Behalve het archief van de secretarie zijn in de zelfde periode de archieven van de gemeenschappelijke regelingen en van de ambtenaar van de Burgerlijke Stand beschreven. Deze zijn te respecteren als op zichzelf staande archieven omdat de vorming plaatsvond bij zelfstandige taakuitvoering.
- De vleeskeuringsdienst kring Opmeer, 1922-1988. Behalve Opmeer namen de gemeenten Abbekerk, Hensbroek, Hoogwoud, Obdam en Sijbekarspel aan de regeling deel.
- De vuilnisophaaldienst Hensbroek, Obdam en Opmeer, 1959-1970. De gemeente Opmeer fungeerde in beide regelingen als centrumgemeente.

De archieven van de ambtenaren van de Burgerlijke Stand van Spanbroek (1811-juni 1959) en Opmeer (1811, 1817-juni 1959 én juli 1959-1978) zijn in hun geheel beschreven. In de inventaris is aangegeven welk deel al in de zin van de Archiefwet naar het Westfries Archief is overgebracht en welk deel zich nog in de gemeente Opmeer bevindt.

Een bijzonder geval is het archief van de gemeenschappelijke technische dienst Obdam. Aan de gemeenschappelijke regeling van deze technische dienst nam de gemeente deel vanaf 1963. Aangesloten waren verder de gemeenten Hensbroek en Ursem. Vanaf 1980 was Opmeer centrumgemeente.

Met betrekking tot veel intergemeentelijke aangelegenheden in West-Friesland is in 1959 integratie van bestuurlijke samenwerking bereikt door de oprichting van de Stichting Ontwikkeling Westfriesland, later genaamd Samenwerkings Orgaan Westfriesland.

Op 10 november 1977 stelde de raad van Opmeer een archief- en documentatieverordening vast waarin de archiefbewaarplaats van Hoorn als gemeentelijke archiefbewaarplaats van Opmeer werd aangewezen. Hiermee was de toetreding tot de zogenaamde Archiefdienst Westfriese Gemeenten, het latere Westfries Archief, een feit. Belangrijke genealogische bronnen als de registers van de Burgerlijke Stand en de Bevolkingsregisters zijn hierna gedeeltelijk, namelijk voor zover de openbaarheidtermijn dat toeliet, overgebracht naar de archiefdienst. In de inventaris is dit aangegeven.

Het secretariearchief bestaat behalve uit het dossierarchief uit een aantal series gelijksoortige bescheiden: begrotingen, rekeningen, grootboeken, bouwvergunningen en hinderwetvergunningen. Wat de bouwvergunningen betreft, deze zijn met het oog op de omvang als afzonderlijk bestand in een eigen database beschreven en genummerd. De bewerking vond plaats conform een in 2002 door het Westfries Archief gemaakt archiefbewerkingsplan voor de inventarisatie van de bouwvergunningen van de zogenaamde Wowo-gemeenten. *  In de inventaris van het secretariearchief zijn wel de registers van aangevraagde en verleende bouwvergunningen opgenomen. De hinderwetvergunningen berusten wél in het secretariearchief. Om de toegankelijkheid te vergroten zijn ze tevens beschreven in een eigen database.

Het secretariearchief is al bij de vorming met het oog op toekomstige overbrenging ingedeeld in drie zogenaamde 10-jarenblokken. *  Tijdens de inventarisatie is de blokvorming opgeheven omdat door overbrenging naar de archiefdienst van het hele archief ineens het oorspronkelijke doel was achterhaald.

In de loop van de jaren heeft het secretariearchief diverse bewerkingen ondergaan. Om te beginnen hebben streekregistratoren van de archiefdienst in 1982, 1986, 1988, 1991 en 1993 allerlei vernietigings- en bewerkingsacties uitgevoerd. Daarna heeft in 1996 en 2002 een particulier bedrijf het archief bewerkt. De toekomstige beheerder, het Westfries Archief, constateerde na toetsing van de inventaris aan de daartoe opgestelde normen van overbrenging tal van tekortkomingen. Zo was de cesuur met bescheiden vóór juli 1959 en na 1978 niet strikt toegepast. Op diverse plaatsen waren beschrijvingen te summier of waren stukken die op dezelfde zaak betrekking hadden op verschillende plaatsen beschreven (eis van exclusiviteit). Tenslotte voldeed het archief ook niet aan de materiële eisen. Tijdens de laatste bewerking zijn dan ook alle (dossier)omslagen vervangen door zuurvrije exemplaren en zijn ze verpakt in zuurvrije archiefdozen.

