Cees Bruynzeel (1875-1956) is de grondlegger van de Bruynzeelfabrieken. Hij is van oorsprong een Thoolse boerenzoon uit het Zeeuwse Sint-Annaland. Pas op latere leeftijd begint zijn ondernemerschap met de oprichting van stoomtimmerfabriek De Arend in Rotterdam.
Na een forse brand in 1919 verhuist het bedrijf naar Zaandam aan de in 1911 gegraven Nieuwe Zeehaven/Balkenhaven. De Hollandse Deurenfabriek C. Bruynzeel en Zonen wordt in 1921 officieel geopend. Cees’ gelijknamige zoon Cees Bruynzeel jr. (1900-1980) wordt aangesteld als directeur.
Vanaf de jaren ‘20 van de 20e eeuw breidt het bedrijf voortdurend uit. In 1923 begint tweede zoon Willem Bruynzeel (1901-1978) een eigen schaverij. De eerste export naar met name Duitsland en België vindt vanaf dat moment plaats en in 1927 verdwijnt de laatste productie uit Rotterdam. In 1928 komt er een eigen deurenfabriek Donar Türen Werk GmbH in Hamburg, onder leiding van Cees Bruynzeel jr. In 1938 begint Cees Bruynzeel jr. ook keukens te fabriceren. Eveneens in 1938 komt er een Fineer- en Triplexfabriek in Zaandam onder leiding van Willem Bruynzeel. Daarmee richt het bedrijf zich vanaf nu op vloeren, wasproducten, fineer- en triplexproducten, keukens, kasten, scheidingswanden en potloden. Nederlands topontwerper Piet Zwart ontwerpt de eerste industriële keuken voor Bruynzeel.
In 1939 wordt door keukenverkoper Han van Eerde een ocrietfabriek in Eemnes bij Baarn opgezet. Ocriet is een materiaalsoort van steenkorrels in witte cement, gebruikt voor het maken van aanrechtbladen en lavetten (een soort gootstenen). Bruynzeel wordt eigenaar.

Dan breekt de Tweede Wereldoorlog uit en vallen de activiteiten van het bedrijf stil. Om toch te kunnen overleven wordt de fabriek gebruikt om houten speelgoed, auto- en fietsbanden en klompen te maken.
Het concept van Piet Zwart wordt na de Tweede Wereldoorlog verder doorgevoerd. Er is veel werkgelegenheid als gevolg van de wederopbouw. Alle onderdelen van de keukens worden vooraf geproduceerd en pas bij de klant samengesteld tot een keuken. Deze werkwijze sluit naadloos aan op de behoefte van snelle productie voor een voortvarende wederopbouw. Voor Bruynzeel resulteert dit in glorieuze jaren.
In 1947 wordt de eerste stap buiten Europa gezet: er komt een fabriek in Paramaribo in Suriname met een eigen houtkap. Willem Bruynzeel leidt deze. Cees Bruynzeel jr. neemt in 1948 deel in het General Box Company in Stellenbosch (Zuid-Afrika). Dit groeit in de jaren ’60 van de 20e eeuw uit tot Bruynzeel Plywoods Ltd. Er komen in 1949 houtbedrijven in Sampit en Borneo in Indonesië. De Dajak Houtbedrijven worden in 1955 aan de Indonesische regering verkocht. In 1955 gaat Bruynzeel leiding geven aan een Tripflexfabriek in Port-Gentil (republiek Du Gabon) (Société de Gestion de la Cie. Francaise du Gabon). In 1961 wordt Bruynzeel Madeiras SA in Brazilië opgericht. Zes jaar later komt hier een triplexindustrie op gang.

Ook de ontwikkelingen in Europa staan niet stil. In 1957 worden de eerste aandelen in Efdebé nv in Dordrecht verkregen. Het betreft een spaanplatenfabriek. Kort erop wordt de naam gewijzigd in Bruynzeel Efdebé NV en het platen-assortiment wordt uitgebreid. Later worden er ook scheidingswanden gemaakt. Vanaf 1977 heeft Bruynzeel alle aandelen en vanaf 1978 heet het bedrijf Bruynzeel Intersystemen bv. Er volgt overplaatsing naar Bergen op Zoom.
In 1959 wordt Bruynzeel Frankrijk opgericht.
In 1963 worden de potlodenfabriek en een deel van de keuken- en kastenfabriek naar Bergen op Zoom (centraal gelegen in de Benelux) overgebracht. De interne fusie van de bedrijven begint in 1964 door samenvoeging van de deurenfabriek en schaverij tot Bruynzeel Deurenfabriek en Schaverij. Bruynzeel telt anno 1965 28 fabrieken in 14 landen. Vanaf 1966 is er sprake van een holdingmaatschappij: Bruynzeel bv te Zaandam. In 1967 komt er een eerste Franse Fabriek, in Ussel en wordt het triplexbedrijf Gepla in Uden overgenomen. Eveneens dat jaar komt er een 50% deelname tot stand met de Deense Keukenfabriek Befas Dan AB. Een jaar later wordt in Zuid-Afrika gefuseerd met Veneered Plywoods Ltd. In 1969 worden nieuwe kantoren, magazijnen en showrooms in Strombeek-Bever in België geopend. In Hamburg wordt de fabriek gemoderniseerd, evenals de Zaanse fineerfabriek.
Het bedrijf in Zaandam tent inmiddels enkele tientallen hallen, waarin de diverse producten worden vervaardigd. Inventarisnummer 13 en 243 geven een overzicht van de halnummers.
Cees jr. en Willem Bruynzeel treden in 1972 af als directeur. Zij blijven adviseur. De derde generatie Bruynzeel is aanzet: de algemene directie wordt nu gevormd door Wouter Bruynzeel (1927-1985) en dhr. Chr. Plomp. In 1975 komt er een overkoepelende Raad van Beheer voor de Bruynzeel Holding.

