Mijn Studiezaal (inloggen)
39 Rentmeesters der Rentambten van de Prinsen van Oranje in de provincie Zeeland, 1592-1833 ( Zeeuws Archief )
39
Rentmeesters der Rentambten van de Prinsen van Oranje in de provincie Zeeland, 1592-1833
Inleiding
De graven van Nassau, die later prinsen van Oranje zijn geworden, hadden vele bezittingen in de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden, die, toen de oudste tak met Willem III was uitgestorven, aan den jongeren tak, die der Friesche stadhouders, zijn overgegaan. Hoofdzakelijk werden zij verkregen door het huwelijk van Engelbert van Nassau met Johanna, erfdochter der heeren van Breda, uit het huis van Polanen, en van Willem, prins van Oranje, met Anna, erfdochter der graven van Buren, uit het huis van Egmond. Aan deze aangeërfde goederen werden vele andere toegevoegd, die door aankoop of op andere wijze waren verkregen (Verslagen omtrent 's Rijks Oude Archieven [VROA] 1901, blz. 246). De bezittingen in de provincie Zeeland lagen op de eilanden Walcheren, Noord-Beveland, Tholen en in Zeeuwsch-Vlaanderen.
Bij het tractaat van 16 Mei 1795 werden de goederen van, het huis van Oranje, welke de Fransche republiek zich krachtens oorlogsrecht had toegeëigend, aan de Bataafsche republiek overgedragen en in het algemeen Staatsdomein opgenomen. Nadat de Bataafsche republiek deze goederen nationaal had verklaard, werden zij door het tractaat van Amiens van 27 Maart 1802, gevolgd door de overeenkomst, op 1 Augustus 1804 gesloten te 's-Gravenhage tusschen het huis van Oranje-Nassau en de Bataafsche republiek, door den voormaligen stadhouder nogmaals uitdrukkelijk aan de Bataafsche republiek afgestaan. Die afstand was alleen eene bevestiging van het in 1795 met Frankrijk gesloten tractaat.
Gedurende de Republiek der Vereenigde Nederlanden werden de bovenbedoelde bezittingen door rentmeesters beheerd, welke rekenplichtig waren aan den Nassauschen Domeinraad te 's-Gravenhage.
Na de omwenteling van 1795 bleven de domeinen vooreerst, onder opper-beheer en toezicht van den Staat, door de oude rentmeesters beheerd. De Fransche overheersching bracht tijdelijk hierin verandering. Het beheer der domeinen werd aan de ambtenaren der registratie opgedragen.
Na de vlucht der Fransche beambten in 1813 kwamen de oude rentmeesters grootendeels weder in functie ingevolge een door het Algemeen bestuur uitgevaardigde proclamatie van, 21 November 1813, opgenomen in het Staatsblad van dat jaar onder nr. 1, bij welke proclamatie tevens alle Hollandsche ambtenaren in hunne betrekkingen werden bevestigd. De weder opgetreden rentmeesters bleven in hun beheer tot het eind van het jaar 1818. Bij Koninklijk besluit van 30 November 1818 werden zij met ingang van 1 Januari 1819 ontslagen en hunne functie en archieven overgedragen aan de inspecteurs der registratie.
In 1876 zijn de archieven overgebracht naar het Algemeen Rijksarchief te 's-Gravenhage. Zij zijn evenwel na dien tijd vandaar overgedragen aan het Rijksarchief in Zeeland, alhoewel niet zonder strijd tusschen de rechthebbenden. Belangstellenden moge ik hieromtrent verwijzen naar de Verslagen omtrent 's Rijks Oude Archieven [VROA] 1901, blz. 238-251; 1902, blz. 252 en 1903, blz. 155, 156.
De twee rekeningen van het rentambt Tholen hebben deze verwisseling niet medegemaakt. Zij werden eerst op 15 april 1931 van het gemeentebestuur van Sint Maartensdijk ontvangen.
De volgorde der rentambten is dezelfde als die, waarin de archieven werden bewaard, waardoor Veere als het voornaamste rentambt het eerst is genoemd.
Bij verwijzing naar dit archief zou bij voorkeur de volgende bronvermelding gebruikt moeten worden: Zeeuws Archief (ZA), archief Rentambten Prinsen van Oranje (Rentambten PvO), inv.nr(s) ..., daarna verkort als: ZA, Rentambten PvO, inv.nr(s) ...
laatste wijziging 22-05-2023
331 beschreven archiefstukken
15 gedigitaliseerd
totaal 3.498 bestanden
Inventaris
6. Stukken waarvan het verband met de archieven niet blijkt 
39 Rentmeesters der Rentambten van de Prinsen van Oranje in de provincie Zeeland, 1592-1833
Inventaris
6.
Stukken waarvan het verband met de archieven niet blijkt
laatste wijziging 22-05-2023
331 beschreven archiefstukken
15 gedigitaliseerd
totaal 3.498 bestanden
Kenmerken
Datering:
1592-1833
Andere namen:
Rentambt Veere, Rentambt Noord-Beveland, Rentambt Tholen, rentambt Hulsterambacht
Omvang:
16 meter
Openbaarheid:
Geen beperkingen
Toegankelijk:
Inventaris
Jaar bewerking:
1930
Titel publicatie:
M.D. Lammerts, 'Archieven van de rentmeesters der rentambten van de Prinsen van Oranje in de provincie Zeeland', in: Inventarissen van rijks- en andere archieven, van rijkswege uitgegeven, voor zoover ze niet afzonderlijk zijn afgedrukt [IRA] 3 (1930) 723-747
Beschrijving:
De rentambten waren sinds 1795 onder opperbeheer van de staat, vanaf 1810 beheerd door ambtenaren der registratie. Bevat ook stukken betreffende de stad Vlissingen en andere goederen in Zeeland.
Inzage:
Studiezaal, in origineel
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Collectie:
Rijksarchief in Zeeland
Categorie:
laatste wijziging 22-05-2023
331 beschreven archiefstukken
15 gedigitaliseerd
totaal 3.498 bestanden
