Beverwijk, gelegen in het hart van Kennemerland, was eertijds gelegen aan het Wijkermeer, een uitloper van het IJ. Het gebied lag hierdoor geklemd tussen de Noordzee en werd Holland op zijn smalst genoemd. Deze ligging was voor Beverwijk van bijzonder strategisch belang voor haar ontwikkeling. Met het graven van het Noordzeekanaal en de inpoldering van het Wijkermeer, veranderde de geografische structuur van de omgeving ingrijpend.

Een aanvaardbare verklaring voor de naam Beverwijk is er niet. Wel bestaan er verschillende lezingen. Meer duidelijkheid is er over het ontstaan van de plaats. In de vroege middeleeuwen ontwikkelde er zich op een strandwal een Friese agrarische nederzetting. Deze nederzetting rond de huidige Wijkertoren, werd afwisselend als Sint Aechtendorp of Beverheem vermeld. Hiernaast ontwikkelde in de tweede helft van de 13e eeuw zich, aan de rand van het Wijkermeer, een tweede nederzetting, de Wijc genaamd. Door zijn gunstige ligging werd deze nederzetting een belangrijk knooppunt van handel en nering. Deze nederzetting breidde zich uit in de richting van de nederzetting rondom de Wijkertoren en beide nederzettingen werden verenigd. De welvaart en groei bleven toenemen, mede toen Graaf Floris V in 1276 Beverwijk marktrechten, en later in 1298 zijn zoon Graaf Jan I stadsrechten aan Beverwijk verleende. Ondanks de vele branden en de plunderingen van de doortrekkende militairen, wist Beverwijk steeds weer haar handelspositie te heroveren. Echter na de verwoesting door oorlogshandelingen in 1577, werd Beverwijk wel weer opgebouwd, maar wist haar leidende handelspositie niet terug te heroveren. Wel werd de plaats ontdekt door rijke kooplieden uit Amsterdam. Deze lieten in de omgeving een riant zomerverblijf bouwen waar zij vaak belangrijke gasten ontvingen. Zo waren Vondel en Raadspensionaris Johan de Wit regelmatig te gast in Beverwijk. Van deze buitenplaatsen zijn alleen nog Akerendam, Scheybeek en Westerhout overgebleven. De bevolking vond toen haar dagelijkse broodwinning in de tuinbouw en moest hard werken voor een karige boterham.

Na het graven van het Noordzeekanaal in 1876, kwam de industrialisatie in de regio op gang. Er vestigden zich zowel grootschalige als kleinschalige industrieën in de nabijheid van Beverwijk. Na de Tweede Wereldoorlog kreeg Beverwijk te maken met een explosieve groei van de Hoogovens, nu Tata Steel. Dit leidde tot een toename van de bevolking. Mede hierdoor veranderde de bevolkingssamenstelling. Gezinnen uit Groningen, Friesland en Drenthe vestigden zich in Beverwijk, gevolgd door mensen uit Italië, Spanje, Turkije en Marokko. De opening van de Velsertunnel in 1957 en de verbetering van de bereikbaarheid heeft zeker tot de verdere ontwikkeling van het naoorlogse Beverwijk en Wijk aan Zee bijgedragen. Voor de bouw van de Velsertunnel moest de gehele infrastructuur aangepast worden. Deze was later bepalend voor het ontstaan van de Meubelboulevard en de Beverwijkse Bazaar. Beiden ontwikkelden zich als een toeristische trekpleister van formaat. De Beverwijkse Bazaar begon op 13 september 1980 in de toenmalige groente- en bloemenveiling als Zwarte Markt. De eerste Zwarte Markt trok 500 standhouders en 14.000 bezoekers. In 1982 kwam er naast De Zwarte Markt ook een Oosterse Markt. Ook in de negentiger jaren zal De Zware Markt zich verder ontwikkelen. De Zwarte Markt is qua attractie en bezoekersaantallen te vergelijken met De Efteling en Madurodam. De naam is in de loop der jaren gewijzigd van De Zwarte Markt in De Beverwijkse Bazaar.

Een andere instelling die ook heeft bijgedragen aan de naamsbekendheid van Beverwijk is het Brandwondencentrum verbonden aan het Rode Kruis Ziekenhuis. Het Rode Kruis Ziekenhuis dat in 1927 officieel in gebruik werd genomen, kreeg in 1974 uitbreiding van het Brandwondencentrum Het Brandwondencentrum is regelmatig in het nieuws wanneer er sprake is van brandslachtoffers, de meeste bekende calamiteiten van de afgelopen jaren waren de brand in Volendam en de vuurwerkramp in Enschede.

Tot de gemeente Beverwijk behoort ook de plaats Wijk aan Zee, een kustplaats. In 1936 zijn de gemeentes Beverwijk en Wijk aan Zee en Duin gefuseerd. Dit schilderachtige dorp is gelegen rondom een dorpsweide omringd door hoge, begroeide duinen. Al rond 100 was hier een nederzetting, genaamd Wijck up See. Alle inwoners van deze nederzetting leefden van de visserij. Met hun zogenaamde pinken visten zij op de Noordzee en na terugkomst trokken zij hun boten op het strand. Vervolgens vervoerden de vrouwen de gevangen vis in manden naar Beverwijk. Een andere bron van inkomsten was de schelpenvisserij. De schelpen werden per kar van het strand via de Beverwijkse haven, naar de kalkbranderijen vervoerd, waar van de schelpen cement werd gemaakt. Het dorp heeft op economisch vlak veel te verduren gehad. Doortrekkende militairen verwoesten en plunderden het dorp. Rond 1800 ontstonden er voor de kust steeds meer zandbanken, waardoor de visserij inzakte. Voor de inwoners van Wijk aan Zee brak er een lange periode van bittere armoede aan. Pas in de tweede helft van de 19e eeuw ontstond voor Wijk aan Zee een nieuwe bestaansmogelijkheid. Het ontwaakte als badplaats en heeft als zodanig in de rij der Hollandse zeedorpen een eigen plaats en geheel eigen charme verworven.

De groei van de Hoogovens, had echter een negatief effect op het toerisme van Wijk aan Zee. Aan de andere kant heeft het ook bijgedragen aan de naamsbekendheid van de badplaats. Elk jaar wordt in januari hier het Hoogovens schaaktoernooi georganiseerd. Een andere instelling met landelijke bekendheid is Heliomare. Begonnen als sanatorium in 1932 is deze instelling later uitgebreid met een revalidatiecentrum. In de loop der jaren is daarbij gekomen de arbeidsbemiddeling, het onderwijs, de dagbesteding en de sport. In 1983 werd dan ook gestart met beroepsopleidingen en de bouw van een sporthal bij Heliomare. De mytylschool van Heliomare is de grootste school van Nederland. Veel leerlingen uit de nabije en verdere omgeving maken gebruik van de faciliteiten van deze school. Door de jaren heen hebben de bewoners van Wijk aan Zee hun strand en recreatiebelang moeten bevechten, zoals bij de voorgenomen plannen voor de uitbreiding van Hoogovens, de vestiging van een slibdepot, plaatsen van windmolens en het realiseren van een luchthaven in zee.