1159 Heerlijkheid Ruinen ( Collectie Overijssel locatie Zwolle )
1159
Heerlijkheid Ruinen
Inleiding
De heerlijkheid Ruinen lag in het zuidwesten van Drenthe. De heren van Ruinen hielden zich bezig met het beheer en de uitbreiding van hun esgronden en het in cultuur brengen van hoogveengebieden.In de politiek van hun bisschoppelijke landsheren, aan wie ze leenroerig waren, hebben ze geen grote rol gespeeld. Ze onderhielden steeds een goede relatie met de bisschoppen.Verwikkelingen deden zich pas voor in de 16e eeuw, toen het landsheerlijk gezag van Philips (II) werd afgezworen. De Ruinense heren zagen hierin een mogelijkheid tot meer zelfstandigheid ten opzichte van de Drentse overheid, immers de leenheerschappij was in handen gekomen van de Staten van Overijssel. Hieraan kwam een eind toen in 1795 Drenthe de jurisdictie over Ruinen verkreeg.
De omvang van de heerlijkheid en de oude grenzen zijn niet met zekerheid aan te geven. Er is wel een oude uit 1382 daterende beschrijving van de bisschoppelijke lenen, toen Arend Huijs met de heerlijkheid werd beleend. Deze omschrijving van de bezittingen van de heerlijkheid zien we ook in andere beleningen (1550 en 1590) terugkomen.
Uit deze beleningen komt een beeld naar boven van een heerlijkheid, die zich van oost naar west heeft uitgestrekt van de Echtener hoogvenen (i.c. het huidige Hoogeveen) tot in het laagveen gebied van Noordwest-Overijssel.
De heerlijkheidsrechten van Ruinen en Ruinerwolt lagen decennia lang bij leden van het ministerialen-geslacht Van Ruinen, later het geslacht Huijs, die zich overigens van Ruinen gingen noemen. De laatste erfdochter Van Ruinen was de rond 1404 geboren Johanna van Ruinen, die op 10 februari 1425 trouwde met Berend van Munster. Johanna bracht de heerlijkheid Ruinen in, terwijl Berend van zijn vader 24 erven in Bentheim, enig land in Otmarbocholt en zijn aandeel in de Vrije Stoel en het voorvaderlijke slot Botzlar ontving. Als nieuwe heren van Ruinen namen de Van Munster's noch de naam noch het wapen van de oorspronkelijke heren over. *
laatste wijziging 12-05-2022
24 beschreven archiefstukken
Regestenlijst
1. Lijst van regesten van charters betreffende de Heerlijkheid Ruinen
8 De Staten van Overijssel verklaren, dat Christiaen Reyners, blijkens een akte van 29 juli 1669 voor Osewold van Keppel tot de Voorst en Jan van Essen als leenmannen van Gelre en het graafschap Berge ('s Heerenberg), opgemaakt, gevolmachtigde van Agnes Reynira Scheele, weduwe van (Johan) Lintelo tot de Marsch, met Herman Goosen van Hambroeck tot Beulinck als haar momber, aan Joan Bartholt van Ittersum tot Gerner, als hun stadhouder van de lenen in aanwezigheid van Lucas Bruyne en Anthoni van Mierloo als leenmannen, verzocht heeft in de belening van 2 mei 1666 ook op te nemen:
1. De tienden van Westerhesselte;
2. De tienden van Dwingelo;
3. De tienden van Westenkercke;
4. De heerlijkheid van de marken van Havelte en Hesselte, wat blijkens het leenregister ook leenroerig is aan de Staten van Overijssel en eerst door Reynhard en Jan van Oldenhuysse en daarna door Sweder Scheele ten behoeve van Anna Scheele, zijn zuster, in leen werd gehouden, omdat ook deze leengoederen aan Joost van Welevelt, generaal-majoor, zijn overgedragen, waarin zij bewilligd hebben.
GA Zwolle, inv. nr. HA002, ch.coll. 669.09
1. De tienden van Westerhesselte;
2. De tienden van Dwingelo;
3. De tienden van Westenkercke;
4. De heerlijkheid van de marken van Havelte en Hesselte, wat blijkens het leenregister ook leenroerig is aan de Staten van Overijssel en eerst door Reynhard en Jan van Oldenhuysse en daarna door Sweder Scheele ten behoeve van Anna Scheele, zijn zuster, in leen werd gehouden, omdat ook deze leengoederen aan Joost van Welevelt, generaal-majoor, zijn overgedragen, waarin zij bewilligd hebben.
GA Zwolle, inv. nr. HA002, ch.coll. 669.09
1159 Heerlijkheid Ruinen
Regestenlijst
1. Lijst van regesten van charters betreffende de Heerlijkheid Ruinen
8
De Staten van Overijssel verklaren, dat Christiaen Reyners, blijkens een akte van 29 juli 1669 voor Osewold van Keppel tot de Voorst en Jan van Essen als leenmannen van Gelre en het graafschap Berge ('s Heerenberg), opgemaakt, gevolmachtigde van Agnes Reynira Scheele, weduwe van (Johan) Lintelo tot de Marsch, met Herman Goosen van Hambroeck tot Beulinck als haar momber, aan Joan Bartholt van Ittersum tot Gerner, als hun stadhouder van de lenen in aanwezigheid van Lucas Bruyne en Anthoni van Mierloo als leenmannen, verzocht heeft in de belening van 2 mei 1666 ook op te nemen:
1. De tienden van Westerhesselte;
2. De tienden van Dwingelo;
3. De tienden van Westenkercke;
4. De heerlijkheid van de marken van Havelte en Hesselte, wat blijkens het leenregister ook leenroerig is aan de Staten van Overijssel en eerst door Reynhard en Jan van Oldenhuysse en daarna door Sweder Scheele ten behoeve van Anna Scheele, zijn zuster, in leen werd gehouden, omdat ook deze leengoederen aan Joost van Welevelt, generaal-majoor, zijn overgedragen, waarin zij bewilligd hebben.
GA Zwolle, inv. nr. HA002, ch.coll. 669.09
1. De tienden van Westerhesselte;
2. De tienden van Dwingelo;
3. De tienden van Westenkercke;
4. De heerlijkheid van de marken van Havelte en Hesselte, wat blijkens het leenregister ook leenroerig is aan de Staten van Overijssel en eerst door Reynhard en Jan van Oldenhuysse en daarna door Sweder Scheele ten behoeve van Anna Scheele, zijn zuster, in leen werd gehouden, omdat ook deze leengoederen aan Joost van Welevelt, generaal-majoor, zijn overgedragen, waarin zij bewilligd hebben.
GA Zwolle, inv. nr. HA002, ch.coll. 669.09
Datering:
1669 november 19
Organisatie: Collectie Overijssel locatie Zwolle
laatste wijziging 24-02-2016
laatste wijziging 12-05-2022
24 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
1485 - 1768
Voorwaarden voor raadpleging:
Het archief is openbaar.
Toegang:
Berkenvelder, F.C., Seekles, J.J., Lijst van regesten betreffende de heerlijkheid Ruinen (Drenthe), 1485 - 1768, Zwolle (1999).
Bijzonderheden:
Oud: HA002.
Openbaarheid:
Het archief is openbaar.
Omvang:
14 charters.
Categorie:
Archiefvormer(s):
laatste wijziging 12-05-2022
24 beschreven archiefstukken