Bij deze inleiding is gebruik gemaakt van de volgende literatuur:
A.P.A.M. Spijkers, "De indeling van het rechtsgebied van de tegenwoordige provincie Noord-Brabant in kantons", Varia Historica Brabantica, IX (1980) 137-176;
R. Huijbrecht (red.), Werkboek rechterlijke archieven 1838-1940, (Den Haag 1989), 11-32, (het gedeelte dat handelt over de kantongerechten is geschreven door H.G. Oost);
C.M. van der Kemp, Ontwikkeling van het recht betrekkelijk de kantongerechten, (Heusden 1898), vijfde druk;
O. Moorman van Kappen, "Gelderse kantongerechtsarchieven, vernietigings- en inventarisatieproblemen", Nederlands Archievenblad, (1977), 127-167.

De kantongerechten vinden hun wettelijke basis in de "Wet op de zamenstelling der Regterlijke Magt en het beleid der Justitie" van 18 april 1827, kortweg de wet RO. Ingevolge het KB van 13 april 1838 werd deze wet op 1 oktober van dat jaar van kracht. Op die datum begonnen de kantongerechten te functioneren. Zij waren in zeker opzicht de rechtsopvolgers van de vredegerechten, die als onderdeel van de Franse rechterlijke organisatie hebben gefunctioneerd van 1811 tot 1838.

Artikel 1 van de wet RO bepaalt dat de rechterlijke macht wordt uitgeoefend door de kantongerechten, de arrondissementsrechtbanken, de gerechtshoven en de Hoge Raad. In de tweede afdeling van de wet (artikelen 30-45) worden de kantongerechten behandeld.

Bij wet van 22 december 1828 was de indeling van Noord-Brabant in arrondissementen en kantons vastgesteld. *  Krachtens deze indeling kwamen er in 1838 negentien kantons, te weten: Boxmeer, Boxtel, Grave, 's-Hertogenbosch, Heusden, Oss, Tilburg, Veghel en Waalwijk, behorende tot het arrondissement 's-Hertogenbosch; Bergen op Zoom, Breda, Ginneken, Oosterhout, Oudenbosch en Zevenbergen, behorende tot het arrondissement Breda; en Asten, Eindhoven, Helmond en Oirschot, behorende tot het arrondissement Eindhoven. Omdat men vond dat er te veel rechtscolleges waren, rees er na verloop van tijd verzet tegen deze indeling. Dit resulteerde voor wat Noord-Brabant betreft in een nieuwe verdeling in arrondissementen en kantons. Bij wet van 9 april 1877 die op 15 mei van dat jaar van kracht werd, werd dit geregeld. *  De kantongerechten te Asten, Boxtel, Ginneken, Grave en Oudenbosch werden opgeheven, alsmede de arrondissementsrechtbank te Eindhoven. Het kanton Helmond werd bij het arrondissement Roermond gevoegd en de gemeenten Budel, Maarheeze en Soerendonk en Sterksel bij het kanton Weert, dat eveneens behoorde tot het arrondissement Roermond. De veertien kantons volgens deze gewijzigde indeling waren Boxmeer, Eindhoven, 's-Hertogenbosch, Heusden, Oirschot, Oss, Veghel en Waalwijk, behorende tot het arrondissement 's-Hertogenbosch; Bergen op Zoom, Breda, Oosterhout, Tilburg en Zevenbergen, behorende tot het arrondissement Breda; alsmede Helmond behorende tot het arrondissement Roermond.

Deze indeling bleef bestaan tot 1933. De enige wijziging in die periode was dat het kanton Tholen, dat onder de opgeheven rechtbank van Zierikzee had geressorteerd, in 1923 bij het arrondissement Breda werd gevoegd. *  De kantons Heusden, Oirschot, Oosterhout, Oss, Veghel en Waalwijk werden in 1933 opgeheven. *