De Vereniging Zaans Erfgoed is in 2004 ontstaan uit een fusie van de Vereniging Zaans Industrieel Erfgoed en de Vereniging Vrienden van het Zaanse Huis. De vereniging houdt zich bezig met de geschiedenis van het leven en werken in de Zaanstreek.
De Vereniging Vrienden van het Zaanse Huis werd ruim veertig jaar geleden opgericht als Vrienden van de Zaanse Schans en heeft zich gedurende haar bestaan opgeworpen als de beschermer van Zaanse panden, als bron van kennis van de Zaanse houtbouw en als verspreider van die kennis door middel van publicaties zoals tijdschriften, boeken en dergelijke. De Vereniging Zaans Industrieel Erfgoed werd opgericht in 1982 en droeg toen de naam Vereniging tot behoud van Monumenten van Bedrijf en Techniek in de Zaanstreek. Deze vereniging werkt sinds de oprichting aan de vergroting van de kennis van en het inzicht in bedrijfsprocessen, alsmede het behoud van historisch waardevolle bedrijfsgebouwen, hun inventaris en andere roerende zaken zoals schepen.