Uw zoekacties: Groot-Begijnhof in 's-Hertogenbosch, 1304 - 1741

501 Groot-Begijnhof in 's-Hertogenbosch, 1304 - 1741 ( Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
Historisch overzicht
Het archief
501 Groot-Begijnhof in 's-Hertogenbosch, 1304 - 1741
Inleiding
Het archief
Het gehele archief van het Groot-Begijnhof is behoorlijk omvangrijk. Het is echter niet mogelijk om alle stukken, voor zover zij niet onondekt zijn of verloren zijn gegaan, op één plaats te bestuderen. Het grootste deel van het archief berust in het stadsarchief van 's-Hertogenbosch, en bestaat uit ongeveer 600 charters; deze zijn toegankelijk gemaakt door A.C.M. Kappelhof door middel van een regestenlijst. *  Een tweede fragment berust in het bisschoppelijke archief; het bestaat uit 18 charters, met name uit de 17e eeuw, en is toegankelijk met behulp van een daar aanwezige getypte inventaris. Een derde fragment berust in het archief van de St.-Jan en gaat o.a. over de tweede fundatie van het H. Willibrord-altaar in de kerk van het Groot-Begijnhof; een toegang is gemaakt door middel van uitgebreide regesten. Een vierde fragment berust in het Rijksarchief in Noord-Brabant en bestaat uit 43 charters en een aantal stukken. Deze zijn in de hiernavolgende inventaris en regestenlijst van stukken tot 1500 beschreven.
De aard van de stukken, berustend in het Rijksarchief, is behoorlijk homogeen: de meeste stukken zijn akten van overdracht van een bepaald erfcijns of -pacht, ofwel testamenten van begijnen die hun erfenis, veelal één of meerdere erfcijnzen omvattend, nalaten aan het Groot-Begijnhof. Wat de inventarisatie vergemakkelijkt heeft was het feit dat bij de stukken één of meerdere retroakten te vinden waren of dat deze al waren gehecht aan het stuk dat het meest recent was opgemaakt. Hier bewijst het nut van een regestenlijst zich weer: veel retroakten zijn daar alsnog beschreven. Gezien de uniforme aard van de stukken en de geringe omvang van het archief, is een inventaris gemaakt met slechts twee onderdelen: het ene bevat de stukken die tot het archief van het Groot-Begijnhof behoren en er duidelijk verband mee houden, het tweede bevat stukken zonder duidelijk aantoonbaar verband met het archief. In de inventaris is één stuk te vinden, dat, vooralsnog, niet berust in het archief van het Groot-Begijnhof. Voor de volledigheid, en om tegemoet te komen aan de gebruiker, is dit stuk toch opgenomen in de inventaris. * 
Wat betreft de chronolgie van de charters dient nog het volgende opgemerkt te worden: de schepenen van 's-Hertogenbosch hielden tot december 1575 de zgn. Paasstijl aan. *  Dit houdt in dat het jaar met Pasen wisselde. Indien de datering in een charter niet overeenkomt met de huidige, is dit aangegeven bij de desbetreffende regest. Ook de schepenen van Rosmalen hebben, in ieder geval in 1482, de Paasstijl aangehouden. *  Voor de charters van schepenen uit andere plaatsen geldt het volgende: aangezien onbekend is welke jaarstijl zij hebben gevolgd, is het jaar dat vermeld staat in het stuk zelf als leidraad voor de datering genomen.

Over de geschiedenis van het archief is weinig bekend; veel zal ongetwijfeld samenhangen met de geschiedenis van het Groot-Begijnhof; een tipje van de sluier kan wel opgelicht worden met inv. nr. 22, een afschrift uit 1641 van een resolutie van de Raad van State uit 1639 aangaande het archief van het Groot-Begijnhof. * 
Verder is bekend dat rond deze tijd door de stad besloten is het archief in een verzegelde kist in de garruwkamer te bewaren, terwijl de sleutel van de deur bij een functionaris in bewaring wordt gegeven. In 1644 dienen de begijnen vervolgens een verzoekschrift in om het archief terug te krijgen; het wordt afgewezen. *  Meer informatie zal berusten in het archief van de Raad van State en in de archieven van functionarissen van zowel 's-Hertogenbosch als van de staat die het beheer van het Groot-Begijnhof en haar goederen voor hun rekening hebben genomen na 1629, toen 's-Hertogenbosch veroverd was door Frederik Hendrik.
Wat betreft geschiedenis van het gros van de stukken die berusten in het Rijksarchief is dan ook weinig te zeggen. Er is een uitzondering: inv. nrs. 10, 16, 18 en Collectie Aanwinsten inv. nr. 393 zijn verkregen in 1953 na een ruil met het Algemeen Rijksarchief te Brussel. *  Waarom en hoe de andere stukken in het Rijksarchief in Noord-Brabant zijn terechtgekomen is onduidelijk. Er is echter wel een hypothese: mogelijk hebben de stukken betrekking op cijnzen en erfpachten die door de Republiek na het beleg van 1629 in beslag zijn genomen, en hebben ze zodoende als retroakten gediend.

Het is dus duidelijk: de geschiedenis van het (archief van het) Groot-Begijnhof is gecompliceerd, en voor onderzoek hiernaar is de nodige tijd vereist. Om nu een reikende hand te bieden, die het onderzoek wat zou kunnen bespoedigen, volgt hierna een opsomming van bronnen en literatuur aangaande het Groot-Begijnhof.
Rijksarchief in Noord-Brabant, 1993
Aanwijzingen voor de gebruiker
Bijlagen

Kenmerken

Datering:
1304-1741
Vindplaats origineel:
BHIC 's-Hertogenbosch