De kadastrale leggers die de gemeente bijhield in de jaren waarover deze inventaris loopt, zijn beschreven in het secretariearchief Opmeer 1817-juni 1959. Ze dateren namelijk uit de periode 1832-1970 en konden niet worden gesplitst. In de voorliggende inventaris zijn ze vermeld met verwijzing naar de nummers waaronder ze in de inventaris 1817-juni 1959 voorkomen. Eenzelfde verwijzing naar genoemde inventaris geldt de wegenlegger.

De inventarisatie van het tekeningenarchief behoort nog plaats te vinden. Aangezien de tekeningen die voor permanente bewaring in aanmerking komen een eigen nummer krijgen, vergelijkbaar met de bouwvergunningen, kon de inventarisatie van het secretariearchief worden afgesloten.

Bij de bewerking is gebruik gemaakt van het software-pakket Filemaker Pro. De bewerking vond plaats in volgorde van de classificatienummers van de blokken C, D en E. Tevens zijn stukken uit het blok F die dateren uit de jaren vóór 1979 afgesplitst en aan het te beschrijven archief toegevoegd. Nadat het secretariearchief volledig was beschreven, zijn de archiefbescheiden van de gemeenschappelijke technische dienst doorgenomen. Voor zover archiefbescheiden hiervan betrekking hadden op de uitvoering van werken en een aanvulling vormden op het secretariearchief, zijn ze hieraan toegevoegd. Het resterende deel van de projectdossiers is verwerkt in een vernietigingsvoorstel.

De omvang van de beschreven archieven bedraagt 22,5 strekkende meter, gespecificeerd als volgt.
1. Dossierarchief 18,5 m'
2. Archief van de ambtenaar van de Burgerlijke Stand ruim 2 m'.
3. Woningkaarten 2 m'. Bij de gemeentelijke herindeling per 1-7-1959 zijn de kaarten van Spanbroek en Opmeer en bij de herindeling per 1-1-1979 de kaarten van Hoogwoud en Opmeer tot één kaartsysteem samengevoegd. Op de kaarten zijn daarna mutaties aangebracht. Het kaartsysteem is bijgehouden tot de invoering van de Gemeentelijke Basis Administratie (GBA) in oktober 1994.

De omvang van de zogenaamde 'brondocumenten' van de Gemeentelijke Basis Administratie, voor zover ze betrekking hebben op de gemeente Opmeer in de periode juli 1959-1978, is niet precies aan te geven. Tot de brondocumenten rekent men
- de persoonskaarten, 1939-1994. Bij de gemeentelijke herindeling per 1-7-1959 zijn de kaarten van Opmeer en Spanbroek tot één bestand samengevoegd. Hetzelfde gebeurde bij de gemeentelijke herindeling per 1-1-1979 met de kaarten van Opmeer en Hoogwoud. Na 1979 zijn op de kaarten wijzigingen aangebracht. De persoonskaarten hebben betrekking op de personen die op 1-10-1994 in de gemeente Opmeer woonachtig waren. De totale omvang is 3,5 m'.
- het zogenaamde 'archiefregister' 1939-1978 bestaat uit afschriften van de kaarten van personen die uit de gemeente zijn vertrokken of die zijn overleden. Omvang 2 m'. Van 1979-1994 bestaat het 'archiefregister' uit kopieën van de persoonskaarten. De omvang van deze kopie-kaarten bedraagt 2,5 m'.
De brondocumenten komen pas voor overbrenging naar de archiefdienst in aanmerking wanneer daarvoor een ministeriële beschikking is getroffen.

In totaal is tijdens de inventarisatie 11/2 strekkende meter archief voor vernietiging afgezonderd. Voorts is ongeveer 30 cm archiefstukken aangetroffen van vóór juli 1959. Deze stukken zijn alsnog bij het archief van de gemeente Opmeer 1817-juni 1959 gevoegd.

Opmeer, september 2006
Pim Brieffies