In 1972 wordt Walpro Plastics in Hendrik-Ido-Ambacht overgenomen. De naam daarvan wijzigt in Bruynzeel Plastics bv. In 1973 neemt Bruynzeel de aandelen over van Metaal- en Kunststofindustrie Bomar te Gendt (Gelderland) over. Er worden nu dus ook aluminium binnendeurkozijnen, aluminium ramen- en gevelelementen en balkon- en galerijhekken gemaakt. Dat jaar volgt ook Halberg bv in Best (actief op het gebied van magazijnsystemen, vorkheftrucks enzovoort). Eveneens in 1973 komt er een einde aan de werkzaamheden in Zuid-Afrika. In 1974 wordt een nieuwe Deurenfabriek in Eichenzell in Duitsland geopend. De fabriek in Hamburg wordt verkocht. Bruynzeel BV neemt in 1974 De Nijs Interbouw BV in Rotterdam over, actief op het gebied van scheepsbetimmeringen en inrichten van kantoorgebouwen, hotels enzovoort. De Nijs gaat nu dus ook vele werkzaamheden voor diverse Bruynzeelbedrijven uitvoeren.
Ondanks diverse overnames in de jaren ’70 van de 20e eeuw zijn vanaf 1973 de glorieuze jaren van Bruynzeel voorbij. De vele investeringen beginnen hun tol te eisen. Er ontstaat een wereldwijde oliecrisis en de Europese bouwmarkt stort in waardoor Bruynzeel tussen 1974 en 1977 zware verliezen leidt. In 1978 lijkt Bruynzeel er weer bovenop te komen, maar de strenge winter van 1978/1979 betekent de definitieve nekslag voor het bedrijf dat in 1982 wordt geliquideerd. Dit is het einde voor de Bruynzeel Holding; diverse fabrieksonderdelen worden overgenomen of gaan zelfstandig verder:

• Bruynzeel Deurenfabriek en Schaverij (met de daarbij behorende deurenfabrieken in Frankrijk en Duitsland) wordt in 1982 overgenomen door het Zweedse Svedex in Varsseveld, vanaf 1986 zelfstandig, vanaf 1997 overgenomen door Polynorm NV en vanaf 2002 is de vestiging in Zaandam gesloten;
• Bruynzeel Monta Magazijn Systemen wordt óók overgenomen door het Zweedse Svedex in Varsseveld maar gaat vanaf 1986 zelfstandig verder te Venlo-Blerick. Tegenwoordig is het bedrijf actief als Bruynzeel Storage Systems;
• Bruynzeel Vloerenfabriek wordt zelfstandig en vanaf 1988 overgenomen door de firma Kahrs uit Zweden. Anno 2016 is de naam Bruynzeel Parket. Tegenwoordig is de hoofdvestiging in Nieuwegein te vinden;
• Bruynzeel Plasics bv (eertijds Walpro Plastics bv te Hendrik-Ido-Ambacht) wordt in 1982 zelfstandig en is nog steeds gevestigd in Hendrik-Ido-Ambacht;
• Bruynzeel Potlodenfabriek te Bergen op Zoom wordt zelfstandig;
• Bruynzeel Wasfabriek wordt zelfstandig en verhuist in 1984 naar Oldenzaal;
• Bruynzeel Keukens en Kasten te Bergen op Zoom wordt in 1983 overgenomen door holdingmaatschappij Ridderveer bv te Ridderkerk;
• Bruynzeel Multipanel bv (eertijds Fineer- en triplexfabriek) wordt in 1983 eveneens overgenomen door holdingmaatschappij Ridderveer bv te Ridderkerk. Het bedrijf blijft vooralsnog in Zaandam en is na 1986 vertrokken;
• Bruynzeel Intersysteem (eertijds Efdebé te Dordrecht) te Bergen op Zoom wordt in 1983 eveneens Kasten overgenomen door holdingmaatschappij Ridderveer bv te Ridderkerk
• Ocrietfabriek Baarn wordt verkocht in 1984 aan Braat Bouwstoffen;

Diverse vrijgekomen fabriekspanden op het uitgestrekte terrein in Zaandam worden in de jaren ’80 van de 20e eeuw opgeknapt en in gebruik genomen door enkele grootwinkelbedrijven.
Nadat in 2002 de Polynorm NV de laatste productie van Bruynzeel in Zaandam beëindigt, worden in de loop van 2008 diverse plannen gepresenteerd voor de overige gebouwen op het fabrieksterrein. In 2010 is er (illegaal) al een gedeelte van hal 31 afgebroken. Dit ondanks dat de gebouwen inmiddels zijn aangewezen als voorlopig gemeentelijk monument. Hier komt in 2011 als replica een nieuw gebouw ten behoeve van Babyland en Kwantum. Haaks erop verrijst een gebouw voor de Karwei. De gebouwen er direct naast, de vroegere garage en het kantoor van de schaverij, zijn behouden. Hier zitten respectievelijk een design- en vintage-meubelwinkel. In 2016 gaat het restant van hal 31, de aansluitende hallen 32 en 33 van de schaverij (in totaal maar liefst 1,1 kilometer lang) en hal 51 van de vloerenfabriek tegen de vlakte, ten behoeve van een Ikea-vestiging *  .