PA-0060 Firma Hendrik de Jong (1790-1822), firma de Erve H. de Jong (1822-1830), firma de Erve de Wed. Hendrik de Jong (1830-1870), firma de Erve Wed. H. de Jong (1871-1885) en firma de Erve H. de Jong (1886-1891), blauwsel- en specerijenhandel, later cacao- en chocoladefabriek ( Gemeentearchief Zaanstad )
PA-0060
Firma Hendrik de Jong (1790-1822), firma de Erve H. de Jong (1822-1830), firma de Erve de Wed. Hendrik de Jong (1830-1870), firma de Erve Wed. H. de Jong (1871-1885) en firma de Erve H. de Jong (1886-1891), blauwsel- en specerijenhandel, later cacao- en chocoladefabriek
Inleiding
1. Geschiedenis van de archiefvormer
PA-0060 Firma Hendrik de Jong (1790-1822), firma de Erve H. de Jong (1822-1830), firma de Erve de Wed. Hendrik de Jong (1830-1870), firma de Erve Wed. H. de Jong (1871-1885) en firma de Erve H. de Jong (1886-1891), blauwsel- en specerijenhandel, later cacao- en chocoladefabriek
Inleiding
1.
Geschiedenis van de archiefvormer
Hendrik de Jong (1767-1822) was afkomstig uit Schermerhorn en dreef vanaf 1790 een handel in specerijen (onder andere kaneel, kruidnagelen) en blauwsel in Wormerveer. Op 21 juli 1796 kocht hij uit de nalatenschap van de koopman Pieter Fronken, de oom van zijn vrouw, een koopmanshuis en pakhuis aan het Noordeinde 24 noorderdeel. Op 2 februari 1809 kocht hij schelpzandmolen de Zaanstroom aan de Watering en begon hij met het malen van blauwsel en potas. Blauwsel werd gemaakt uit gemalen kobalt of ultramarijn en gebruikt voor het helderwit maken van textiel en papier en als verfpigment, onder andere in de aardewerkindustrie. Potas was een andere naam voor kalium-carbonaat. Dit werd gewonnen uit de as van hout of planten en gebruikt voor het bleken van zeildoek. Uit de verschillende inventarisnummers van dit archief valt op te maken dat het handelshuis van Hendrik de Jong daarnaast ook andere produkten op voorraad had, zoals stijfsel (voor het stijven van textiel) en lakmoesblauw (voor het witten van muren en de papierindustrie). *
Het bedrijf van Hendrik de Jong werd na zijn overlijden voortgezet door zijn weduwe Trijntje Schoute (ca. 1768-1829) en haar halfbroer Dirk Schoute (1791-1861) onder de firmanaam de Erve H. de Jong. Trijntje en Dirk Schoute waren kinderen van de Wormerveerse burgemeester en koopman Cornelis Schoute (1740-1828). Toen Trijntje Schoute overleed, kocht Dirk Schoute de andere erfgenamen uit en werd hij eigenaar van het koopmanshuis, het pakhuis en molen de Zaanstroom. Waarschijnlijk sloot hij voor de overname van het woonhuis en bedrijf van Trijntje Schoute een lening af bij Cornelis Kuiper uit Zaandijk. De lening bedroeg fl. 8000,- tegen een jaarlijkse rente van 4,5% en werd afgelost in jaarlijkse termijnen van fl. 500,-. *
Dirk Schoute handelde onder de firmanaam de Erve de Wed. Hendrik de Jong. In 1843 breidde hij zijn bedrijfsactiviteiten uit met het de produktie van cacao en chocolade. In het grootboek over de jaren 1844-1855 (inventarisnummer 1) is te zien dat hij voor dit bedrijfsonderdeel en de specerijen een aparte boekhouding voerde. De leiding over de 'chocoladefabriek' was waarschijnlijk in handen van Pieter Oosterhuis (1806-1879), een zwager van Dirk Schoute en mededirecteur van de Erve de Wed. Hendrik de Jong. *
