1360 Commissie tot Uitdeeling van Spijs aan Minvermogenden binnen Middelburg, 1816-1933 ( Zeeuws Archief )
1360
Commissie tot Uitdeeling van Spijs aan Minvermogenden binnen Middelburg, 1816-1933
Inleiding
Getroffen door de grote nood onder de armen van Middelburg in 1816 besloten een aantal vooraanstaande ingezetenen hierin enige verlichting te brengen. Naar het voorbeeld van andere steden zouden gedurende de wintermaanden spijzen aan behoeftigen worden uitgedeeld. Om tot dit doel te geraken kwamen op 2 september 1816 de heren N.C. Lambrechtsen, T.A. van Adrichem, W.M. de Braauw en A. Moens bijeen. Men besloot om nog enige 'menschenvrienden' uit te nodigen zitting in een te vormen commissie te nemen. Onder de naam 'Commissie tot Uitdeeling van Spijs aan Minvermogenden binnen Middelburg' - in de volksmond 'het soephuis' genoemd - zou ernaar gestreefd worden om aan de armen-zonder onderscheid van gezindheid-'eene gezonde en voedzame soep' uit te delen. In de Middelburgse Courant verscheen een advertentie waarin de ingezetenen werden opgeroepen dit werk met een milde gift te ondersteunen.
Ook diende men over een lokaliteit te beschikken waar de uitdeling kon plaats vinden. Het 'Oude Simpelhuis', behorende aan de Godshuizen, werd vanaf de winter 1816/17 in gebruik afgestaan ten dienste van de soepkokerij. De heer Daniel Jaques de Superville, overleden 18 september 1846, legateerde 3000 gulden speciaal om daarvoor een geschikt lokaal aan te kopen en te laten inrichten. De Godshuizen verklaarden zich bereid het oude Simpelhuis aan de commissie te verkopen voor 1200 gulden. In 1847 werden enige veranderingen in het gebouw aangebracht. Driemaal in de week werd er gekookt, te weten op dinsdag, donderdag en zaterdag.
De commissie splitste zich in 1816 in een commissie van toezicht bestaande uit acht en een commissie van directie bestaande uit negen leden. Laatstgenoemde commissie was voornamelijk belast met het uitdelen der spijzen. De commissie van directie werd weer onderverdeeld in drie subcommissies, te weten één voor de 'vivres', één voor het lokaal en één voor de billetten. Aan iedere subcommissie werden twee leden van de commissie van toezicht toegevoegd. In de vergadering van 11 november 1816 volgde de benoeming van de magazijnmeester-concierge en de kok.
Op dinsdag 17 december 1816 werd met de eerste uitdeling van 550 porties begonnen. Reeds een week later moest dit worden opgevoerd tot 800 porties. De benodigde grondstoffen werden jaarlijks bij inschrijving aanbesteed. De commissie verkocht aan weldadige ingezetenen kaarten, bevattende een aantal bonnen, welke recht gaven op het ontvangen van spijs. De kopers gaven hun bonnen aan behoeftigen en deze ontvingen tegen afgifte daarvan een portie soep. Naar hun namen werd niet gevraagd en naar hun behoeftigheid geen onderzoek ingesteld.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd hierin echter verandering gebracht. Onder de drang der omstandigheden, welke ook niet-behoeftigen ertoe brachten zich voor het ontvangen van spijzen aan te melden, zag de commissie zich verplicht zelf de uitreiking der bonnen, na onderzoek der behoeftigheid, ter hand te nemen. Dit is verder zo gebleven. Ieder jaar verscheen een advertentie in de krant waarin gegadigden werden opgeroepen. Een nauwkeurig onderzoek moest uitmaken of zij al dan niet voor een spijskaart in aanmerking kwamen.
Vele jaren heeft deze nuttige commissie haar maatschappelijk werk kunnen voortzetten. Eerst in de Tweede Wereldoorlog kwam een eind aan de uitdeling van voedsel. Daarna bleek gelukkig geen behoefte meer aan een dergelijke instelling te bestaan, zodat de nog bestaande commissie op non-actief werd gesteld.
Door bemiddeling van het enig overgebleven bestuurslid P. van Empel werden na het overlijden van secretaris J. Dronkers in 1963 de overgebleven stukken van deze commissie aan het Rijksarchief in Zeeland overgedragen. Het archief is zeer fragmentarisch, onder andere ontbreken alle financiële bescheiden. Pogingen door P. van Empel om het restant van het archief te achterhalen liepen op niets uit.
Bij verwijzing naar dit archief zou bij voorkeur de volgende bronvermelding gebruikt moeten worden: Zeeuws Archief (ZA), archief Commissie Uitdeeling Spijs Minvermogenden Middelburg (Cie Uitd. Spijs), inv.nr(s) ..., daarna verkort als: ZA, Cie Uitd. Spijs, inv.nr(s) ...
laatste wijziging 27-02-2021
9 beschreven archiefstukken
Inventaris
1-3 Notulen, 1816-1920. 1 pak en 2 delen
1360 Commissie tot Uitdeeling van Spijs aan Minvermogenden binnen Middelburg, 1816-1933
Inventaris
1-3
Notulen, 1816-1920. 1 pak en 2 delen
laatste wijziging 27-02-2021
9 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
1816-1933
Vestigingsplaats:
Middelburg
Omvang:
0,2 meter
Openbaarheid:
Geen beperkingen
Toegankelijk:
Inventaris
Jaar bewerking:
1963
Titel publicatie:
J. de Kuijper, 'Het archief van de Commissie tot uitdeeling van spijs aan minvermogenden binnen Middelburg, 1816-1933', in: Rijksarchief in Zeeland. Gebundelde inventarissen. Deel II (Middelburg 1976) 139-143
Inzage:
Studiezaal, in origineel
Raadpleegvestiging:
Middelburg, Hofplein
Collectie:
Gemeente Middelburg
Categorie:
laatste wijziging 27-02-2021
9 beschreven archiefstukken