Dankzij initiatieven van dr. J. Penn, inspecteur voor Noord-Holland, kwam in 1875 de eerste provinciale kruisvereniging tot stand. Dit Witte Kruis bestond al snel uit een groot aantal, vrij autonome plaatselijke afdelingen, elk met een groot aantal leden. In de lokale besturen speelden huisartsen een belangrijke rol. In de Zaanse dorpen werd de bestrijding van de besmettelijke ziekten, zoals uiteengezet in de Cholera-nota van 1865 en de Besmettelijke Ziekten Wet van 1872, snel en fors aangepakt. De afdelingen van het Witte Kruis waren na korte tijd bezig met concrete zaken: het inrichten van min of meer permanente verblijven voor de isolatie en verzorging van patiënten, het ontsmetten van woningen en bezittingen, het gratis in bruikleen verstrekken van verplegingsmiddelen en lijfgoed. Verder werden ontsmetters en wijkverpleegsters opgeleid en in dienst genomen. Ook werden zo nodig de kosten van aansluiting op het duinwaterleidingnet voor de leden betaald. Verder werd laboratoriumonderzoek van verdachte spijzen en dranken bekostigd. Tevens werden openbare badhuizen en soms ook zweminrichtingen gebouwd en geëxploiteerd *  .
De afdeling Zaandam van de Noord-Hollandse Vereniging Het Witte Kruis is gelijktijdig met de Noord-Hollandse Vereniging Het Witte Kruis opgericht in 1904.
Het Witte Kruis is later opgegaan in andere organisaties: Stichting PartiCura (opgericht op 6 september 1994) en Stichting Evean (opgericht op 7 november 2000) *  . Van deze twee laatst genoemde organisaties is geen archief aanwezig.