Mijn Studiezaal (inloggen)
WA-0011 Polder Westzaan, later Waterschap Het Lange Rond Zaanstreek ( Gemeentearchief Zaanstad )
WA-0011
Polder Westzaan, later Waterschap Het Lange Rond Zaanstreek
Inleiding
1. Beschrijving van de polder Westzaan
WA-0011 Polder Westzaan, later Waterschap Het Lange Rond Zaanstreek
Inleiding
1.
Beschrijving van de polder Westzaan
Ligging:
Het land liggende tussen de Nauernasche Vaart en de Zaan, tussen de Tochtsloot, die deze beide ten noorden verbindt en de buitenteen van de Westzaner Zeedijk, vormt twee polders: de polder Westzaan en de Karnemelkspolder, die de noordelijke punt inneemt. De scheiding tussen beide polders wordt aangewezen door de weg van Wormerveer op Krommeniedijk, liggende op de Noorddijk.
Het land liggende tussen de Nauernasche Vaart en de Zaan, tussen de Tochtsloot, die deze beide ten noorden verbindt en de buitenteen van de Westzaner Zeedijk, vormt twee polders: de polder Westzaan en de Karnemelkspolder, die de noordelijke punt inneemt. De scheiding tussen beide polders wordt aangewezen door de weg van Wormerveer op Krommeniedijk, liggende op de Noorddijk.
Begrenzing:
Volgens het bijzonder reglement voor de polder Westzaan, opgenomen in provinciaal blad nr. 197 van 1933, loopt de grens van de polder:
ten zuiden langs de van de dijk afgekeerde zijde van de binnenberm van den Westzaner Zeedijk; ten westen langs de Nauernasche vaart en de sluis te Nauerna; ten noorden langs de buitenteen van de Noorddijk, langs de Karnemelkspolder, en verder langs de Binnenzaan, en ten oosten langs de Binnen- en Buitenzaan.
Volgens het bijzonder reglement voor de polder Westzaan, opgenomen in provinciaal blad nr. 197 van 1933, loopt de grens van de polder:
ten zuiden langs de van de dijk afgekeerde zijde van de binnenberm van den Westzaner Zeedijk; ten westen langs de Nauernasche vaart en de sluis te Nauerna; ten noorden langs de buitenteen van de Noorddijk, langs de Karnemelkspolder, en verder langs de Binnenzaan, en ten oosten langs de Binnen- en Buitenzaan.
Westzanerdijk:
De Westzanerdijk behoorde tot de Vereniging van de Noorder IJ- en Zeedijk en was voor rekening van de polder, die daarvoor aan die dijksvereniging zijn quotum bedragende 7 pct. van de kosten betaalde. Sedert de overgang naar het hoogheemraadschap Noordhollands Noorderkwartier in 1920, bij de oprichting van dat hoogheemraadschap, betaalt de polder aan het hoogheemraadschap uit deze hoofde een gefixeerd bedrag van fl 3900,- per jaar.
Sedert de afsluiting en kanalisatie van het IJ en de inpoldering van de voorliggende gronden heeft de dijk als zodanig nagenoeg alle belang verloren. Slechts bij Nauerna, bij Westzaan en bij Zaandam keert de dijk nog water en wel dat van de zijkanalen D en F en van de Voorzaan, alle gemeen liggende * met de IJboezem. De dijk is 5759 meter lang en strekt van Nauerna tot de Hoogendam te Zaandam. Op de dijk ligt een weg.
De Westzanerdijk behoorde tot de Vereniging van de Noorder IJ- en Zeedijk en was voor rekening van de polder, die daarvoor aan die dijksvereniging zijn quotum bedragende 7 pct. van de kosten betaalde. Sedert de overgang naar het hoogheemraadschap Noordhollands Noorderkwartier in 1920, bij de oprichting van dat hoogheemraadschap, betaalt de polder aan het hoogheemraadschap uit deze hoofde een gefixeerd bedrag van fl 3900,- per jaar.
Sedert de afsluiting en kanalisatie van het IJ en de inpoldering van de voorliggende gronden heeft de dijk als zodanig nagenoeg alle belang verloren. Slechts bij Nauerna, bij Westzaan en bij Zaandam keert de dijk nog water en wel dat van de zijkanalen D en F en van de Voorzaan, alle gemeen liggende * met de IJboezem. De dijk is 5759 meter lang en strekt van Nauerna tot de Hoogendam te Zaandam. Op de dijk ligt een weg.
