Uw zoekacties: Gereformeerde Kerk te Laag-Zuthem

1641 Gereformeerde Kerk te Laag-Zuthem ( Collectie Overijssel locatie Zwolle )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
Het was op 25 mei 1862 dat de Christelijke Afgescheiden Gemeente te Langeslag geïnstitueerd werd. De naam van deze gemeente werd verbonden aan de plek van de kerk die een jaar later werd geopend, namelijk aan het Langeslag.
Na de tweede wereldoorlog kwam er echter landelijk een grote ommekeer in de Gereformeerde kerken. De tweeërlei theologische beschouwing over de kinderdoop die sinds 1905 beide toegelaten werd, was op de Kamper Hogeschool opnieuw tot een twistappel geworden. Er volgde een onverkwikkelijke strijd.
Het was Pinksteren 1945. Dominee W. Vreugenhil preekte in de kerk aan de Langeslag over de tekst: "Waar de Geest des Heren is, daar is vrijheid". Hij bracht dit van toepassing op de uitstorting van de Heilige Geest, de bevrijding van het land en de bevrijding van de kerk van het synodale juk en noemde het een besturing van de Here, dat de herdenking van de Heilige Geest, samen ging met de bevrijding van het land en de vrijmaking van de kerk. Tevens maakte hij bekend, dat de kerkenraad had besloten, de gemeente vrij te maken van alle synodale besluiten. Voortaan waren wij vrij aldus dominee W. Vreugdenhil.
De kerk ging uit en de preek gaf stof tot gedachten wisseling. Velen waren het er van harte mee eens. Anderen juichten de vrijmaking toe, maar konden zich niet verenigen met de wonderlijke tekstverklaring. Enkelen gingen niet akkoord met de vrijmaking en tenslotte waren er ook die geen mening hadden.
Zij die niet akkoord gingen met de zogenaamde vrijmaking zonden hiervan bericht aan de kerkenraad. Het was een brief, ondertekend door 28 belijdende leden.
Aanvankelijk vergaderde deze groep op zondag in de huiskamer van meester Drok, het hoofd der school. Een kerk kon men dit niet noemen, want de ambten waren niet ingesteld. Meestal kwam dominee H.A. Munnik per fiets uit Zwolle, vergezeld door een Zwolse ouderling. Het leek dus veel op een kerkdienst, uitgaande van de kerk van Zwolle. Ook in andere opzichten ging het er primitief aan toe. Er werd gecollecteerd in een hoed van meester Drok, later in keukenschaaltjes van mevrouw Drok.
De groep groeide en zo kreeg men van het schoolbestuur de beschikking over een lokaal van de School met de Bijbel in Laag Zuthem. En zo namen volwassen personen, zelfs bejaarden, weer plaats in de schoolbanken. Het kerkgezang werd begeleid door een harmonium. Zo kwam het normale kerkelijke leven langzamerhand op gang.
In de eerste naoorlogse jaren waren er in het geheel geen auto's of bussen. De kerkgangers uit Heino reisden toen in een oude vrachtwagen, getrokken door een paard. Op de grote linnen huif stond met zeer grote letters "Klokzeep maakt alles schoon". Vanaf eind 1947 kwam daarin verandering. De gemeenteleden uit Heino gingen samen met de vrijgemaakten naar Laag-Zuthem in een bus van de Heinose firma Meinderink. Maar omdat de diensten van de kerk aan de Langeslag langer duurden dan de diensten van de synodalen, waren deze kerkgangers in de gelegenheid om voor vertrek naar Heino eerst koffie te drinken bij de familie van Munster.
Helaas waren er op allerlei gebied grote moeilijkheden. Een kansel bijbel ontbrak en was ook niet te koop in die tijd. Door een relatie gelukte het om in Londen een Nederlandse uitgave te krijgen van het Britse Bijbelgenootschap. Een dienstboek voor de predikant, een avondmaalstafel, avondmaalslinnen, collectezakjes, alles, letterlijk alles moest worden gekocht. Zelfs kopen was soms niet mogelijk. Er kon bij voorbeeld een zeer mooi damasten tafellaken worden gekocht, maar daar waren heel wat textielpunten voor nodig. En wie kon in die tijd van schaarste zijn textielpunten missen? Nadat het Ned. Textiel Distributie Bureau was ingeschakeld, werden prompt de benodigde punten ontvangen en kon het linnen worden aangeschaft. De Gereformeerde Kerk van Berlikum schonk zelfs gratis een gebruikt tinnen avondmaalsstel
Met de vrijgemaakte kerk was de verstandhouding niet best. Aanvankelijk werd nog wel eens het avondmaalslinnen of het avondmaalsstel geleend, maar dat gaf al spoedig ongenoegen, zodat er later geleend werd van de kerk van Zwolle. Ook in andere opzichten werd van de Zwolse kerk steeds de grootste bereidwilligheid ondervonden, in het bijzonder van dominee H.A. Munnik. Deze dominee werd al spoedig consulent.
