Uw zoekacties: Leesgezelschappen te Cadzand, 1783-1930

425 Leesgezelschappen te Cadzand, 1783-1930 ( Zeeuws Archief )

Hulp bij uw onderzoek.
De informatie in deze website is zeer divers en bedoeld voor mensen met een belangstelling voor historisch of genealogisch onderzoek.
Wij trachten de informatie zo eenvoudig mogelijk te houden, maar beseffen ook dat de aard van de informatie soms wel enige studie of historische inzicht vereist.

Zoeken en bladeren

  • Bladeren
    De meest eenvoudige manier van werken is het zoeken te starten zonder zoekterm. U kunt dan bladeren door alle aanwezige toegangen.
  • Eenvoudig zoeken
    Wilt u een specifieker resultaat dan adviseren wij u te starten met één zoekterm. Het resultaat dat u krijgt voldoet aan de zoekterm. U kunt het resultaat verder verkleinen door meerdere zoektermen op te geven.
  • Uitgebreid zoeken
    Kiest u voor uitgebreid zoeken dan kunt u afhankelijk van de situatie meerdere zoekvelden invullen, waarna het resultaat zal voldoen aan de specifieke zoekactie. In iedere veld kunnen meerdere zoektermen worden ingevuld.
  • Zoektermen combineren
    Zoektermen worden gecombineerd De zoekfunctie voegt automatisch "en" toe tussen de verschillende zoekmogelijkheden die worden gebruikt. Zo kunnen 'zoeken met alle woorden' en 'zoeken met één van de woorden' worden gecombineerd.
  • Booleaanse operatoren
    Normaal worden meerdere zoektermen altijd gecombineerd met AND. U kunt bij het zoeken in een zoekveld ook gebruik maken van de Booleaanse operatoren: NOT en OR. De zoekacties met NOT beperken het zoekresultaat, terwijl OR veel meer resultaten oplevert.
    OR wordt vooral geadviseerd bij een bekende variatie op de schrijfwijze, bijvoorbeeld:
    - Den Haag OR ’s-Gravenhage
    - Vereeniging OR Vereniging
  • Woordcombinatie
    Wilt u zoeken met een woordcombinatie in een vaste volgorde (bijv. Vereniging tot behoud van natuurmonumenten), zet deze woorden dan "tussen aanhalingstekens".

Verfijnen
In de meeste gevallen zal naast het zoekresultaat een mogelijkheid tot verfijnen worden aangeboden. Verfijnen kan bijvoorbeeld op materiaalsoort, maar in andere gevallen op plaats en straat. Dit is afhankelijk van het archiefmateriaal dat geselecteerd is.

Sorteren
De resultaten staan gesorteerd in een standaard sortering. Dit kan per toegang verschillend zijn. In de meeste gevallen kan voor een andere sortering worden gekozen.

