Mijn Studiezaal (inloggen)
5003.1 Gemeente Bruinisse 1683-1940, (ca. 1635) 1683-1810, 1820-1940 (1986) ( Zeeuws Archief )
5003.1
Gemeente Bruinisse 1683-1940, (ca. 1635) 1683-1810, 1820-1940 (1986)
Inleiding
Geschiedenis van de archiefvormer
5003.1 Gemeente Bruinisse 1683-1940, (ca. 1635) 1683-1810, 1820-1940 (1986)
Inleiding
Geschiedenis van de archiefvormer
De geschiedenis van Bruinisse is inmiddels door diverse auteurs beschreven (1) . Vandaar dat in deze inleiding alleen de belangrijkste punten zullen worden aangestipt. Voor nader onderzoek is in de bibliotheek van het gemeentearchief Schouwen-Duiveland een aantal publicaties beschikbaar.
Bruinisse is gelegen aan de oostkant van Duiveland. Het gebied bestond tot in de vijftiende eeuw uit schorren en slikken. In 1452 kreeg Adriaan van Borsele toestemming van Philips van Bourgondië om de schor Bruinisse te bedijken, wat omstreeks 1468 werd uitgevoerd. Anna van Bourgondië, de weduwe van Adriaan van Borsele, stichtte met haar tweede echtgenoot Adolf van Kleef vervolgens het dorp Bruinisse. De heerlijkheid Bruinisse ging in de loop der eeuwen in verschillende handen over. De parochie behoorde oorspronkelijk aan het kapittel van Oudmunster te Utrecht.
De voornaamste bronnen van bestaan in het dorp waren landbouw en visserij. Tot ver in de negentiende eeuw was meekrap een belangrijk landbouwproduct. In Bruinisse waren twee meestoven om het gewas te verwerken. Na het instorten van de vraag naar meekrap door de uitvinding van de kunstmatige kleurstof alizarine in 1868 schakelden de boeren noodgedwongen over op andere gewassen. Binnen de visserij waren vooral de mossel- en oesterteelt belangrijk. Vanuit Bruinisse werden niet alleen binnenlandse maar ook buitenlandse afnemers bediend. Door de toename van het aantal vissersschepen moest de haven diverse malen worden uitgebreid. De inwoners van Bruinisse kenden perioden van grote voorspoed maar ook van tegenslag. Dit was zowel te wijten aan natuurrampen, zoals overstromingen en misoogsten, maar ook aan de conjunctuur. Veel inwoners hadden in slappe tijden grote moeite het hoofd boven water te houden en moesten een beroep doen op de armenzorg. Een grote ramp deed zich voor in 1911 toen de vissersvloot zeer zwaar beschadigd raakte door een stormvloed. Vanuit het hele land stroomde toen giften toe om de getroffenen die hun bestaansmiddelen waren kwijtgeraakt, te helpen.
Geschiedenis van de gemeentelijke organisatie
Bruinisse was voor 1795 een ambachtsheerlijkheid. Aan het hoofd stond een heer of vrouwe, die het dagelijks bestuur van het dorp overliet aan de baljuw, bijgestaan door zeven schepenen. De administratie werd gevoerd door de secretaris. De ambten baljuw-ontvanger-secretaris waren dikwijls verenigd in een of twee personen.
De komst van de Fransen in 1795 en de Bataafse revolutie leidden ook in Bruinisse tot enig revolutionair elan, dat al spoedig weer tot bedaren kwam. Aan de grote invloed van de ambachtsheer op het bestuur kwam echter wel een einde.
Bruinisse was voor 1795 een ambachtsheerlijkheid. Aan het hoofd stond een heer of vrouwe, die het dagelijks bestuur van het dorp overliet aan de baljuw, bijgestaan door zeven schepenen. De administratie werd gevoerd door de secretaris. De ambten baljuw-ontvanger-secretaris waren dikwijls verenigd in een of twee personen.
De komst van de Fransen in 1795 en de Bataafse revolutie leidden ook in Bruinisse tot enig revolutionair elan, dat al spoedig weer tot bedaren kwam. Aan de grote invloed van de ambachtsheer op het bestuur kwam echter wel een einde.
In 1820 bestond het gemeentebestuur uit een schout, bijgestaan door zeven raadsleden. Twee raadsleden fungeerden als assessoren. Sinds 1851 waren dit de gemeenteraad en het college van burgemeester en wethouders. Bruinisse telde in 1820 vier ambtelijke functies: secretaris, ontvanger, bode en veldwachter. De ambtelijke organisatie bleef in de 19e eeuw beperkt. Met de uitbreiding van het gemeentelijke takenpakket nam ook de omvang van het ambtenarenapparaat toe, evenals de omvang van de administratie.
Met ingang van 1 januari 1858 werd de Anna Jacobapolder, die tot die tijd onder de gemeente Bruinisse viel, bij een gemeentelijke herindeling toegevoegd aan de gemeente Sint Philipsland. Sindsdien veranderde het grondgebied van de gemeente niet meer.
Geschiedenis van het archief
Verantwoording van de bewerking
Bijlagen
laatste wijziging 04-07-2023
985 beschreven archiefstukken
6 gedigitaliseerd
totaal 979 bestanden
Inventaris
laatste wijziging 04-07-2023
985 beschreven archiefstukken
6 gedigitaliseerd
totaal 979 bestanden
Kenmerken
Datering:
(ca. 1635) 1683-1810, 1820-1940 (1986)
Andere namen:
Dorp Bruinisse, Ambacht Bruinisse
Vestigingsplaats:
Bruinisse
Openbaarheid:
Geen beperkingen
Toegankelijk:
Inventaris (oud nr 3)
Jaar bewerking:
2005
Inzage:
Studiezaal, in origineel
Raadpleegvestiging:
Zierikzee, Laan van St. Hilaire
Collectie:
Gemeente Schouwen-Duiveland
Categorie:
laatste wijziging 04-07-2023
985 beschreven archiefstukken
6 gedigitaliseerd
totaal 979 bestanden