De heer H.H. Bosscher uit Heino, boekhouder-diaken, stelde in 1948 de kerkenraad voor om een stukje bos te kopen, het zogenaamde konijnenveldje. Zodoende werd het restant van het Heuvelsbosje aan de Kolkweg in Laag Zuthem gekocht. Met op de achtergrond de gedachte: "misschien kunnen we in de toekomst daar eventueel nog eens een kerk bouwen". Die tijd kwam inderdaad in 1950, toen de instantie SGK "Steun Gescheurde Kerken" ruimere subsidies gaf voor kerkbouw. Na herhaalde aanvraag werd tenslotte een toezegging ontvangen van een subsidie van f 17.000,00. Na rijp beraad en met volledige instemming van de gehele gemeente werd vervolgens besloten om over te gaan tot de bouw van een kerk met als voorbeeld het kerkje in Wijthmen. Er werd opdracht gegeven aan het bouwbedrijf Lindeboom uit Wijthmen, de bouwer van het kerkje schuin tegenover het witte schooltje.
In verband met de bouwkosten verrichtten diverse gemeenteleden het grondwerk gratis. Het werd een degelijk gebouw, dat weinig onderhoud zou vragen.
Bij de bouw werd besloten tot aanschaf van koperen kroonlampen, maar dit moest worden uitgesteld tot betere tijden, wanneer de schuld zou zijn gedaald. De kleine gemeente kon namelijk de bouwkosten niet geheel bestrijden uit de subsidie en eigen middelen.
In een speciale dienst op 21 december 1951 werd de kerk plechtig in gebruik genomen, in welke dienst voorging consulent dominee H.A. Munnik. De kerk was afgeladen vol. Er zaten toen meer professoren en dominees in de kerk dan gewone leden. De professoren hadden in de kerk een belangrijke rol gespeeld, want vanaf 1945 had de kerk geen eigen dominee. De eerste eigen predikant was dominee R. van Benthem (1958-1959). Daarna kwam dominee J. Stienstra (1962-1967). Hij woonde bij één van de leden in huis. Geld om een pastorie te bouwen was er namelijk niet.
In overleg met de classis Zwolle en omstreken werd er toen een collecte gehouden bij alle leden van de kerken in de classis. De heer P.H.A. v.d. Vegte had van alle adressen uit de classis lijsten gemaakt en daarmee werd op stap gegaan. Iedereen deed mee. Het was een heel werk, maar het bracht veel geld op. Op f 30.000,00 na, het hele bedrag. Die f 30.000,00 kon worden geleend van de instantie SGK. Zo werd in 1963 de pastorie gebouwd. Later kwam daar nog een jeugdgebouw bij.
In de kerk was achter de preekstoel een tekst op de muur geschilderd. Dat was toentertijd een idee van de heer Bosscher. Het was een tekst uit Psalm 51 vers 12: "Schep mij een rein hart, o God". Die tekst stond er jaren. Toen dominee J.L. Wielenga (1971-1975) predikant was, werd er over heen geverfd. Hij hield niet zo van een tekst. Hij wilde meer symboliek. Toen kwam het kruis en het doek met de kandelaar.
In mei 1981 keurde de kerkenraad de plannen goed voor de uitbreiding van de lokaliteiten. Er was wel een kerk en voor de jeugd een gebouwtje, maar geen plek om te vergaderen en geen gelegenheid voor andere activiteiten. Er werd een bouwcommissie ingesteld om tot uitvoering van de plannen over te gaan. Intussen verwijderden gemeenteleden enkele bomen, tegels en stenen tussen de kerk en het jeugdgebouw en werd er een bouwput gegraven, zodat de aannemer meteen kon beginnen. Maar daarna kwam toch nog een groot gedeelte van de verdere afwerking voor eigen rekening, zoals het schilderwerk, het tegelwerk, het plaatsen van sanitair, het inrichtingswerk van de keuken en het egaliseren van het grondwerk. De nieuwe lokaliteit kreeg de naam van "Ontmoetingscentrum".
Sinds de fusie van de kerk met de Hervormde Gemeente Heino in september 2015 staat het gebouw leeg en wacht op een koper. Het kerkgebouw werd op 16 augustus 2018 verkocht.

Bovenstaande tekst werd vervaardigd door mw. J. Pruim-Reinders te Heino. Ze heeft zich daarbij gebaseerd op de kerkbladen van de Gereformeerde Kerk en verslagen van H. H. Bosscher en W. van Munster.

Kenmerken

Datering:
1945 - 2015
Omvang archiefblok:
3,5 m
Voorwaarden voor raadpleging:
Het archief is openbaar.
Toegang:
Pruim-Reinders, J., G. van Wifferen en J.J. Seekles, Inventaris van het archief van de Gereformeerde Kerk te Laag-Zuthem, 1945 - 2015, Zwolle (2018).