Digitaliseren op verzoek
Zie http://www.zeeuwsarchief.nl/over-ons/tarieven

beacon
 
 
Naar boven om te zoeken
425   Leesgezelschappen te Cadzand, 1783-1930
Inleiding
Een leesgezelschap is een aantal personen dat zich heeft verenigd om voor gemeenschappelijke rekening boeken en tijdschriften aan te kopen, deze te laten circuleren onder de leden en daarna te verkopen onder de leden. Leesgezelschappen zijn ontstaan in de eerste helft van de 18de eeuw in Frankrijk en Duitsland en vanaf 1750 in de Nederlanden in een periode die bekend staat als de Verlichting. In deze tijd stond de rede, het verstand, centraal. Men probeerde zijn kennis te verrijken om zich zodoende te ontwikkelen tot een deugdzaam en beschaafd burger. Terwijl de elite in de grotere steden zich veelal aansloot bij een wetenschappelijk of letterkundig genootschap, probeerden de dorpsnotabelen zich te ontwikkelen door het lezen van boeken en werden daarom vaak lid van een leesgezelschap. Enerzijds om goedkoper te kunnen lezen, anderszijds vanwege de sociale contacten, in de 18de eeuw 'gezelligheid' genoemd. Contacten waaraan men toen bijzonder veel belang hechtte. Dat valt ook af te lezen uit de zinspreuken van dergelijke gezelschappen, meestal 'Tot Nut en Genoegen' of een variant hierop. Het vermoedelijk eerste leesgezelschap van Zeeland werd opgericht in 1764 te Vlissingen door de reder en literator J. Guépin. Samen met de arts David Henry Gallandat stichtte hij een 'Nederdietsch leesgezelschap'. Een jaar later richtte een aantal personen in diezelfde plaats een Franse leessociëteit op, waaruit in 1769 het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen is ontstaan. Weldra werden elders in Zeeland, veelal op initiatief van predikanten, ook leesgezelschappen opgericht. Predikanten die vanaf hun studie al gewend waren om veel boeken te lezen hadden er persoonlijk ook baat bij deze gewoonte tegen een relatief lage prijs te continueren in een leesgezelschap.
Het oudste leesgezelschap van Cadzand werd opgericht op 1 januari 1783 door de predikanten Didericus Cornelis van Voorst van de Hervormde gemeente Cadzand en Jean André Anosi, van de Waalse gemeente aldaar. *  De zinspreuk van het leesgezelschap luidde 'Men leest tot vorming van het verstand tot eer van God en van Cadzand, later enigzins gewijzigd tot 'Ik lees met lust en met verstand tot eer van God en van Cadzand'. Het tweede leesgezelschap in Cadzand werd opgericht in juli 1785 door de bovengenoemde Jean Anosi onder de zinspreuk 'Door vlijtig lezen word m'onderwezen'. Op 4 april 1805 fuseerden beide gezelschappen tot het leesgezelschap 'Daar vreede bloeid ook vriendschap groeid'. Omstreeks 1815 besloot het gezelschap voortaan weer de oude zinspreuk 'Door vlijtig lezen word m' onderwezen' te gebruiken. De recentste gegevens over dit leesgezelschap dateren uit 1930, het jaar van goedkeuring van de jaarrekening 1929/1930. Het is niet bekend hoe lang het gezelschap daarna nog heeft bestaan.
De archieven van drie leesgezelschappen te Cadzand werden in 1984 tijdelijk afgestaan door de latere inbewaringgever, de heer H. Speijer uit IJzendijke, aan ondergetekende voor het schrijven van een publikatie. Na het verschijnen van de publikatie *  besloot de heer Speijer in 1996 de archieven (0,2 m) in bewaring te geven aan het Rijksarchief in Zeeland. * 
Bij verwijzing naar dit archief zou bij voorkeur de volgende bronvermelding gebruikt moeten worden: Zeeuws Archief (ZA), archief Leesgezelschappen Cadzand, inv.nr(s)..., daarna verkort als: ZA, Leesgez. Cadzand..., inv.nr(s)...
laatste wijziging 22-05-2023
12 beschreven archiefstukken
Inventaris
1. Archief van het Leesgezelschap 'Men leest tot vorming van het verstand tot eer van God en van Cadzand', 1783-1805
425 Leesgezelschappen te Cadzand, 1783-1930
Inventaris
1.
Archief van het Leesgezelschap 'Men leest tot vorming van het verstand tot eer van God en van Cadzand', 1783-1805
Organisatie: Zeeuws Archief
laatste wijziging 21-09-2018
2. Archief van het Leesgezelschap 'Door vlijtig lezen wordt m'onderwezen', 1785-1805
3. Archief van het Leesgezelschap 'Daar vrede bloeid ook vriendschap groeid', 1805-1930
laatste wijziging 22-05-2023
12 beschreven archiefstukken

Kenmerken

Datering:
1783-1930
Andere namen:
Leesgezelschap 'Men leest tot vorming van het verstand tot eer van God en van Cadzand', Leesgezelschap 'Door vlijtig lezen wordt m'onderwezen', Leesgezelschap 'Daar vrede bloeid ook vriendschap groeid'
Omvang:
0,5 meter
Openbaarheid:
Geen beperkingen
Toegankelijk:
Inventaris
Jaar bewerking:
1996
Inzage:
Studiezaal, in origineel
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Collectie:
Rijksarchief in Zeeland
Categorie:
laatste wijziging 22-05-2023
12 beschreven archiefstukken