Mijn Studiezaal (inloggen)
0700 Stadsbestuur Zwolle, archieven van de opeenvolgende stadsbesturen ( Collectie Overijssel locatie Zwolle )
0700
Stadsbestuur Zwolle, archieven van de opeenvolgende stadsbesturen
Inleiding
'Dit zint de koeren ende willekoeren, de de scepenen ende raidt ende de gemene stadt van Swolle gewillkoert hebben.
Ende van de koeren de men brecket mach men elcke betuygen met twen gueden knapen offte met enen manne ende met eenre vrouwen.
Mer van vrede sal men elck betuygen met tween gueden mannen'.
Stadsrecht van Zwolle
Ende van de koeren de men brecket mach men elcke betuygen met twen gueden knapen offte met enen manne ende met eenre vrouwen.
Mer van vrede sal men elck betuygen met tween gueden mannen'.
Stadsrecht van Zwolle
1. Papier en werkelijkheid
2. Geschiedenis van het archief
3. De inventarisatie
4. De Ordening
5. Gesloten testamenten
laatste wijziging 21-03-2024
23.674 beschreven archiefstukken
10.414 gedigitaliseerd
totaal 279.501 bestanden
Inventaris
1. Archief van Schepenen en Raden en de hun opvolgende besturen 
1.2. Tweede afdeling: Stukken betreffende bijzondere onderwerpen 
1.2.7. Justitie en politie
Het karakter van het stadsbestuur tijdens het ancien régime-de periode voor 1798-verschilde principieel van die erna. In de tijd er voor trad de stad op als een soevereine eenheid binnen een eigen rechtskring. Daarna behoorde de stad tot een ondeelbaar land (de Bataafse Republiek) met een centrale aansturing (de regering te 's-Gravenhage). In deze structuur is ook nadien weinig verandering gekomen.
Een andere kenmerk van de stedelijke overheid voor 1798 was dat zij meer deed dan besturen alleen. De magistraat, schepenen en raden, oefende zowel de wetgevende, de uitvoerende en de rechtsprekende macht uit binnen de stad Zwolle en de stadsvrijheid. Er bestond dus geen scheiding van de machten, zoals men dat tegenwoordig heel normaal vindt.
Als soevereine macht konden schepenen en raden, soms met toestemming van de meente, haar burgers binnen het stadsgebied rechten en plichten opleggen. Deze regels vonden hun neerslag in het stadsrecht. Daarnaast gaf dit recht ook aan het stadsbestuur het uitsluitende recht om akten van vrijwillige rechtspraak ten overstaan van enkele schepenen te doen plaatsvinden. Naast deze 'notariële' taak, sprak ook de stadsregering recht over haar burgers en inwoners, de zogenoemde contentieuze rechtspraak. Verder handhaafden schepenen en raden natuurlijk ook de orde binnen haar rechtsgebied.
Het opstellen van regels en de rechtspraak werd ongeveer vanaf het midden van de zestiende eeuw aangeduid als 'justitie' en de handhaving van de orde als 'politie'.
1.2.7.1. Justitie
Sedert het midden van de zestiende eeuw sprak men van 'justitie' wanneer daarmee bedoeld werd de codificatie van het stadsrecht en het opstellen van nieuwe regels * . Daarnaast viel hier ook onder de vrijwillige of voluntaire rechtspraak en de contentieuze rechtspraak.
1.2.7.1.3. Schoutengericht van Zwolle of Zwollerkerspel
0700 Stadsbestuur Zwolle, archieven van de opeenvolgende stadsbesturen
Inventaris
1. Archief van Schepenen en Raden en de hun opvolgende besturen
1.2. Tweede afdeling: Stukken betreffende bijzondere onderwerpen
1.2.7. Justitie en politie
1.2.7.1. Justitie
1.2.7.1.3.
