Voorgeschiedenis

Zaltbommel kende vóór 1975 al een 'dienst Gemeentewerken', welke echter als afdeling onder de gemeentesecretarie viel. Zij had als algemene taak het beheer en onderhoud van de gemeentelijke eigendommen. Daarnaast begeleidde zij de uitvoering van bepaalde nieuwbouwprojecten, met name op het gebied van sportaccomodaties en groenvoorziening. In 1963 werd de dienst Gemeentewerken nog een 'prehistorische aangelegenheid' genoemd, 'waarvan geen grote prestatie mocht worden verwacht'. 1) De materiële en personele uitrusting van de dienst werd uitgebreid. De toenmalige hoofd van de dienst C.G. Kroes vond deze uitbreiding echter niet voldoende. In 1973 stelde hij een rapport op waarin hij een schets gaf van de bestaande en toekomstige situatie op het gebied van de materiële en personele voorzieningen ten behoeve van de dienst. 2) In dat jaar had zich een spectaculaire ontwikkeling voorgedaan door onder andere het gereedkomen van een nieuwe begraafplaats, de overdracht van de rioolwaterzuiveringsinstallatie aan het Zuiveringsschap Rivierenland, het gereedkomen van een aantal sportvelden. Gezien de ontwikkelingen van de laatste jaren vond het hoofd van de dienst dat het personeel en het materieel van de dienst uitgebreid diende te worden om in de toekomst het takenpakket naar behoren te kunnen blijven uitvoeren.

De dienst Gemeentewerken bestond op dat moment uit: 1. Reinigingsdienst: Belast met de huisvuilophaaldienst, de stortplaats aan de Ketelsteeg en de straatreiniging. 2. Plantsoenendienst: Belast met het onderhoud van alle groenvoorzieningen inclusief de buitensportaccommodaties en begraafplaatsen. 3. Algemene dienst: Overige werkzaamheden zoals schoonmaken van rioleringen en straatkolken en onderhoud aan straten en gemeentelijke gebouwen. 4. Kantoor gemeentewerken: Leiding geven aan het personeel, voorlichting geven aan het publiek, advisering aan het gemeentebestuur.

Instelling van het Bedrijf Gemeentewerken

Op verzoek van burgemeester en wethouders van Zaltbommel stelde het Verificatiebureau van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten in 1974 een onderzoek in naar de wenselijkheid om de dienst Gemeentewerken om te zetten in een Bedrijf Gemeentewerken, als tak van dienst bedoeld in art. 252 van de Gemeentewet. 3) Genoemd bureau kwam tot de conclusie dat de instelling van een bedrijf gemeentewerken als tak van dienst wenselijk was. Hierbij verwees men in het onderzoeksrapport naar de financiële administratie van de dienst Gemeentewerken. Tot dan toe gaf de toegepaste financiële verantwoording van het onderdeel Gemeentewerken, waarbij alle ontvangsten en uitgaven in de administratie van de algemene dienst werden verantwoord, onvoldoende inzicht in het feitelijk bedrijfsgebeuren en schoot zij tekort als verantwoordingsstuk van de technische leiding. Daardoor was geen snel inzicht mogelijk in de kosten per uitgevoerd project. Er was sprake van een fragmentarische administratie als gevolg van het ontbreken van een balans. Er was geen samenhangend en samenvattend overzicht van het beheer van de dienst beschikbaar. Bovendien kwam de gemeenterekening gereed op een tijdstip, dat de cijfers niet meer actueel waren. De omvang van de bedrijfsadministratie van een bedrijf gemeentewerken zou zodanig omvangrijk zijn dat de administratie door de afdeling Financiën van de secretarie zou moeten worden uitgevoerd en niet slechts door één personeelslid van de dienst zelf. Op 6 augustus 1974 stelde burgemeester en wethouders van Zaltbommel aan de gemeenteraad voor om met ingang van 1 januari 1975 een bedrijf gemeentewerken in te stellen. In de vergadering van 15 augustus 1974 besloot de gemeenteraad een krediet van ¦ 11.950,- beschikbaar te stellen voor de voorbereidende werkzaamheden ten behoeve van de instelling van een bedrijf gemeentewerken. Op 19 december 1974 besloot de gementeraad tot instelling van het Bedrijf Gemeentewerken met ingang van 1 januari 1975. 4) Debelangrijkste bepalingen uit de beheersverordening van het Bedrijf Gemeentewerken waren: - Het bedrijf wordt beschouwd als een administratief zelfstandig lichaam. - Het beheer van het bedrijf berust bij burgemeester en wethouders. - Onder toezicht van burgemeester en wethouders is een hoofd van dienst belast met de dagelijkse leiding, een administrateur belast met de financiële administratie. - De functie van kassier wordt uitgeoefend door de kassier van de algemene dienst. - De dienst voert een dubbele boekhouding. - Jaarlijks maakt het hoofd een begroting, verslag en rekening op.

