Mijn Studiezaal (inloggen)
3314 Burgh en Westlandpolder (calamiteus), 1679-1977 (1980) ( Zeeuws Archief )
3314
Burgh en Westlandpolder (calamiteus), 1679-1977 (1980)
Inleiding
1. Geschiedenis van de archiefvormer
3314 Burgh en Westlandpolder (calamiteus), 1679-1977 (1980)
Inleiding
1.
Geschiedenis van de archiefvormer
Als van de meeste Schouwse polders is ook van Burgh en Westland de eerste bedijking niet bekend * . Verondersteld mag worden dat deze-als zoveel oude bedijkingen-vóór het eind van de 13e eeuw tot stand is gekomen * . Dit gebied, oorspronkelijk een zesdedeel van het eiland Schouwen * , heeft zich sinds de 14e eeuw als zelfstandige polder ontwikkeld * . Het werd begrensd door de zich tussen Haamstede en Burgh in tweeën splitsende Schelveringe, waarvan de westelijke arm achter de duinen langs Burgh naar Westenschouwen stroomde, terwijl de oostelijke arm langs de reeds bestaande Meeldijk liep om bij het latere Burghsluis in zee uit te monden * .
Beide wateren droegen de naam Hamer, waarvan de westelijke arm-uitmondend in Westenschouwens haven-na verlanding de zgn. Meipacht, gelegen tussen de Hoge en Lage weg, heeft gevormd * . Deze driehoekige polder werd doorsneden door een kreek, te situeren langs de huidige Krauwersweg en Verscheurde Wekken * . Van de aldus gevormde twee delen werd het ambacht van Westenschouwen met de Meipacht door de heren van Haamstede bezeten, Burghambacht viel onder de rechtsmacht van de heren van Burgh. De polder strekte zich destijds veel verder in de Oosterschelde uit tot een totale oppervlakte van 600 ha. en kende naast de in de Middeleeuwen bloeiende oppervlakte van 600 ha. en kende naast de in de Middeleeuwen bloeiende havenplaats Westenschouwen en het dorp Burgh het in 1511 buitengedijkte Clauskinderen. De naam van de polder is vermoedelijk ontleend aan het eveneens in 1511 door de zee verzwolgen West Nieuwland * , dat het grootste deel van de heerlijkheid uitmaakte. Bij gebrek aan mogelijkheden tot onderzeese oeververdediging wist men niet beter te doen dan telkens inlagen te leggen, waardoor de Schouwse zuidkust en dus ook de zeewering van Burgh en Westland steeds verder noordwaarts opschoof om in de 18e eeuw op de huidige plaats terecht te komen: de inlaag van Westenschouwen dateert van 1744, de Burghse inlaag van 1767, terwijl de Westbout een restant is van in 1722 en 1750 verdwenen inlagen.
Het instandhouden van de zeedijk van deze "kleine, maar lastige dijkage" * vergde hoge offers, die door de polder onvoldoende konden worden opgebracht. Naast het telkens weer uitschrijven van leningen * moest voortdurend bijstand verleend worden door de Regenten van Schouwen en de Staten van Zeeland * . In 1772 kwam voor het eerst ter sprake het beheer van de zeewering onder de directie van Schouwen te stellen * . Een concept-reglement werd opgesteld, waarbij het opperdijkgraaf-schap aan de heer van Burgh zou blijven. Bij resolutie van Gecommitteerde Raden d.d. 30 oktober 1788 werden de Regenten gemachtigd provisioneel de directie van Burgh en Westland over te nemen en het in 1791 opgestelde contract met de ambachtsheer N. J. van Hoorn betreffende de gecombineerde directie over de zeewering werd in 1795 en 1796 nogmaals verlengd, waarin door de opeenvolgende regelingen tijdens de Bataafse Republiek en het Koninkrijk Holland geen wezenlijke verandering werd aangebracht * .
Bij Keizerlijk Decreet d.d. 28 december 1811 bevattende het "Reglement d'administration pour les polders du département des Bouches de l'Escaut" werden nieuwe bestuursinrichtingen ingesteld, waaronder de Centrale Directie van Schouwen, Burgh en Westland. Onder meer werd bepaald, dat het onderhoud van calamiteuze polders ten laste van de polderarrondissementen = eilanden zou komen en de administratie overgedragen zou worden aan het Rijk * .Het opperdijkgraafschap, dat sedert 1679 vrij eigendom was van de ambachtsheer-leden van de familie de Huybert, via Catharina Henriëtte de Huybert vererfd in de familie van Hoorn -werd sinds 1791 uitgeoefend door de regenten van Schouwen. De ambachtsheer ontving een schadeloosstelling tot 1812, toen bij de Franse herziening van de waterstaatsorganisatie ambachtsheren niet langer geacht werden het opperdijkgraafschap te bezitten. Jhr. J.C.R. van Hoorn werd echter in 1816 bij K.B. in zijn rechten hersteld, wat inhield dat hem sindsdien tot de invoering van de Wet van 19 juli 1870 jaarlijks het in 1791 vastgestelde bedrag werd uitbetaald * . Burgh en Westland werd sindsdien geheel vanuit Zierikzee bestuurd tot in 1864-1865 met de aanstelling van een eigen dijkgraaf en ontvanger-griffier een meer afzonderlijk beheer over de inwendige polder begon * .