Lagedijk:
Aan de oostzijde van de polder langs de Zaan ligt de Lagedijk, lopende van de Hogendam noordwaarts door Zaandam, Koog aan de Zaan, Zaandijk en Wormerveer, tot de Noorddijk in deze laatste gemeente. De Lagedijk wordt door de polder onderhouden, behalve het gedeelte binnen Zaandam, dat sedert het dempen van de dijksloot aldaar bij de gemeente in onderhoud is tegen een tegemoetkoming, vroeger van fl 85,-, sedert 1890 van fl 42,50 per jaar, uit de kas van de polder.
Aan de oostzijde van de polder langs de Zaan ligt de Lagedijk, lopende van de Hogendam noordwaarts door Zaandam, Koog aan de Zaan, Zaandijk en Wormerveer, tot de Noorddijk in deze laatste gemeente. De Lagedijk wordt door de polder onderhouden, behalve het gedeelte binnen Zaandam, dat sedert het dempen van de dijksloot aldaar bij de gemeente in onderhoud is tegen een tegemoetkoming, vroeger van fl 85,-, sedert 1890 van fl 42,50 per jaar, uit de kas van de polder.
Noorddijk:
De Noorddijk loopt van het einde van de Lagedijk in Wormerveer eerst noord- en noordwestwaarts tot de dijk van de Nauernasche Vaart, waarmede hij zich bij Moltjesveer vereenigt. De Noorddijk is voor rekening van de polder, behalve het gedeelte lopende van de straatweg te Wormerveer tot de Driesprong, dat door die gemeente is verbreed en onderhouden wordt tegen een jaarlijkse tegemoetkoming uit de polderkas van fl 500,-.
De Noorddijk loopt van het einde van de Lagedijk in Wormerveer eerst noord- en noordwestwaarts tot de dijk van de Nauernasche Vaart, waarmede hij zich bij Moltjesveer vereenigt. De Noorddijk is voor rekening van de polder, behalve het gedeelte lopende van de straatweg te Wormerveer tot de Driesprong, dat door die gemeente is verbreed en onderhouden wordt tegen een jaarlijkse tegemoetkoming uit de polderkas van fl 500,-.
Vaartdijk:
De Vaartdijk langs de Nauernasche Vaart is eigendom van de polder.
Bijdrage onderhoud Zaanlandsche Communicatieweg:
Sedert het jaar 1928 verleent -naar het bijzonder reglement bepaalt- de polder aan de provincie Noordholland een jaarlijkse bijdrage van fl 200,- in de kosten van beheer en onderhoud van de Zaanlandsche Communicatieweg. Deze verplichting kan worden afgekocht tegen fl 4500,-. Genoemde weg is bij besluit van de Staten van 30 januari 1924 bij de provincie in beheer en onderhoud overgebracht. Ten laste van de polder Westzaan kwam ook vóór deze overgang een bijdrage van fl 200,- per jaar in de onderhoudskosten.
De Vaartdijk langs de Nauernasche Vaart is eigendom van de polder.
Bijdrage onderhoud Zaanlandsche Communicatieweg:
Sedert het jaar 1928 verleent -naar het bijzonder reglement bepaalt- de polder aan de provincie Noordholland een jaarlijkse bijdrage van fl 200,- in de kosten van beheer en onderhoud van de Zaanlandsche Communicatieweg. Deze verplichting kan worden afgekocht tegen fl 4500,-. Genoemde weg is bij besluit van de Staten van 30 januari 1924 bij de provincie in beheer en onderhoud overgebracht. Ten laste van de polder Westzaan kwam ook vóór deze overgang een bijdrage van fl 200,- per jaar in de onderhoudskosten.
Bemaling:
De polder wordt bemalen door twee electrische gemalen.
Het ene gemaal, Soeteboom genaamd, een draaistroom-electromotor van 80 P.K. met vijzel, staat aan de Hoogendijk te Zaandam en slaat uit op de Voorzaan, deel uitmakende van de IJboezem. Opbrengst 120 m3 per minuut.
