Evenals de waterschappen werden de veenderijen door provinciale staten in het leven geroepen, vooral ter beteugeling van al te uitbundige turfstekerij, waardoor de landvernietiging te groot zou worden en de veiligheid, gewaarborgd door de landribben, gevaar zou lopen. Het veenderij-bestuur werd gevormd door waterschappen en gemeentebesturen gezamenlijk. Hun taak bestond uit de inning, belegging en administratie van de waarborgs- en consignatie-penningen, de uitgifte van waterbrieven of renversalen en de controle op de naleving van het veenderij-reglement. De waarborgspenningen moeten gezien worden als een verhaal op grond- en polderlasten en werden gestort in het waarborgfonds. De consignatiepenningen dienden tot dekking van buitengewone kosten aan kaden, dijken, wegen, en, uiteindelijk, de droogmaking van het verveende gebied. Door de hoge kosten, defensiebelangen en in latere tijden ook recreatiebelangen, is van de plannen tot droogmaking niets terecht gekomen.

De fondsen belegden hun kapitaal in het Grootboek der Nationale Schuld en de rente werd op vertoon van waterbrieven, die aan de veenlieden werden afgegeven als kwitantie bij de betaling van de waarborgpenningen, uitbetaald. De waterbrieven zijn verbonden aan het perceel grond of water waarvoor de waarborgpenningen zijn gestort. Octrooien of vergunningen ter vervening werden niet verleend door het veenderijbestuur; zij moesten bij het provinciaal bestuur worden aangevraagd, waarna, voorzien van advies, de verzoeken naar het ministerie van binnenlandse zaken werden opgestuurd. Uiteindelijk werd de vergunning verleend door de koning. Ook voor het trekken en drogen van slik op de voorlanden was vergunning vereist, evenals voor het flodderen *  , bonken *  en navenen. De waarborg- en consignatiefondsen zijn na opheffing van de veenderijen over de waterbriefhouders verdeeld. De veenderijarchieven zijn, voorzover mogelijk, geïnventariseerd volgens het schema van de waterschapsarchieven.