Mijn Studiezaal (inloggen)
87 Verzameling Verheye van Citters, 1111-1824 ( Zeeuws Archief )
87
Verzameling Verheye van Citters, 1111-1824
Inleiding
1. Totstandkoming van de verzameling
87 Verzameling Verheye van Citters, 1111-1824
Inleiding
1.
Totstandkoming van de verzameling
De verzameling, welke bekend staat als die van Verheye van Citters, uit wiens nalatenschap zij aan het destijds nog provinciale archief van Zeeland is overgegaan, is door mijn ambtsvoorganger voorloopig onderzocht in het jaar 1899. De resultaten van zijn onderzoek zijn neergelegd in het verslag over dat jaar, blz. 397-399. Hij constateert daarin, dat tusschen de vele stukken, die blijkbaar van particuliere herkomst zijn, er zich ook verscheidene bevinden, die van ouds in het archief tehuis behooren, en laat daarop volgen: "Het is uit eene mededeeling van den heer Verheye van Citters zelf bekend, dat hij papieren, die in den Fransehen tijd door beambten der prefectuur waren ontvreemd en verkocht, heeft teruggekocht". Ik heb geen reden de juistheid dezer opmerking in twijfel te trekken, maar wanneer men door het verband, waarin zij gemaakt is, tot het besluit mocht komen, dat de oorzaak der aanwezigheid van archiefstukken in de verzameling hiermede blootgelegd is, moet ik dit tegenspreken. Bij een dieper doordringen in den aard der verzameling blijkt, dat zij door Verheye van Citters is aangevuld, doch in hoofdzaak is geërfd.
De voorouders van Mr. J. Verheye van Citters hebben in hunne onderscheidene gewichtige ambten tal van stukken onder zich gehad, waarvan naar de tegenwoordig geldende opvattingen althans een belangrijk deel in de openbare archieven had moeten terugkeeren. Het mag wel als zeker aangenomen worden, dat men dit vroeger niet zoo precies heeft ingezien, dat men daarentegen wel heeft begrepen, dat een jong regent uit bescheiden omtrent regeeringszaken eene kennis kon opdoen, welke het gemis aan ervaring eenigermate kon vergoeden. Het behoeft dus niet te bevreemden, dat een oom of tante een neef gelukkig gemaakt heeft met papieren, waarmede hij of zij niets meer uitvoeren kon, en derhalve heeft het geen zin zich al te zeer bezig te houden met den graad der verwantschap tusschen de oorspronkelijke en de latere bezitters van de stukken inde verzameling. De volgende personen hebben in meerdere óf mindere mate tot haar ontstaan medegewerkt.
1. Jan Radermaker, tot 1585 in het bestuur van Antwerpen, dan uitgeweken naar Aken en ten slotte naar Middelburg. Zijn kleinzoon Mr. Johan Radermacher was gehuwd met Maria van der Stringe.
2. Mr. Adriaan Veth, achtereenvolgens raadsheer in het Hof van Vlaanderen, secretaris der Staten van Zeeland 10 Juni 1651, en hun raadpensionaris 29 November 1668, overleden 1663. Zijne dochter Sara was gehuwd met Johan van der Stringe Jr.
3. Johan van der Stringe Jr., sedert 1667 ontvanger-generaal van Zeeland in de plaats van zijn gelijknamigen vader.
4. Mr. Aarnout van Citters, zoon van Aarnout van Citters en Anna van der Stringe, achtereenvolgens raadsheer in het Hof van Vlaanderen, secretaris van Middelburg, raadsheer in het Hof van Holland en Zeeland, lid van den Hoogen Raad, ambassadeur in Engeland en in Spanje, overleden 1696.
5. Antonie de Jonge van Bruinisse, secretaris der Rekenkamer van Zeeland, overleden 1669. Johanna, de dochter van zijn broeder Jacob de Jonge van Ellemeet, was gehuwd met Mr. Jacob Verheye.
6. Mr. Jacob Verheye, achtereenvolgens pensionaris van Zierikzee, als zoodanig in de Staten van Zeeland toegelaten 15 Januari 1666, gedeputeerde van Zeeland in de vergadering van de Staten-Generaal 25 Februari 1677, secretaris van de Staten van Zeeland 26 Januari 1688, en hun raadpensionaris 10 October 1687, overleden 1718.