Opheffing van de dienst 5)

In de vergadering van 27 april 1989 besloot de gemeenteraad van Zaltbommel tot het instellen van een onderzoek naar de voor- en nadelen van het opheffen van het Bedrijf Gemeentewerken, de Gemeentelijke Sociale Dienst en het functioneren van de gemeentelijke secretarie. Het college van burgemeester en wethouders heeft daarop in de vergadering van 16 mei 1989 besloten de opdracht tot dit onderzoek te verstrekken aan Bureau Mede. Bij het onderzoek werd dit bureau bijgestaan door de gemeentelijke Stuurgroep Organisatie. Op 29 september 1989 kwam Bureau Mede met het verslag 'Rapportage Organisatie gemeente Zaltbommel' waarin zij een beeld gaf van het Bedrijf Gemeentewerken zoals zij tot dan toe functioneerde. In september 1989 waren er twintig mensen werkzaam bij de dienst, waarvan drie gedetacheerd vanuit de Technische Dienst Bommelerwaard. 6) Het takenpakket van het Bedrijf Gemeentewerken omvatte: - Het onderhoud van alle gemeentelijke eigendommen met uitzondering van scholen en sportaccomodaties. - Het renoveren c.q. reconstrueren van alle gemeentelijke eigendommen met uitzondering van scholen. - Het verlenen van vergunnningen voor het leggen van kabels en leidingen, rioolaansluitingen, etc. - Het voorbereiden en uitvoeren van maatregelen op het gebied van verkeer, vervoer en waterstaat. - Het adviseren over plannen met betrekking tot wijziging en/of reconstructie van rijks- en provinciale wegen. - Als ondersteuning (financiële) administratie.

Binnen de primaire taken civiele techniek en bouwkunde, verkeer en vervoer, groenvoorziening en begraafplaatsen, financiële verslaglegging en administratie heeft zich vanaf 1975 een zeer omvangrijk takenpakket ontwikkeld. Vanuit het Bedrijf Gemeentewerken werden vele contacten onderhouden met de secretarie-afdelingen en met de Technische Dienst Bommelerwaard. De directeur van het Bedrijf Gemeentewerken was primaathouder bij tal van zaken, ook bij een aantal onderwerpen waarbij de Technische Dienst Bommelerwaard betrokken was. 7) Naast veelvuldige contacten bestond er op een aantal terreinen overlappingen tussen beide diensten. De dienst voerde een actief beleid ten aanzien van uitbesteding van werkzaamheden. Bij de uitvoering van deze werkzaamheden werd uitgegaan van een beperkte bezetting. Binnen het Bedrijf Gemeentewerken werd met betrekking tot de werkzaamheden het accent steeds meer verschoven van de uitvoering naar de beleidsvoorbereiding. Door de grotere werkdruk en de verschuiving in de werkzaamheden kwam de managementsfunctie onder zware druk te staan. In de vergadering van 29 januari 1990 besloot de gemeenteraad tot reorganisatie van het gemeentelijk apparaat van Zaltbommel. Het bedrijf Gemeentewerken werd als tak van dienst opgeheven. Per 1 januari 1991 werd Gemeentewerken ondergebracht bij de sector Ruimte, Wonen, Groen (RWG) van de gemeentesecretarie. Daarmee verviel tevens de functie van directeur Gemeentewerken, welke van 1975 tot en met 1990 door C.G. Kroes werd uitgeoefend.