Uw zoekacties: Gereformeerde Kerk te Lemele-Lemelerveld

1597 Gereformeerde Kerk te Lemele-Lemelerveld ( Collectie Overijssel locatie Zwolle )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
1. Beknopte historische inleiding
1597 Gereformeerde Kerk te Lemele-Lemelerveld
Inleiding
1.
Beknopte historische inleiding
Omstreeks 1850 was het Lemeler veld, aan de zuidwest zijde van de Lemelerberg, nog een uitgestrekte heidevlakte met enkele drassige stukken land, in gebruik bij de boeren uit Lemele. In 1851 werd begonnen met het graven van het Overijssels kanaal. Het traject van Zwolle naar Almelo kwam in 1855 klaar en het stuk naar Deventer in 1858. In 1854 werd het eerste huis gebouwd in het Lemeler veld. De beetwortelsuikerfabriek, die in 1866 werd gesticht, zorgde voor verdere groei van het dorp Lemelerveld.
Onder de nieuwe bewoners bevonden zich ook mensen, die behoorden bij de Christelijk Gereformeerde gemeente van Ommen of Dalfsen. Door de verre afstand ging men onderlinge bijeenkomsten houden. Op een bijeenkomst ten huize van E.J. Dijk werd besloten een zelfstandige gemeente te stichten. Op 26 mei 1876 vormden zij de Christelijke Gereformeerde gemeente van Lemelerveld. Deze gemeente bestond uit ongeveer 15 tot 20 gezinnen.
Een kerk werd gebouwd aan het kanaal en op 3 juni 1878 werd de eerste kerkdienst gehouden. Een jaar later kwam er een pastorie naast deze kerk. Oefenaren deden de werkzaamheden. In 1888 kwam als lerend ouderling, oefenaar, de heer H. Waterink naar Lemelerveld. Hij was dit ook voor de Dolerenden uit Lemele, die in 1889 de Nederduitsch Gereformeerde kerk van Lemele gevormd hadden. In 1892 verenigden zij zich tot de Gereformeerde Kerk van Lemele-Lemelerveld.
Geen eigen predikant, maar oefenaren en consulent ds. W. de Jong uit Dalfsen ( van 1890-1922) , verzorgden de diensten en catechisaties. Het ledental groeide tot ruim 200 leden in 1926. De roep om een eigen predikant werd steeds sterker. In 1930 was Lemele-Lemelerveld nog de enige gemeente in de classis Ommen, die zonder predikant was. Meerdere beroepen werden uitgebracht, maar geen werd er aangenomen. Eind 1930 werd een beroep gedaan op kandidaat A. Borsjes uit Schermerhorn, die het wel aannam. In rap tempo werd er toen een nieuwe pastorie gebouwd. Op 17 mei 1931 deed hij zijn intrede en werd hij bevestigd als eerste predikant van de Gereformeerde Kerk van Lemele-Lemelerveld.
Groot was het verdriet toen ds. A. Borsjes 2 jaar later, op 23 mei 1933, op 27 jarige leeftijd overleed aan tuberculose. Opnieuw werd gezocht naar een predikant. Op kandidaat A.J.W. Vogelaar werd een beroep uitgebracht en op 18 maart 1934 deed hij zijn intrede. Eind jaren dertig waren er zo’n 300 leden. Bouwplannen voor een nieuwe kerk werden gemaakt en op 22 augustus 1940 werd de nieuwe kerk in gebruik genomen.
In de nacht van 17 op 18 november 1944 deden de Duitsers een inval in de pastorie. Ds. Vogelaar wist te ontsnappen door uit het raam te springen en te vluchten. Boven in de kerk werden wapens en munitie ontdekt, waarop de kerk door de Duitsers gesloten werd. Op de kerkdeur werd een groot bord gespijkerd, waarom de kerk gesloten werd.

Midden in de oorlog was er binnen de Gereformeerde Kerken een ernstig theologisch conflict ontstaan, dat in 1944 leidde tot een kerkelijke scheuring: de Vrijmaking. Aanvankelijk leek deze zaak Lemelerveld voorbij te gaan. Ds.Vogelaar was naar Nederlands-Indië vertrokken als legerpredikant, zodat de gemeente zonder predikant zat. De Vrijmaking in het nabij gelegen Dalfsen zorgde voor onrust. Rondom de verkiezingen voor nieuwe kerkenraadsleden ontstond rumoer. Op 17 januari 1946 werd er een speciale gemeentevergadering gehouden op verzoek van 45 gemeenteleden. Ds. Vogelaar, met verlof terug in Nederland, werd gevraagd deze vergadering te leiden. Het leek dat de eenheid bewaard was, maar in juni 1946 vond er een voorlichtings-avond plaats over de Vrijmaking. Tijdens de daarop volgende kerkenraads-vergadering van 15 juni 1946 las voorzitter L. Dijk een stuk voor, waarin de gronden stonden omschreven, waarop de kerk zou moeten kiezen voor de Vrijmaking. Vier kerkenraadsleden stemden voor en drie tegen, zodat de Vrijmaking ook in Lemelerveld een feit was geworden. Het grootste gedeelte van de gemeente ging niet mee met de Vrijmaking.