Tijdens het beheer door de Centrale Directie is onder leiding van de Opper-Commies P. Labrijn Dz. de afwatering van de polder sterk verbeterd door verlaging van de bodem van de suatiesluis * . Naar aanleiding van de "Wet van 19 juli 1870 (Staatsblad no. 119) tot vaststelling der voorwaarden, waarop aan calamiteuse polders in Zeeland tegemoetkoming uit 's Rijks schatkist kan worden verleend" werd door de polder Schouwen besloten tot vrijverklaring, terwijl ingelanden van Burgh en Westland besloten tot continuering van de calamiteuze toestand. Door de Staten van Zeeland werd een Algemeen Reglement voor de calamiteuze polders of waterschappen vastgesteld * en voor Burgh en Westland een Bijzonder Reglement * , waarbij bepaald werd dat de dijkraad uit 6 vertegenwoordigers van de polder en 3 vertegenwoordigers van het waterschap Schouwen zou bestaan; het dagelijks bestuur werd gevormd door de voorzitter en twee gezworenen, bijgestaan door een secretaris-ontvanger en een waterbouwkundig ambtenaar. Als gevolg van de scheiding tussen Schouwen en Burgh en Westland diende de grens te worden vastgesteld, die gelegd werd aan de westzijde van de Meeldijk. Als restant van aanwassen in de voormalige Schelveringe-arm bezat Schouwen 14 ha. ten westen van de Meeldijk, welke nu bij Burgh en Westland werden gevoegd terwijl 11 ha. ten zuidoosten van Burgh aan Schouwen kwamen * .
Een ander overblijfsel uit het Ancien Regime, het tiendrecht, werd in 1874 afgekocht. In 1883 kwam het tot een grenswijziging met de Westerenbanpolder in verband met te verbeteren onderhoud der duinen teneinde verdere verstuiving te voorkomen * . Was er in 1872 nog geen meter verharde weg in de polder, veel is sindsdien verbeterd en ook ontstonden betere verbindingen met elders, waaronder de vooroorlogse tramlijn naar Brouwershaven * . De poldergronden, vroeger vrijwel uitsluitend voor agrarische doeleinden gebruikt, zijn in deze eeuw in toenemende mate voor recreatie aangewend, met name de Zuidduinen bij Westenschouwen * . Bij de stormvloed van 1 februari 1953 werd de zeedijk zwaar beschadigd op verschillende plaatsen bij de Westenschouwense inlaag, de polder inundeerde echter door doorbraak van de Meeldijk bij de haven van Burghsluis, waar een stroomgat in de hoofdwaterkering van het waterschap Schouwen was ontstaan * . De inundatie heeft tot 31 december van dat jaar geduurd. In 1957 was de polder groot 450 ha., de zeedijk 3 km. lang en de inlaagdijk 2 km. * .
2. Geschiedenis van het archief
3. Verantwoording van de inventarisatie
4. Aanwijzingen voor de ondserzoeker
laatste wijziging 10-06-2023
1.005 beschreven archiefstukken
2 gedigitaliseerd
totaal 182 bestanden
Inventaris
laatste wijziging 10-06-2023
1.005 beschreven archiefstukken
2 gedigitaliseerd
totaal 182 bestanden
Kenmerken
Datering:
1679-1977 (1980)
Andere namen:
Burgh Ambacht, Westland, Polder Burgh en Westland (calamiteus)
Regio:
Schouwen
Opheffing:
31-12-1977, opgegaan in Waterschap Schouwen-Duiveland (toegang 3300)
Openbaarheid:
Geen beperkingen
Toegankelijk:
Inventaris
Jaar bewerking:
1984
Titel publicatie:
F. Cossee-de Wijs, L.J. Moerland, H. Uil, Gebundelde inventarissen van de archieven van het Waterschap Schouwen-Duiveland [Deel I] (Zierikzee 1984) 47-70 en ... [Deel II:] Kaarten, tekeningen en foto's (Zierikzee 1985) 23-31
Inzage:
Studiezaal, in origineel
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Collectie:
Waterschap Scheldestromen
Categorie:
laatste wijziging 10-06-2023
1.005 beschreven archiefstukken
2 gedigitaliseerd
totaal 182 bestanden
