De richter te Dalfsen vindt men het eerst genoemd in een charter van het jaar 1322 *  , en daarna in de 14e eeuw nog verschillende malen in charters, beschreven in ''Het Archief van het Kasteel Rechteren'' *  , in het ''Tijdrekenkundig Register'' *  en in de Regesten van Charters van het Gemeente-archief te Zwolle *  . Over de rechtsgeschiedenis van het schoutambt valt overigens niets bijzonders mede te delen. Het gebied van het schoutambt Dalfsen omvatte 8 marken, waarvan 2 (Lenthe en Dalmsholte) slechts gedeeltelijk. Eén deel van de marke Lente behoorde nl. onder het schoutambt Heino *  , terwijl Dalmsholte eigenlijk een wildernis was, waarin verschillende omliggende marken, weer behorende tot verschillende schoutambten, gewaard waren *  . In 1434 is de Rute, eertijds tot het schoutambt Dalfsen behorende, overgegaan tot dat van Zwolle *  .

De archieven van het schoutambt Dalfsen bestaan uit een aantal delen, omslagen, pakken en losse stukken, bevattende de vrijwillige en contentieuse gerichtshandelingen en nog enkele andere, aan het gericht opgedragen, zaken. Het aantal losse stukken is gering. De registers van vrijwillige zaken beginnen in 1624 vrij geregeld te lopen, die van contentieuse zaken in 1677. Vrij zeker zijn er ook vóór die tijd registers geweest. Misschien zijn ze, bij één van de branden, die het dorp Dalfsen hebben geteisterd *  , verloren gegaan. Van enkele zaken, zoals van aangifte voor de 50e penning en van in leen gegeven goederen en in voer gegeven vee, zijn niet, zoals meestal, afzonderlijke registers aangelegd. Aantekening hiervan vond plaats achterin reeds in gebruik zijnde registers. (zie de betreffende inv. no's.). De meeste delen zijn, voorzover niet nieuw gebonden, voorzien van een oud nummer, waarvan opgave is gedaan in de achter deze inventaris zich bevindende concordans. Tevens vindt men daar een lijst van de processen, waarvan de beschrijving op fiches reeds ten rijksarchieve aanwezig was. Blijkens de inventaris (opgemaakt de 18e Aug. 1811) in een aanlegger ten rijksarchieve - waarin zich alle inventarissen van de aan de rechtbank te Deventer overgedragen archieven bevinden - werd het rechterlijk archief van het schoutambt Dalfsen op 21 Aug. 1811 door de schout A.C. Bouwmeester overgedragen aan de griffie van de rechtbank te Deventer. Zaken, betrekking hebbende op de schoutambten en haar archieven in het algemeen, worden besproken in de algemene inleiding op de rechterlijke archieven in Overijssel. E. Vroom, 1948