Schoutengericht van Zwolle of Zwollerkerspel
Organisatie: Collectie Overijssel locatie Zwolle
laatste wijziging 11-09-2023
53 gedigitaliseerd
totaal 11.340 bestanden
Aanvankelijk werd de schout in het ambt Zwolle benoemd door de landsheer, de bisschop van Utrecht, zoals ook elders in het Oversticht of Overijssel. Tot het schoutambt Zwolle of Zwollerkerspel werden de buurschappen rondom de stad en de stadsvrijheid van Zwolle gerekend, die eveneens tot de parochie of kerspel Zwolle behoorden.
Het oudste stadsrecht van Zwolle bepaalde echter reeds, dat slechts tot schout benoemd kon worden een burger van de stad. Sedert het begin van de vijftiende eeuw was het echter gebruik geworden, dat het recht om een schout voor te dragen voor benoeming bij de landsheer toekwam aan het stadsbestuur. Het stadsrecht uit die tijd bepaalde zelfs, dat de te benoemen schout eerst schepen van de stad diende te zijn geweest * .
In feite ontleende de stad dit recht echter aan het feit, dat de landsheer het schoutambt in onderpand had gegeven als lening voor een aanzienlijke som geld, dat de bisschop nodig had gehad in zijn strijd tegen Coevorden en Drenthe. In 1409 droeg de bisschop van Utrecht het ambt van schout op aan Ludeken Johans, zoals zijn voorganger dat had, met de uitdrukkelijke bepaling dat de bisschop de pandpenningen hem schuldig bleef.
Bij de benoeming van Johan de Goyer in 1497 door de bisschop tot schout, protesteerde de stad Zwolle heftig, omdat de nominatie en presentatie niet was geschied door de Zwolse magistraat. De Goyer moest zich terugtrekken en de door de stad genomineerde Herman ten Bussche Hermanszoon werd vervolgens benoemd.
In het midden van de zestiende eeuw probeerde de stadhouder-als vertegenwoordiger van de landsheer uit het Habsburgse Huis-het recht weer aan zich te trekken, maar onder verwijzing naar voorgaande benoemingen werd de stad in haar recht hersteld en bevestigd.
Toen in 1672 Overijssel onder het bewind kwam van de keurvorst van Keulen en de bisschop van Munster, die dr. Emanuel van Twenhuysen als schout aanstelden, protesteerde de stad opnieuw heftig en weigerde zelfs de betreffende protocollen aan de nieuw benoemde schout te overhandigen.
Bij de herziening van het stadsrecht van Zwolle, waarmee men zich sinds 1644 uitgebreid mee bezig hield, werd ook de manier van procederen in het schoutambt betrokken. Mede omdat sedert het midden van de zestiende eeuw er vanuit het schoutambt in hoger beroep en appèl gegaan kon bij schepenen en raden van de stad Zwolle. Het in 1794 gereed gekomen nieuwe stadsrecht voor Zwolle bevatte dan ook vele bepalingen voor het 'edel schoutengerichte' van Zwolle.
Met de invoering van de Franse wetgeving in 1811 werd het schoutengericht van Zwolle opgeheven.
laatste wijziging 21-03-2024
23.674 beschreven archiefstukken
10.414 gedigitaliseerd
totaal 279.501 bestanden
Kenmerken
Datering:
1230 - 1813
Omvang archiefblok:
526,8 24,2 meter(s)
Omvang in stuks:
3124 458
Voorwaarden voor raadpleging en gebruik:
Het archief is openbaar.
Opmerkingen:
* Charters worden alleen ter inzage gegeven na overleg met de studiezaalmedewerker. Raadpleeg eerst de regesten.
* In verband met de materiële toestand is besloten om gesloten testamenten niet te openen. Deze zijn derhalve niet in te zien.
* In verband met de materiële toestand is besloten om gesloten testamenten niet te openen. Deze zijn derhalve niet in te zien.
Toegang:
Mensema, A.J., Stadsbestuur Zwolle, archieven van de opeenvolgende stadsbesturen, 1230 - 1813, Zwolle (2007).
Stadsbestuur Zwolle, Archieven van de opeenvolgende stadsbesturen (Stadsarchief)
laatste wijziging 21-03-2024
23.674 beschreven archiefstukken
10.414 gedigitaliseerd
totaal 279.501 bestanden
