Mijn Studiezaal (inloggen)
2170 Dorpsbestuur Venhuizen, 1659-1845 ( Westfries Archief )
2170
Dorpsbestuur Venhuizen, 1659-1845
Inleiding
Geschiedenis van de organisatie
2170 Dorpsbestuur Venhuizen, 1659-1845
Inleiding
Geschiedenis van de organisatie
Het dorpsbestuur van Venhuizen bestond uit zestien vroedschappen. Eén van hen bekleedde de functie van burgemeester. Deze samenstelling was gebaseerd op een privilege van 2 februari 1414, waarbij Willem VI van Beieren aan een groot aantal Westfriese dorpen en dorpscombinaties stadsrechten verleende. Eén daarvan was de stede Venhuizen en Hem. In zo’n “plattelandsstad” bleven de inliggende plaatsen als dorp zelfstandig. Burgemeester en vroedschappen van Venhuizen hadden dus net als hun collega’s van Hem een dubbele rol, een stedelijke en een plaatselijke. In Westfriesland werd het grondgebied van een dorp aangeduid als banne.
De dorpen voerden taken uit die in de negentiende eeuw door de gemeenten worden uitgeoefend. Zij, en niet de plattelandssteden, waren dus de voorlopers van de moderne gemeenten. Eén van de taken was het regelen van de plaatselijke waterstaatszaken. Daartoe behoorden aangelegenheden betreffende bestuur en onderhoud van de Westfriese Omringdijk, maar ook het plaatselijk polderbestuur.
De afwatering van de banne Venhuizen was vrij ingewikkeld. De “Zuiderban” van Venhuizen lag in de polder Venhuizen en Hem. Hiertoe behoorde tevens de gehele banne Hem en een gedeelte van de banne Oosterleek. De “Noorderban” (gebied ten noorden van De Hout en De Buurt) lag in de Houterpolder. Deze langgerekte smalle polder, gelegen tussen de Drechterlandse zeedijk in het oosten, de Wijzend (= de waterkering van Het Grootslag) in het noorden, de Dracht in het westen en de Blokdijk, De Hout en de Venhuizer Buurt in het zuiden, omvatte verder de bannen Oosterblokker en Binnenwijzend, het zuidelijk gedeelte van de banne Hoogkarspel en de Voetakkers (= het ten zuiden van de Wijzend gelegen gedeelte van de banne Lutjebroek). De polder Venhuizen en Hem en de Houterpolder zijn, net als de meeste andere Drechterlandse polders, in de Middeleeuwen ontstaan als een gemeenschappelijk geregelde waterlozing van enkele bannen.
De waterstaatstaak was dermate omvangrijk, dat de burgemeesters van Venhuizen en Hem en die van de stede Westwoud in 1573 toestemming kregen om zich te laten bijstaan door een nieuwe functionaris, de vredemaker. De burgemeester bleef weliswaar verantwoordelijk, maar de komst van de vredemaker betekende een enorme verlichting van hun takenpakket.
Het is niet nodig om hier verder uitgebreid in te gaan op de verhouding tussen stad en dorp en op hun respectievelijke taken. Op deze plaats is een verwijzing naar bestaande literatuur voldoende. * De stede Venhuizen en Hem heeft bestaan tot maart 1811. De dorpen (inmiddels “gemeenten”) Venhuizen en Hem zijn vervolgens per 1 januari 1812 samengevoegd tot de nieuwe gemeente Venhuizen.
Geschiedenis van de archiefvorming
Verantwoording van de inventarisatie
Geraadpleegde bronnen
Geraadpleegde literatuur
Lijst van functionarissen
laatste wijziging 24-10-2019
8 beschreven archiefstukken
Inventaris
laatste wijziging 24-10-2019
8 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
1659-1811 (1845)
Datering:
1659-1811 (1845)
Plaats:
Venhuizen
Soort archief:
Overheid
Omvang:
120 mm
Licentie:
Creative Commons (CC BY-SA 4.0)
Openbaar:
Ja
Auteur:
J. Kroon (2016)
Categorie:
laatste wijziging 24-10-2019
8 beschreven archiefstukken
