, en dat hij, zoo die inderdaad daaruit mochten te voorschijn komen, bereid was ze later mede aan het rijksarchief af te staan.
Het is natuurlijk zeer goed mogelijk, dat daaronder ook stukken, in den inventaris van 1737 vermeld, zullen worden aangetroffen. Ook de door zijn studiën over het Zeeuwsche recht bekende Jacob Verheye van Citters heeft c. 1800 als heer van Popkensburg en St. Laurens zijn krachten aan de inventarisatie gewijd. Hij heeft dit werk echter niet ten einde gebracht: alleen is op de omslagen van enkele stukken zijn hand te herkennen, en daaruit op te maken, dat hij twee hoofdrubrieken: Popkensburg en St. Laurens had aangenomen, terwijl hij voor Popkensburg reeds een locq. Landen en voor St. Laurens een locq. Regalia en Miscellanea en een locq. Kerk en School geformeerd had. Een volledige inventaris van zijn hand is echter nooit tot stand gekomen. Na hem is door latere administreurs (de zoon van Jacob van Citters, Laurens de Witte van Citters en opvolgende eigenaren van Popkensburg en St. Laurens hebben hunne bezittingen steeds door een rentmeester laten administreeren) de gedeeltelijk aangebrachte orde weder geheel verbroken. In den hier volgenden inventaris zijn daarom de stukken opnieuw volgens de Handleiding gerangschikt en zijn de stukken in twee archieven: dat van het leen Popkensburg en dat van de ambachtsheerlijkheid St. Laurens ondergebracht. Ten slotte bleven nog enkele stukken over, die tot geen dezer beide archieven konden gerekend worden, en daarom in een appendix zijn samengevoegd.
De oorspronkelijke versie van deze toegang werd gepubliceerd als: L. Lasonder, 'De archieven van Popkensburg en St. Laurens', in: Verslagen omtrent 's Rijks Oude Archieven [VROA] 32 (1909) ('s-Gravenhage 1910) 349-378 [bijlage bij het verslag van het Rijksarchief in Zeeland].
Bij verwijzing naar dit archief zou bij voorkeur de volgende bronvermelding gebruikt moeten worden: Zeeuws Archief (ZA), archief Ambachtsheerlijkheid Popkensburg en Sint Laurens (Amb.heerl. Popkens. & St Laur.), inv.nr(s) ..., daarna verkort als: ZA, Amb.heerl. Popkens. & St Laur., inv.nr(s) ...
laatste wijziging 28-06-2023
93 beschreven archiefstukken
2 gedigitaliseerd
totaal 62 bestanden
Inventaris
laatste wijziging 28-06-2023
93 beschreven archiefstukken
2 gedigitaliseerd
totaal 62 bestanden
Kenmerken
Datering:
1610-1876
Andere namen:
Heerlijkheid Popkensburg en Sint Laurens, St Laurens
Omvang:
2 meter
Openbaarheid:
Geen beperkingen
Toegankelijk:
Inventaris
Jaar bewerking:
1909
Titel publicatie:
L. Lasonder, 'De archieven van Popkensburg en St. Laurens', in: Verslagen omtrent 's Rijks Oude Archieven [VROA] 32 (1909) ('s-Gravenhage 1910) 349-378
Inzage:
Studiezaal, in origineel
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Collectie:
Rijksarchief in Zeeland
Categorie:
laatste wijziging 28-06-2023
93 beschreven archiefstukken
2 gedigitaliseerd
totaal 62 bestanden
