106b Gemeente Zwartewaal (1925-1937) ( Streekarchief Voorne-Putten )
106b
Gemeente Zwartewaal (1925-1937)
Inleiding
Archiefvorming
Geschiedenis van de instelling
106b Gemeente Zwartewaal (1925-1937)
Inleiding
Archiefvorming
Geschiedenis van de instelling
1.Geschiedenis van de gemeente Zwartewaal in de jaren 1925-1953.
Zwartewaal is een gemeente, gelegen aan de noordzijde van het eiland Voorne-Putten aan de Maas. De bebouwde kom ligt voornamelijk op en tegen een dijk nabij de haven. Het grondgebied omvat voornamelijk polderland. De visserij vormde eeuwenlang de belangrijkste bron van inkomsten.
-Algehele neergang
Omstreeks het midden van de 19e eeuw raakte de gemeente Zwartewaal in een neergaande spiraal terecht. Mede als gevolg van de aanleg van de Nieuwe Waterweg (1872) verzandde de zuidelijke of Brielse Maasmonding. De achteruitgang in de visserij was toen al merkbaar, maar versnelde in de volgende decennia. Het dorp verloor bevolking, werkgelegenheid en daarmee de noodzakelijke inkomsten om het tij te keren.
-Bevolking
Het meest duidelijk was het teruglopen van de bevolking. Telde de gemeente in het midden van de 19e eeuw nog ruim duizend inwoners, omstreeks 1900 was dat aantal afgenomen tot ruim negenhonderd en nog eens tien jaar later tot zevenhonderd. Gedurende de periode 1925-1937 zette de neergang door: van 656 naar 567. Dit had ook gevolgen voor het onderwijs ter plaatse: met de gemeente Heenvliet – waarvan de grens feitelijk door de bebouwde kom van Zwartewaal liep – werd overleg gevoerd om kinderen uit Heenvliet in Zwartewaal naar de lagere school te laten gaan.
Werkloosheid drukte zwaar op het Armbestuur; de gemeente was niet bij machte grote werkverschaffings-projecten te ondernemen. In de jaren vijftig, met opkomende industrie in het nabijgelegen Botlek gebied, profileerde Zwartewaal zich als een gemeente waar het goed toeven was: dat zou nieuwe bewoners moeten trekken. Op bescheiden schaal werd nieuwbouw gepleegd om de gemeente aantrekkelijk te maken.
Zwartewaal is een gemeente, gelegen aan de noordzijde van het eiland Voorne-Putten aan de Maas. De bebouwde kom ligt voornamelijk op en tegen een dijk nabij de haven. Het grondgebied omvat voornamelijk polderland. De visserij vormde eeuwenlang de belangrijkste bron van inkomsten.
-Algehele neergang
Omstreeks het midden van de 19e eeuw raakte de gemeente Zwartewaal in een neergaande spiraal terecht. Mede als gevolg van de aanleg van de Nieuwe Waterweg (1872) verzandde de zuidelijke of Brielse Maasmonding. De achteruitgang in de visserij was toen al merkbaar, maar versnelde in de volgende decennia. Het dorp verloor bevolking, werkgelegenheid en daarmee de noodzakelijke inkomsten om het tij te keren.
-Bevolking
Het meest duidelijk was het teruglopen van de bevolking. Telde de gemeente in het midden van de 19e eeuw nog ruim duizend inwoners, omstreeks 1900 was dat aantal afgenomen tot ruim negenhonderd en nog eens tien jaar later tot zevenhonderd. Gedurende de periode 1925-1937 zette de neergang door: van 656 naar 567. Dit had ook gevolgen voor het onderwijs ter plaatse: met de gemeente Heenvliet – waarvan de grens feitelijk door de bebouwde kom van Zwartewaal liep – werd overleg gevoerd om kinderen uit Heenvliet in Zwartewaal naar de lagere school te laten gaan.
Werkloosheid drukte zwaar op het Armbestuur; de gemeente was niet bij machte grote werkverschaffings-projecten te ondernemen. In de jaren vijftig, met opkomende industrie in het nabijgelegen Botlek gebied, profileerde Zwartewaal zich als een gemeente waar het goed toeven was: dat zou nieuwe bewoners moeten trekken. Op bescheiden schaal werd nieuwbouw gepleegd om de gemeente aantrekkelijk te maken.
-Bestuur
De gemeenteraad telde zeven raadsleden, inclusief twee wethouders. De verhoudingen binnen de raad waren niet scherp: de verdeling V.B. / A.R. / S.D.A.P was als volgt: in 1927: 4/2/1, in 1931: 3/3/1 en in 1935: 3/2/2. De verschuiving zette door en na de oorlog was die (met andere namen): 2/2/3.
Zwartewaal kreeg in november 1924 de waarschijnlijk eerste joodse burgemeester van Nederland, de in Paramaribo geboren Samuel da Silva (1875-1943), die dertig jaar ervaring had als disctictscommissaris van Suriname. Na de benoeming van Da Silva tot burgemeester van Oostvoorne wordt het burgemeesterschap van Zwartewaal gecombineerd met dat van Vierpolders.
