De Nederlandse Arbeidsdienst (NAD) (of - in de spelling van die tijd - Nederlandsche Arbeidsdienst) was een eerst vrijwillige en later verplichte werkinzetdienst (Arbeitseinsatz) voor mannen en vrouwen in Nederland in de Tweede Wereldoorlog.
Op 27 juni 1940 heeft Seyss-Inquart namens Nederland de Opbouwdienst opgericht. Dit was een overgangsorganisatie ter ontmanteling van het Nederlandse leger in bezettings- en crisistijd. Zij moest verdere stijging van het werkloosheidspercentage ten gevolge van ontslagen binnen defensie voorkomen. Dit beleid is een voortzetting van het eerdere arbeidsverschaffingsbeleid.Toetreden tot de Nederlandse Arbeidsdienst was in aanvang op vrijwillige basis. Een toegetredene werd arbeidsman genoemd. Het was een aantrekkelijke regeling ter voorkoming van werkloosheid voor de 55.000 Nederlandse militairen. Deze werden opgeleid tot kader. Verder stonden de vrijwilligers niet in de rij. Per circulaire waren de Nederlanders in december 1940 opgeroepen om zich bij één van de 1024 aanmeldbureaus van de NAD als vrijwilliger aan te melden. Weinigen hebben van deze oproep gebruik gemaakt. Er reageerden meer vrouwen dan mannen.[2] Op 1 januari 1942 wordt voor iedere Nederlander die in dat jaar 18 jaren wordt en op het einde van dat jaar nog geen 23 is de ongewapende dienstplicht ingevoerd. Dit zowel voor mannen als voor vrouwen