5543 Ambachtsheerlijkheid Botland, (1475) 1564-1749 ( Zeeuws Archief )
5543
Ambachtsheerlijkheid Botland, (1475) 1564-1749
Inleiding
De ambachtsheerlijkheid Botland, gelegen op het vroegere eiland Duiveland, lag in de polder De Vier Bannen en was 473,5 gemet (circa 190 hectare) groot. Hierbij moeten nog vier kleine ambachten binnen de heerlijkheid Nieuwerkerk met een totale oppervlakte van 22,5 gemet worden opgeteld. De Vierbannenpolder is de oudste en grootste polder van Duiveland. De naam van de polder verwijst naar de heerlijkheden Kapelle, Ouwerkerk, Nieuwerkerk en Botland. De polder werd vóór 1300 bedijkt. Hoewel Botland zelf geen dorp als zodanig was, behoorde een deel van het dorp Nieuwerkerk tot deze heerlijkheid. Botland viel onder het rechtsgebied Botland en Nieuwerkerk. Van 1810 tot 1813 vormde Botland samen met de voormalige heerlijkheid Kapelle de gemeente Kapelle en Botland. Het gebied maakte van 1813 tot 1961 deel uit van de gemeente Nieuwerkerk, die op haar beurt in 1961 opging in de gemeente Duiveland. Sinds 1 januari 1997 maakt het gebied deel uit van de gemeente Schouwen-Duiveland.
Tegen het einde van de dertiende eeuw waren de Vierbannen in het bezit van de heren van Cats. In de zestiende eeuw was Maximiliaan van Bourgondië, stadhouder van Holland, Zeeland en Utrecht, en heer van Veere, eigenaar van de Vierbannenpolder. Na het overlijden van de met schulden overladen Maximiliaan van Bourgondië in 1558 werd de heerlijkheid Duiveland verdeeld in de heerlijkheden de Vierbannen, Oosterland, Sirjansland en Bruinisse. Bij decreet van de Grote Raad van Mechelen in 1566 verwierf de stad Zierikzee het grootste deel van de Vierbannen door de aankoop van de heerlijkheden Nieuwerkerk, Ouwerkerk en Kapelle, samen ook wel de ‘Driebannen’ genoemd. Twee partijen ambacht van de Vierbannen, gelegen in Botland en Kapelle, kwamen aanvankelijk in andere handen. In 1610 kocht Zierikzee ook de partij ambacht in Kapelle aan. Door vererving kwam in 1772 de partij ambacht in Botland in het bezit van Paulus Eduwaldus van de Perre, op dat moment ambachtsheer van de Vierbannen, waardoor de ambachtsheerlijkheid de Vierbannen van Duiveland weer ongedeeld was. De ambachtsheerlijkheid Botland werd in 1641 door dr. Anthony de Jonge (1607-1669), heer van Bruinisse, uit erfenis verkregen van zijn oom Johan van Hertsbeke, heer van Bruinisse. Laatstgenoemde had de heerlijkheid Botland in 1597 op zijn beurt weer gekocht van Jan Houck. Bij het overlijden van De Jonge ging de ambachtsheerlijkheid Botland over op zijn zoon Willem de Jonge van Bruinisse.
Het archief van de ambachtsheerlijkheid Botland bestaat uit slechts één convoluut van stukken aangaande de heerlijkheid zoals in 1656 bijeengebracht door dr. Anthony de Jonge (1607-1669), heer van Bruinisse en Botland. Anthony de Jonge was een begaafd jurist die aanvankelijk theologie, later rechten studeerde in Leiden. Hij was burgemeester van Zierikzee waarna hij in 1638 benoemd werd tot rekenmeester en vanaf 1644 secretaris van de Rekenkamer van Zeeland. In dat laatste jaar volgde ook zijn benoeming tot pensionaris van Middelburg. Het register verraadt de hand van de meester. De band is identiek aan de banden uit de serie ‘Copulaetboecken’ van de Rekenkamer van Zeeland. Het grootste deel van het convoluut bestaat uit stukken van de hand van dr. Anthony de Jonge zelf. Het bevat aantekeningen en talloze afschriften van archiefbescheiden over de geschiedenis en het ambachtsbestuur van Botland en de heerlijke rechten die voor hem als ambachtsheer van belang waren. Het is aannemelijk dat het convoluut is samengesteld met het oog op het in kaart brengen van de in verval geraakte heerlijke rechten van Botland. Het register bevat vele eigenhandig gemaakte afschriften van middeleeuwse rekeningen aangaande domeinkomsten van Botland die door de gedreven en kundige jurist Anthony de Jonge nauwgezet waren bestudeerd evenals talloze marginale notities van de hand van De Jonge aangaande vergelijkbare heerlijke rechten in andere ambachtsheerlijkheden, in het bijzonder die van Burgh-Haamstede.
laatste wijziging 05-07-2023
2 beschreven archiefstukken
Inventaris
laatste wijziging 05-07-2023
2 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
(1475) 1564-1749
Andere namen:
Heerlijkheid Botland
Vestigingsplaats:
Zierikzee
Openbaarheid:
Geen beperkingen
Toegankelijk:
Inventaris (oud nr 543)
Jaar bewerking:
2023
Inzage:
Studiezaal, in origineel
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Collectie:
Gemeente Schouwen-Duiveland
Categorie:
laatste wijziging 05-07-2023
2 beschreven archiefstukken
Gevonden archiefstukken
Uw zoekterm komt voor in de titel en/of de kenmerken van deze archieftoegang.