7. Mr. Caspar van Citters, zoon van Mr. Aarnout voornoemd en Josina Perduin, achtereenvolgens raadsheer in het Hof van Vlaanderen, secretaris, dan pensionaris Van Middelburg, secretaris van de Staten van Zeeland 26 October 1711, en hun raadpensionaris 28 November 1718, overleden 1734. Hij was gehuwd met Magdalena, dochter van Mr. Jacob Verheye en Johanna de Jonge, beiden voornoemd.
8. Mr. Jacob van Citters, zoon van Mr. Caspar en Magdaléna Verheye, beiden voornoemd, burgemeester van Middelburg 1747, 1750, en vervolgens elk derde jaar tot 1788, tevens bekleed met verschillende andere ambten en waardigheden, als van commissaris ter verpachting van de gemeene middelen in Walcheren, gecommitteerde van den Eersten Edele van Walcheren, overleden 1792. Hij was gehuwd met Anna Sara Boudaan, door wie hij in het bezit gekomen is van het kasteel Popkensburg, waar de verzamelingen der familie hebben berust, totdat het in 1863 is gesloopt.
9. Mr. Jacob Verheye van Citters, zoon van Mr. Jacob en Anna Sara Boudaan, beiden voornoemd, achtereenvolgens raadsheer in het Hof van Vlaanderen, raadsheer in het Hof van Holland en Zeeland, 1795 ambteloos, later burgemeester van St.-Laurens, overleden 1823.
Stukken, die tot het gewestelijk archief behoorden, zijn uit den aard der zaak in grooten getale in handen geweest van Mrs. Adriaan Veth, Jacob Verheye en Caspar van Citters; stukken uit het stedelijk archief van Zierikzee zijn behandeld door Mr. Jacob Verheye; stukken uit dat van Middelburg door Mrs. Aarnout van Citters, Caspar van Citters en Jacob van Citters. De lotgevallen der gemeente-archieven laat ik rusten. De dienststukken van de provincie werden na het aftreden of overlijden van den pensionaris gewoonlijk naar de griffie overgebracht - zie mijn verslag over 1912, blz. 273 - maar omtrent de papieren van Verheye bestaat twijfel of zulks inderdaad heeft plaats gehad, terwijl uit het sterfhuis van Van Citters zeker niet alle ambtelijke bescheiden zijn gehaald. De inventaris van hetgeen overgebracht is, eene tamelijk omvangrijke lijst, is nog bewaard; dat geene van de nummers in de verzameling daarin aangetroffen is, is volkomen in orde.
Men mag de personen, die in 1784 belast waren met het opzoeken van de archiefstukken in het sterf huis van Van Citters niet te hard vallen, omdat zij voor een moeilijk vraagstuk geplaatst waren. De overledene was namelijk niet alleen een hoog ambtenaar geweest, die stukken voor zijn dienst noodig had, maar tevens een wetenschappelijk verzamelaar, die een overvloed van bescheiden bijeengebracht had zonder onmiddelijk praktisch doel, en hij schijnt bij de bewaring en ordening van de onder hem rustende papieren het onderscheid tusschen de ambtelijke en de historische stukken niet in het oog te hebben gehouden. Behalve door deze moeilijkheid moet de commissie van 1734 gedrukt zijn door de massa, waarvoor zij kwam te staan. Wanneer de verzameling, zooals zij nu is, niet onder den naam van Verheye van Citters bekend stond, verdiende zij inderdaad naar Mr. Caspar van Citters genoemd te worden.
2. Ordening van de verzameling
3. Verantwoording van de bewerking
4. Aanwijzingen voor de onderzoeker
laatste wijziging 25-10-2021
419 beschreven archiefstukken
40 gedigitaliseerd
totaal 10.014 bestanden
Inventaris
laatste wijziging 25-10-2021
419 beschreven archiefstukken
40 gedigitaliseerd
totaal 10.014 bestanden
Kenmerken
Datering:
1111-1824
Andere namen:
Verheije van Citters, Jacob Verheije van Citters (1753-1823)
Omvang:
17 meter
Openbaarheid:
Geen beperkingen
Toegankelijk:
Inventaris
Jaar bewerking:
1917
Titel publicatie:
K. Heeringa, 'De verzameling Verheye van Citters', in: Verslagen omtrent 's Rijks Oude Archieven [VROA] 40 (1917), II, 257-311
Inzage:
Studiezaal, in origineel
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Collectie:
Rijksarchief in Zeeland
Categorie:
laatste wijziging 25-10-2021
419 beschreven archiefstukken
40 gedigitaliseerd
totaal 10.014 bestanden