Het andere gemaal, genaamd 't Leven, een draaistroom-electromotor van 50 P.K. met centrifugaalpomp, waterverzet 70 m3 per minuut, staat te Zaandijk. Dit gemaal slaat uit op de Schermerboezem.
Beide gemalen slaan uit op Schermerboezem. De Karnemelkspolder was in de bemaling opgenomen volgens een overeenkomst laatst van 4 juni 1884. Deze overeenkomst is in 1917 beëindigd.
De polder wordt bemalen door twee electrische gemalen.
Het ene gemaal, Soeteboom genaamd, een draaistroom-electromotor van 80 P.K. met vijzel, staat aan de Hoogendijk te Zaandam en slaat uit op de Voorzaan, deel uitmakende van de IJboezem. Opbrengst 120 m3 per minuut.
Het andere gemaal, genaamd 't Leven, een draaistroom-electromotor van 50 P.K. met centrifugaalpomp, waterverzet 70 m3 per minuut, staat te Zaandijk. Dit gemaal slaat uit op de Schermerboezem.
Beide gemalen slaan uit op Schermerboezem. De Karnemelkspolder was in de bemaling opgenomen volgens een overeenkomst laatst van 4 juni 1884. Deze overeenkomst is in 1917 beëindigd.
Schutsluizen:
Tien schutsluizen geven toegang tot de polder:
in de Westzaner-zeedijk liggen er twee: de Hoogedijker- of Jaaphaversluis en de sluis aan den Westzaner-Overtoom;
zes in de Lagedijk: de Papepadsluis te Zaandam, de Mallegatsluis tussen Zaandam en Koog aan de Zaan, de Kogersluis te Koog aan de Zaan, de Zaandijkersluis te Zaandijk, de Zuider- en de Noordersluis te Wormerveer;
twee in de dijk van de Nauernasche Vaart, de Noordsche Balk te Wormerveer en de Westzanersluis te Westzaan.
Tien schutsluizen geven toegang tot de polder:
in de Westzaner-zeedijk liggen er twee: de Hoogedijker- of Jaaphaversluis en de sluis aan den Westzaner-Overtoom;
zes in de Lagedijk: de Papepadsluis te Zaandam, de Mallegatsluis tussen Zaandam en Koog aan de Zaan, de Kogersluis te Koog aan de Zaan, de Zaandijkersluis te Zaandijk, de Zuider- en de Noordersluis te Wormerveer;
twee in de dijk van de Nauernasche Vaart, de Noordsche Balk te Wormerveer en de Westzanersluis te Westzaan.
Bemalingsinstallatie Wormerveer:
De gemeente Wormerveer heeft in 1934 aan de Zaan een electrische bemalingsinstallatie gebouwd in de polder Westzaan, Wormerveer bestaande uit een draaistroom-electromotor met schroefpomp. Dit gemaal dient voor verversing van slooten in de bebouwde kom van Wormerveer.
Zomerpeil:
Het zomerpeil is 0.95 meter-N.A.P.
Belastbare oppervlakte:
De belastbare oppervlakte is 1728.48.17 hectare.
De gemeente Wormerveer heeft in 1934 aan de Zaan een electrische bemalingsinstallatie gebouwd in de polder Westzaan, Wormerveer bestaande uit een draaistroom-electromotor met schroefpomp. Dit gemaal dient voor verversing van slooten in de bebouwde kom van Wormerveer.
Zomerpeil:
Het zomerpeil is 0.95 meter-N.A.P.
Belastbare oppervlakte:
De belastbare oppervlakte is 1728.48.17 hectare.
Heffing gebouwde eigendommen:
Ook de gebouwde eigendommen worden in de polderomslag betrokken. De omslag geschiedt voor de ongebouwde eigendommen bunder bundersgelijk * , voor de gebouwde naar de belastbare opbrengst volgens het kadaster en voor de percelen, welke volgens het kadaster onbelast zijn, naar de belastbare opbrengst volgens de legger van het hoogheemraadschap Noordhollands Noorderkwartier. Het percentage, hetwelk van de opbrengst van de gebouwde eigendommen wordt geheven, verhoudt zich tot het bedrag in guldens, geheven per hectare van de gebouwde eigendommen, als 1 tot 4.46.