Door beide groepen werd nog wel gebruik gemaakt van hetzelfde kerkgebouw, op verschillende tijdstippen, maar de pastorie, nog bewoond door de echtgenote van ds. Vogelaar, moest meteen worden ontruimd. Jarenlang sleepte zich deze pijnlijke zaak voort. Door de advocaat van de vrijgemaakten werd per brief de toegang tot de kerk per 23 juni 1957 ontzegd. Pas op 1 oktober 1958 volgde de definitieve uitspraak van de rechter: alle kerkelijke goederen en bescheiden werden toegewezen aan de Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt.
Doordat er geen pastorie meer was, kon er geen nieuwe predikant benoemd worden. In 1950 werd er een nieuwe pastorie gebouwd, naast de vroegere pastorie en op 2 april 1950 deed kandidaat T.J. Hagen zijn intrede. Hij vertrok oktober 1954 naar Deventer.
Kandidaat A. Treurniet werd de nieuwe predikant op 24 april 1955. Hij vertrok in december 1959 naar Oude en Nieuwe Biltdijk. Tijdens zijn ambtsperiode werd de toegang tot de kerk aan de Kerkstraat ontzegd en kwam de definitieve uitspraak. Kerkdiensten konden worden gehouden in de Hervormde kerk en vergaderingen werden gehouden in een schuur aan de Nieuwstraat bij Exel, die de naam “de Schuilloods” kreeg. Besloten werd om een nieuwe kerk te gaan bouwen aan de Meester Gorisstraat. De gemeenteleden werden gevraagd om financiële steun en ook in de classis Ommen werd hiervoor gecollecteerd. Ds. Treurniet legde op 6 oktober 1959 de “eerste steen” van deze kerk, die op woensdag 8 juni 1960 officieel in gebruik genomen werd.
Op 20 maart 1960 werd kandidaat H.E. Smid de nieuwe predikant. Bijna 4 jaar later, op 26 januari 1964, vertok hij naar Zwartemeer. Kandidaat J.J. van Nijen deed intrede op 2 augustus 1964. Tijdens zijn ambtsperiode veranderden er een hoop dingen. Er kwam een kerkblad, Zwart op Wit genaamd. De Commissie van Beheer werd opgericht, waarin ook niet kerkenraadsleden zitting mochten nemen. Er kwam een Jeugdouderling en er werden Kindernevendiensten gehouden. Ds. Van Nijen was de laatste predikant, die in de pastorie aan de Kerkstraat woonde. Op 24 april 1969 nam hij afscheid en vertrok naar Westervoort-Zevenaar.
Naast de kerk aan de Meester Gorisstraat werd een nieuwe pastorie gebouwd in 1970. Ds. R. Ypma was de eerste bewoner, maar werd nooit officieel bevestigd als predikant. Hij diende de gemeente tot 1972 en ging toen wegens gezondheidsredenen weer terug naar Hoogeveen.
Psychiatrisch ziekenhuis Sint Franciscushof in Raalte viel kerkelijk onder het grondgebied van de kerk van Lemele-Lemelerveld. Ds. J. van der Meulen, die daar werkzaam was van 1970 tot 1974, werd dan ook door de kerk beroepen. Kandidaat J.L. Zijlstra werd vanaf 6 mei 1973 tot 7 mei 1978 de nieuwe predikant. Het laatste jaar was hij ook legerpredikant. Hij vertrok naar Makkum.