Dirk Schoute handelde onder de firmanaam de Erve de Wed. Hendrik de Jong. In 1843 breidde hij zijn bedrijfsactiviteiten uit met het de produktie van cacao en chocolade. In het grootboek over de jaren 1844-1855 (inventarisnummer 1) is te zien dat hij voor dit bedrijfsonderdeel en de specerijen een aparte boekhouding voerde. De leiding over de 'chocoladefabriek' was waarschijnlijk in handen van Pieter Oosterhuis (1806-1879), een zwager van Dirk Schoute en mededirecteur van de Erve de Wed. Hendrik de Jong. *
Na het overlijden van Dirk Schoute werd het bedrijf voortgezet door zijn vrouw, Cornelia Oosterhuijs (ca. 1802-1875), zijn zonen Cornelis (1835-1911) en Dirk (1838-1899) en Pieter Oosterhuis. In 1872 ging het bedrijf over op het gebruik van stoomkracht en in 1884 werd een fabriek aan het Noordeinde gebouwd, die de naam de Zaanstroom kreeg. Vanaf 1891 richtte het bedrijf zich uitsluitend op de produktie van cacao en chocolade en groeide het sterk, met een fabriek in Oostenrijk (1905) en nieuwe bedrijfspanden aan het Noordeinde. Een bekend produkt was de Westindische chocolade. Toen een grote brand in 1930 de meeste gebouwen verwoestte, werd een nieuw fabrieksgebouw neergezet en veranderde de firma haar naam in de Erve H. de Jong N.V. Koninklijke Cacao- en Chocoladefabrieken de Zaanstroom.
Na de Tweede Wereldoorlog kreeg het bedrijf te maken met een grote prijsstijging van de cacaoboter. De produktie van imitatiechocolade van magere cacaopoeder bleek geen succes. In 1956 werd bij de rechtbank van Haarlem surséance van betaling aangevraagd. In 1957 werden de bedrijfsgebouwen verkocht en in de periode 1957-1396 vond de definitieve liquidatie van het bedrijf plaats. *
Na de Tweede Wereldoorlog kreeg het bedrijf te maken met een grote prijsstijging van de cacaoboter. De produktie van imitatiechocolade van magere cacaopoeder bleek geen succes. In 1956 werd bij de rechtbank van Haarlem surséance van betaling aangevraagd. In 1957 werden de bedrijfsgebouwen verkocht en in de periode 1957-1396 vond de definitieve liquidatie van het bedrijf plaats. *
laatste wijziging 01-10-2018
20 beschreven archiefstukken
Inventaris
laatste wijziging 01-10-2018
20 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
1812-1891, z.j
Gemeente:
Wormerveer
Omvang in meters:
0,8
Toegang:
Inventaris
Openbaar:
Ja
Licentie:
Citeerinstructie:
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste eenmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld.
Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Gemeentearchief Zaanstad. Toegang PA-0060 Firma Hendrik de Jong (1790-1822), firma de Erve H. de Jong (1822-1830), firma de Erve de Wed. Hendrik de Jong (1830-1870), firma de Erve Wed. H. de Jong (1871-1885) en firma de Erve H. de Jong (1886-1891), blauwsel- en specerijenhandel, later cacao- en chocoladefabriek
VERKORT:
NL-ZdGAZPA-0060
Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Gemeentearchief Zaanstad. Toegang PA-0060 Firma Hendrik de Jong (1790-1822), firma de Erve H. de Jong (1822-1830), firma de Erve de Wed. Hendrik de Jong (1830-1870), firma de Erve Wed. H. de Jong (1871-1885) en firma de Erve H. de Jong (1886-1891), blauwsel- en specerijenhandel, later cacao- en chocoladefabriek
VERKORT:
NL-ZdGAZPA-0060
Categorie:
laatste wijziging 01-10-2018
20 beschreven archiefstukken