Ook de gebouwde eigendommen worden in de polderomslag betrokken. De omslag geschiedt voor de ongebouwde eigendommen bunder bundersgelijk * , voor de gebouwde naar de belastbare opbrengst volgens het kadaster en voor de percelen, welke volgens het kadaster onbelast zijn, naar de belastbare opbrengst volgens de legger van het hoogheemraadschap Noordhollands Noorderkwartier. Het percentage, hetwelk van de opbrengst van de gebouwde eigendommen wordt geheven, verhoudt zich tot het bedrag in guldens, geheven per hectare van de gebouwde eigendommen, als 1 tot 4.46.
De gebouwde eigendommen, gelegen tussen de zuidgrens van de polder en de buitenteen van de Westzanerdijk, worden mede in de omslag begrepen.
Bestuur:
Het bestuur wordt uitgeoefend door een college van dagelijks bestuur (dijkgraaf en zes heemraden) en een college van tien hoofdingelanden.
De dijkgraaf en de heemraden worden benoemd door de koningin. Het college van hoofdingelanden maakt daarvoor een aanbeveling op van drie personen.
Voor stemrecht en verkiesbaarheid geldt naast bezit van één hectare grond aanslag voor gebouwd eigendom tot een bedrag gelijk aan dien voor één hectare.
Bestuur:
Het bestuur wordt uitgeoefend door een college van dagelijks bestuur (dijkgraaf en zes heemraden) en een college van tien hoofdingelanden.
De dijkgraaf en de heemraden worden benoemd door de koningin. Het college van hoofdingelanden maakt daarvoor een aanbeveling op van drie personen.
Voor stemrecht en verkiesbaarheid geldt naast bezit van één hectare grond aanslag voor gebouwd eigendom tot een bedrag gelijk aan dien voor één hectare.
Bron:
De zeeweringen en waterschappen van Noordholland.
1e uitgave bewerkt door Mr. G. de Vries Azn, 1864. (Signatuur bibliotheek: 6 G 25)
2e uitgave bewerkt door Jhr. Mr. J.W.M. Schorer, 1894. (Signatuur bibliotheek: 11 B 40)
3e uitgave bewerkt door D. Kooiman, 1936. (Signatuur bibliotheek: 10 D 29).
De zeeweringen en waterschappen van Noordholland.
1e uitgave bewerkt door Mr. G. de Vries Azn, 1864. (Signatuur bibliotheek: 6 G 25)
2e uitgave bewerkt door Jhr. Mr. J.W.M. Schorer, 1894. (Signatuur bibliotheek: 11 B 40)
3e uitgave bewerkt door D. Kooiman, 1936. (Signatuur bibliotheek: 10 D 29).
2. Uitleg inventaris
3. Verantwoording van de inventarisatie
4. Bijlage 1: Overzicht van contributies, abonnementen en lidmaatschappen
laatste wijziging 01-09-2022
2.937 beschreven archiefstukken
Inventaris, archiefperiode 1647-1976
laatste wijziging 01-09-2022
2.937 beschreven archiefstukken
Inventaris, archiefperiode 1889-1980
laatste wijziging 01-09-2022
2.937 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
1647-1980
Gemeente:
Zaanstreek
Omvang in meters:
56,16
Toegang:
Inventaris
Openbaar:
Ja
Bijzonderheden archiefvormer:
Voor het gedeelte v.a. 1673 zie het archief van de Ambachtsheerlijkheid (Banne) Westzaan (OA-0126). De polder ligt in de gemeenten Westzaan, Koog aan de Zaan, Wormerveer, Zaandam en Zaandijk. Na samenvoeging (ca. 1970) werd het Waterschap Het Lange Rond.
Licentie:
Creative Commons (CC BY 4.0)
Citeerinstructie:
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste eenmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld.
Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Gemeentearchief Zaanstad. Toegang WA-0011 Polder Westzaan, later Waterschap Het Lange Rond Zaanstreek
VERKORT:
NL-ZdGAZWA-0011
Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Gemeentearchief Zaanstad. Toegang WA-0011 Polder Westzaan, later Waterschap Het Lange Rond Zaanstreek
VERKORT:
NL-ZdGAZWA-0011
Categorie:
laatste wijziging 01-09-2022
2.937 beschreven archiefstukken
