In 1318 werd te 's-Hertogenbosch de stichtingsakte opgesteld van een broederschap die zich de verering van Maria ten doel stelde: de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap. De leden waren aanvankelijk alleen geestelijken, later ook voorname burgers. De broeders zetten luister bij aan processies en vieringen, steunden de armenzorg en bevorderden de kunst en het muziekleven in de stad. Tijdens hun maaltijden aten ze vaak zwaan en daarom stonden ze ook als zwanenbroeders bekend. Na de verovering van 's-Hertogenbosch in 1629 mocht de broederschap blijven bestaan, maar kreeg wel een gemengd katholiek-protestantse samenstelling. Het bevorderen van de vriendschap tussen christenen werd toen de doelstelling: een vroege vorm van oecumene. Het Zwanenbroedershuis in 's-Hertogenbosch is als museum opengesteld.
Het Zwanenbroedershuis heeft twee belangrijke functies. In de eerste plaats fungeert het als eigen huis, waar de leden van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap regelmatig bijeenkomen. Daarnaast dient het Zwanenbroedershuis als museum, waar geïnteresseerden kennis kunnen maken met de geschiedenis van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap en de cultuurhistorisch waardevolle voorwerpen die in het bezit zijn van de Broederschap kunnen bezichtigen. Het museum is gedurende enkele dagdelen per week te bezoeken; dan worden ook rondleidingen gegeven. Daarnaast is het Zwanenbroedershuis op afspraak open voor bijzondere gelegenheden.
Het archief van de Broederschap is in bewaring gegeven aan het Brabants Historisch Informatie Centrum. De inventaris is in te zien op www.bhic.nl.
Hier volgen direkte links naar interessante delen van de inventaris van BHIC met betrekking tot de broederschap:
- Buitenleden van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap: http://www.bhic.nl/index.php?id=11885
- Rekeningen, wapen- en koorboeken van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap: http://www.bhic.nl/index.php?id=11886