-Gemeentepersoneel
De gemeente had niet veel personeel in dienst. Op het gemeentehuis was slechts secretaris Marie Cornelis Boers (1900-1973) werkzaam; pas in 1941 werd een 1e ambtenaar ter secretarie benoemd om hem te assisteren. Tot 1936 was Johannes Hoftijzer gemeenteontvanger; na die tijd werd het secretaris- en ontvangerschap gecombineerd.
-Verbindingen
Zwartewaal was enerzijds gericht op de markt te Brielle en anderzijds op Rotterdam. Verbinding met beide was er over water met de zogeheten ‘Vlaardingse boot”. Sinds 1906 was er bovendien een tramverbinding en begin jaren dertig volgde de Groene Kruisweg, waarvoor in Zwartewaal zelfs enige huizen moesten worden afgebroken om deze zo dicht als mogelijk bij de bebouwde kom te laten passeren. Vervolgens bleef geïnvesteerd worden in de verbetering van de haven voor de afvoer van streekprodukten.
Het onderhoud aan de wegen was in deze jaren al snel te kostbaar: het ‘stofvrij’ maken, ofwel met teer verharden, van het Zuideinde slaagde slechts na jarenlang getouwtrek, hoewel het slechts driehonderd gulden kostte.
De gemeenteraad telde zeven raadsleden, inclusief twee wethouders. De verhoudingen binnen de raad waren niet scherp: de verdeling V.B. / A.R. / S.D.A.P was als volgt: in 1927: 4/2/1, in 1931: 3/3/1 en in 1935: 3/2/2. De verschuiving zette door en na de oorlog was die (met andere namen): 2/2/3.
Zwartewaal kreeg in november 1924 de waarschijnlijk eerste joodse burgemeester van Nederland, de in Paramaribo geboren Samuel da Silva (1875-1943), die dertig jaar ervaring had als disctictscommissaris van Suriname. Na de benoeming van Da Silva tot burgemeester van Oostvoorne wordt het burgemeesterschap van Zwartewaal gecombineerd met dat van Vierpolders.
-Gemeentepersoneel
De gemeente had niet veel personeel in dienst. Op het gemeentehuis was slechts secretaris Marie Cornelis Boers (1900-1973) werkzaam; pas in 1941 werd een 1e ambtenaar ter secretarie benoemd om hem te assisteren. Tot 1936 was Johannes Hoftijzer gemeenteontvanger; na die tijd werd het secretaris- en ontvangerschap gecombineerd.
-Verbindingen
Zwartewaal was enerzijds gericht op de markt te Brielle en anderzijds op Rotterdam. Verbinding met beide was er over water met de zogeheten ‘Vlaardingse boot”. Sinds 1906 was er bovendien een tramverbinding en begin jaren dertig volgde de Groene Kruisweg, waarvoor in Zwartewaal zelfs enige huizen moesten worden afgebroken om deze zo dicht als mogelijk bij de bebouwde kom te laten passeren. Vervolgens bleef geïnvesteerd worden in de verbetering van de haven voor de afvoer van streekprodukten.
Het onderhoud aan de wegen was in deze jaren al snel te kostbaar: het ‘stofvrij’ maken, ofwel met teer verharden, van het Zuideinde slaagde slechts na jarenlang getouwtrek, hoewel het slechts driehonderd gulden kostte.
-Tweede Wereldoorlog en WatersnoodrampDe Tweede Wereldoorlog ging niet ongemerkt aan de gemeente voorbij; in de kern van het dorp herinnert een monument aan de slachtoffers, waaronder leden van het plaatselijk verzet, die door de Bezetters zijn gefusilleerd. Aan de Meeldijk staat een monument bij een huis waar enkele Italiaanse militairen, gedeserteerd en onderdak verleend door de familie Koene, omkwamen toen de Bezetters het in brand staken.
Dankzij de Brielse Maasdam heeft de Watersnoodramp van 1953 in Zwartewaal geen schade aangericht.
Dankzij de Brielse Maasdam heeft de Watersnoodramp van 1953 in Zwartewaal geen schade aangericht.
Verwerving
laatste wijziging 16-02-2024
242 beschreven archiefstukken
Inventaris
laatste wijziging 16-02-2024
242 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
1925-1937
Beschrijving:
Archief van gemeente Zwartewaal (1925-1937)
Omvang:
3 meter, 242 inventarisnummers
Inventarisatie:
Anja Kajzer, 2013
Taal:
Nederlands
Taal archiefmateriaal:
De stukken zijn in het Nederlands
Soort archiefmateriaal:
Normale geschreven, getypte en gedrukte documenten
Bewaarplaats:
Streekarchief Voorne-Putten
Status open dataset:
Beschikbaar
Open data eigenaar:
Streekarchief Voorne-Putten
Licentie:
Geografische namen:
Categorie:
Archiefvormer(s):
laatste wijziging 16-02-2024
242 beschreven archiefstukken