Voor 1811 was de burgerlijke en rechterlijke macht in handen van de schout. In dat jaar werden de schoutambten in ons land opgeheven en ontstonden de gemeenten. In de gemeenten werden de gemeenteraadsleden gekozen door de burgers, waarna de leden van de raad uit hun midden wethouders kozen die tevens raadslid bleven. Pas in het jaar 2004 vond een wijziging plaats in deze organisatie van de gemeenteraad toen wethouders niet langer lid mochten zijn van de gemeenteraad, in het kader van de dualisering. Op dat moment was Steenwijk trouwens al opgegaan in de gemeente Steenwijkerland.
In 1928 was mr. Arius Hendrik Goeman Borgesius burgemeester van Steenwijk. Hij was in 1915 benoemd en bleef in functie tot zijn pensionering in 1948, met uitzondering van de oorlogsperiode. In die jaren waren achtereenvolgens R.A. Hagemeijer (1942), Francois Marinus van Panthaleon, baron van Eck (1942) en J.P. Lang (1942-1945), burgemeester.
Jan Voetelink volgde Goeman Borgesius op als burgemeester in 1948 en bleef tot 1961, waarna A.G.A. Dingemans Wierts de ambtsketen overnam. In 1969 werd mr. Peter Jan Molendijk burgemeester en bleef dit ook na de herindeling van 1973 tot en met 1978.

De gemeentelijke organisatie was tot 26 maart 1919 gevestigd in het raadhuis aan de Markt. Tot 1921 bevond zich daar tevens het post- en telegraafkantoor. In 1918 kocht de gemeente de villa Rams Woerthe van de weduwe van Jan Hendrik Tromp Meesters. Behalve het statige voorkomen en de extra ruimte bezat de villa ook een brandvrije kluis waarin het historisch archief werd opgeslagen. Tot aan de herindeling bleef de secretarie in Rams Woerthe gevestigd, terwijl diverse gemeentelijke diensten en bedrijven op andere locaties in de stad waren gehuisvest.

In 1973 kwam de gemeentelijke herindeling van Noord-West Overijssel tot stand. De tien gemeenten in de regio werden samengevoegd tot de drie gemeenten Steenwijk, Brederwiede en IJsselham. Waren Brederwiede en IJsselham vooral gebaseerd op landbouw en recreatie, Steenwijk werd het stedelijk centrum in de regio en kreeg door de toevoeging van een deel van de voormalige gemeente Steenwijkerwold meer mogelijkheden tot uitbreiding. In 2001 werden Brederwiede, IJsselham en Steenwijk samengevoegd tot de nieuwe gemeente Steenwijk, korte tijd later Steenwijkerland genoemd.