3163 Valkenissepolder, 1841-1959 ( Zeeuws Archief )
3163
Valkenissepolder, 1841-1959
Inleiding
De Valkenissepolder, oudtijds ook Nieuw-Valkenisse genoemd * , groot 120.79.19 ha met 116.18.10 ha belastbare oppervlakte werd in 1694 bedijkt * . Hiermee werd een klein stukje teruggewonnen van de in 1570 en 1682, op de tegenwoordige binnen het waterschap Waarde gelegen Oud-Valkenissepolder na, geheel verloren gegane heerlijkheid Valkenisse. Deze heerlijkheid was volgens opgave van de kroniekschrijver Smallegange oorspronkelijk 1166 gemeten en 281 roeden (c. 458 ha) groot * .
Door doorbraken en overstromingen in de jaren 1530, 1532 en 1542 voorgevallen, gingen 486 gemeten 137 roeden (c. 191 ha) verloren. De stormvloed van 13 januari 1551 overstroomde de gehele heerlijkheid. Na herdijking werd zij door de Allerheiligenvloed van 1 november 1570 in gelijke ramp gestort. Een groot gedeelte van de heerlijkheid Valkenisse ging hierbij voorgoed verloren. In het teruggewonnen deel vormden het dorp Valkenisse en het fort Keizershoofd, welke in zuid-oostelijke richting van het dorp Waarde onder de zeedijk van de tegenwoordige Emmanuëlpolder gelegen hebben, de zuidoostpunt van het toenmalige Zuid-Beveland. Door de vloed van 26 januari 1682 werden het fort Keizershoofd en het dorp der heerlijkheid door watergeweld vernield. Beiden werden toen buitengedijkt en de uitwatering welke tot dan toe door een eigen sluis geschiedde, vond sindsdien plaats door de sluis van Waarde. Dit maakt het begrijpelijk dat de Oud-Valkenissepolder, als overschot der heerlijkheid, één geheel is gaan uitmaken met het waterschap Waarde. In later tijden zijn weer gedeelten van deze heerlijkheid teruggewonnen in de (Nieuw-) Valkenissepolder in 1694 en in de Emmanuëlpolder in 1864.
Tezamen met de in hetzelfde jaar aangewonnen Mairepolder had de (Nieuw-)Valkenissepolder één dijkbestuur. Toch moeten we hier niet aan een vereniging van beide polders denken, het feit, dat zij in verschillende heerlijkheden lagen maakt dit onwaarschijnlijk. Een nog aanwezige polderrekening van de Mairepolder over 1780/81 heeft, blijkens de opgave van het aantal gemeten waarover geschot geheven wordt, ook inderdaad alleen op de Mairepolder betrekking, de Valkenissepolder is hierbij niet inbegrepen * . Bovendien werd direct in 1694 een suatieovereenkomst gesloten tussen de wateringen van Krabbendijke, de Maags-, Oost-, Maire- en Valkenissepolder om naar verhouding van de schotbare oppervlakten van de erbij betrokken polders mee te betalen in het onderhoud van de zeesluis van Valkenisse. Hier worden dus zowel de Mairepolder als de Valkenissepolder apart als daaraan deelnemende partijen genoemd * . Samen met de Valkenissepolder behartigden de Krabbendijke-, Maags-, Oost- en Mairepolder als "de vijf polders-van-Krabbendijke" gemeenschappelijk hun suatie. Vanaf 1810 laat zich deze toestand vrij duidelijk volgen door gemeenschappelijke bestuurs- en ingelandenvergaderingen * . Vanaf c. 1853 vinden wij in dit gezelschap ook de Monnikenpolder genoemd en vanaf 1868 ook de Emmanuëlpolder * . In 1878, in welk jaar het waterschap voor de uitwatering De Valkenissegeul werd opgericht, nemen deze vergaderingen een einde * .
De polder overstroomde ten gevolge van de stormvloeden van 14 januari 1808 en 4 februari 1825 * .
Het bestuur werd in het kader van de polderconcentratie op Zuid-Beveland per 1 januari 1959 opgeheven, op welke datum het nieuwe waterschap De brede watering van Zuid-Beveland in werking trad. Toch loopt het archief nog na 1958 door, doordat het bestuur in de loop van 1959 de lopende zaken afwikkelde.
Het bestuur werd in het kader van de polderconcentratie op Zuid-Beveland per 1 januari 1959 opgeheven, op welke datum het nieuwe waterschap De brede watering van Zuid-Beveland in werking trad. Toch loopt het archief nog na 1958 door, doordat het bestuur in de loop van 1959 de lopende zaken afwikkelde.
laatste wijziging 15-07-2023
47 beschreven archiefstukken
Inventaris
laatste wijziging 15-07-2023
47 beschreven archiefstukken
Kaartenlijst
K-1 1852. Situatietekening van de uitwateringssluis te Valkenisse waarop aangegeven de op te werpen dam voor de aanleg van een nieuwe sluis, opgemaakt door de civiel-ingenieur Muller. 60x45 cm., het zuiden toven, getekend 1 blad (1
3163 Valkenissepolder, 1841-1959
Kaartenlijst
K-1
1852. Situatietekening van de uitwateringssluis te Valkenisse waarop aangegeven de op te werpen dam voor de aanleg van een nieuwe sluis, opgemaakt door de civiel-ingenieur Muller. 60x45 cm., het zuiden toven, getekend 1 blad (1
Datering:
1852
Beschrijving:
Situatietekening van de uitwateringssluis te Valkenisse waarop aangegeven de op te werpen dam voor de aanleg van een nieuwe sluis, opgemaakt door de civiel-ingenieur Muller. 60x45 cm., het zuiden toven, getekend
Datering weergave:
1852
Vorm:
blad (1
Notabene:
Zie inv.nr. 13
Bronvermelding:
Zeeuws Archief, Valkenissepolder, nr K-1
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Organisatie: Zeeuws Archief
laatste wijziging 29-07-2016
laatste wijziging 15-07-2023
47 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
1841-1959
Andere namen:
Polder Valkenisse
Regio:
Zuid-Beveland
Opheffing:
31-12-1958, opgegaan in Waterschap De Brede Watering van Zuid-Beveland (toegang 3100)
Openbaarheid:
Geen beperkingen
Toegankelijk:
Inventaris
Jaar bewerking:
1964
Titel publicatie:
W.L.A. Roessingh, Inventaris van het archief van de Valkenissepolder 1841-1959 ([Goes] 1964)
Inzage:
Studiezaal, in origineel
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Collectie:
Waterschap Scheldestromen
Categorie:
laatste wijziging 15-07-2023
47 beschreven archiefstukken