Het kleine pijporgel, dat niet krachtig genoeg meer werd gevonden, werd in 1976 vervangen door een groter orgel. Een extra rondgang onder de gemeenteleden zorgde ervoor, dat dit financieel mogelijk werd.
Eind jaren zeventig kwamen er in het winterseizoen avonddiensten in plaats van middagdiensten en werden de eerste vrouwelijke kerkenraadsleden bevestigd .
Kandidaat E.V.E. Wijnands was al voor zijn afstuderen bewoner van de pastorie. Op 13 december 1981 werd hij bevestigd als predikant. Zijn vrouw werd één van de organisten. Hij vertrok op 10 juli 1988 naar Koudekerke.
Organist Iman Hoogenboom werd in 1987 geridderd vanwege 40 jaar organistschap.
Prof. Dr. J.T. Bakker, hoogleraar aan de Theologische Universiteit van Kampen, had een vakantiehuisje in de buurt van Lemelerveld. Hij was regelmatig gast, maar ook voorganger in de diensten. Vooral in de vacante periode van 1988-1989 heeft hij alle bijzondere diensten gedaan.
Kandidaat B.W. Marsman werd op 27 augustus 1989 de nieuwe predikant. Zij was de eerste vrouwelijke predikant van Lemele-Lemelerveld, maar ook in de hele classis Ommen. Zij was ook de eerste parttime predikant voor 80 %.


In 1963 werd de eerste kerkenraadsvergadering gehouden met de Hervormde Gemeente. Gespreksonderwerpen waren o.a. gezamenlijk iets organiseren voor de jeugd, gezamenlijk evangelisatiewerk en een gezamenlijke kerkdienst op zondagavond. Het begin van Samen op Weg. In het najaar van 1967 werd besloten om Dankdag en Biddag gezamenlijk te vieren met de Hervormden uit Lemele en Lemelerveld. In 1982 werd de werkgroep Samen op Weg opgericht met als doelstelling: “de werkgroep heeft als taak de onderlinge samenwerking uit de sfeer van vrijblijvendheid, toevalligheid en persoonlijk hobbyisme te halen en te zoeken naar duurzame vormen van samenwerking.” Vanaf 1985 verscheen het gezamenlijke kerkblad “Onderweg” genaamd. Steeds meer diensten werden gezamenlijke diensten en in november 1985 werd de Intentieverklaring door de kerkenraad unaniem ondertekend.
De werkgroep Samen op Weg werd in 1988 gesplitst in twee werkgroepen: één voor Lemele en één voor Lemelerveld, om gezien de zeer intensieve contacten die er de laatste jaren gegroeid waren, de tijd nu langzamerhand rijp geacht werd om het beleid af te stemmen op een definitief samengaan in een Samen op Weg kerk in zowel Lemele als Lemelerveld. Aangezien de twee afzonderlijke werkgroepen vastliepen, werd in 1991 een gezamenlijke beleidsgroep opgericht, met daarin drie personen van elke kerk, waaronder de 3 predikanten. Zij pleegden overleg met landelijke consulenten en zorgden er voor, dat er op 11 september 1994 een Beleidsplan en Federatieovereenkomst werd getekend voor Lemele en Lemelerveld, zodat er per 1 januari 1995 twee Verenigde Protestantse Gemeentes ontstonden.

Ds. Marsman werkte in beide gemeentes: 60% in Lemelerveld en 20 % in Lemele. Op 23 april 1995 vertrok ze naar Stadskanaal. Kandidaat F. van de Hoek deed op 2 juni 1996 intrede. Zij werkte ook parttime: 50 % in Lemelerveld en 20 % in Lemele. Zij was de laatste gereformeerde predikant en de laatste bewoner van de pastorie aan de Meester Gorisstraat. Op 27 november 2002 nam ze afscheid en vertrok naar Westervoort. De pastorie werd in 2004 verkocht als woonhuis. De grond waarop de kerk aan de Meester Gorisstraat stond, werd verkocht om aan de financiële middelen te komen, om een nieuwe kerk voor de gefedereerde gemeente te kunnen bouwen. De afscheidsdienst werd gehouden op 19 november 2000 en daarna werd de kerk gesloopt om plaatst te maken voor woningbouw. De nieuw gebouwde, gezamenlijke kerk werd op 26 oktober 2003 in gebruik genomen en werd Brugkerk genoemd. Het orgel uit de Meester Gorisstraat werd wit geschilderd en in deze kerk opnieuw in gebruik genomen. Op 23 mei 2006 vond de ondertekening van de Fusie overeenkomst plaatst en daarmee het definitieve einde van de Gereformeerde Kerk Lemele-Lemelerveld.

2. Over het archief

Kenmerken

Datering:
(1918) 1946 - 1994
Voorwaarden voor raadpleging:
Het archief is openbaar.
Toegang:
J. Feberwee en J.J. Seekles, Inventaris van het archief van de Gereformeerde Kerk te Lemele-Lemelerveld, (1918) 1946 - 1994, Lemelerveld/Zwolle (2016).