VHP001000005_005 De Bierkade ligt aan de noordzijde van de Gedempte Where, direct vanaf de Beemsterringvaart tot het Venediën. Nabij die ringvaart ligt een doorgang via de Houttuinen naar het daarachter liggende Whereplantsoen. De Bierkade is kort na de drooglegging van de Beemster ontstaan door aanplemping van de overzijde van de Where in 1614. De kade werd toegankelijk via een wipbrug en later de zogenoemde Bierstekersbrug over de Where, ook wel bekend als de Draaibrug. In de zeventiende en achttiende eeuw was een tekort aan betrouwbaar drinkwater, waardoor men veelal zijn toevlucht in bier zocht, dat weliswaar zwak alcoholisch was. Omdat in Haarlem redelijk drinkwater voorhanden was, werd daar bier gebrouwen, dat in vaten per schip naar Purmerend vervoerd werd. Op de Bierkade waren vijf percelen in handen van Haarlemmer brouwers, waar het bier werd aangevoerd en in de stad en de regio gedistribueerd. In 1720 stonden aan de kade vijf wippen om de vaten bier te lossen. Bierkade7, 8, 9, 10 en 11 zijn rijksmonumenten en nummer 1 een gemeentemonument. (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”)

VHP001000005_004 De Bierkade ligt aan de noordzijde van de Gedempte Where, direct vanaf de Beemsterringvaart tot het Venediën. Nabij die ringvaart ligt een doorgang via de Houttuinen naar het daarachter liggende Whereplantsoen. De Bierkade is kort na de drooglegging van de Beemster ontstaan door aanplemping van de overzijde van de Where in 1614. De kade werd toegankelijk via een wipbrug en later de zogenoemde Bierstekersbrug over de Where, ook wel bekend als de Draaibrug. In de zeventiende en achttiende eeuw was een tekort aan betrouwbaar drinkwater, waardoor men veelal zijn toevlucht in bier zocht, dat weliswaar zwak alcoholisch was. Omdat in Haarlem redelijk drinkwater voorhanden was, werd daar bier gebrouwen, dat in vaten per schip naar Purmerend vervoerd werd. Op de Bierkade waren vijf percelen in handen van Haarlemmer brouwers, waar het bier werd aangevoerd en in de stad en de regio gedistribueerd. In 1720 stonden aan de kade vijf wippen om de vaten bier te lossen. Bierkade7, 8, 9, 10 en 11 zijn rijksmonumenten en nummer 1 een gemeentemonument. (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”)

VHP001000009_024 De Breedstraat, vroeger ook wel Breestraet genoemd, loopt vanaf de Kaasmarkt naar de Dubbele Buurt en werd voor het eerst met keien bestraat in 1829. De Breedstraat maakte net als de Neckerdijk, Padjedijk, Dubbele Buurt en Koemarkt (Op den Dijck, zie Koemarkt) deel uit van de middeleeuwse Waterlandse Omringdijk, die tussen 1170 en 1300 is aangelegd. (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”)

VHP001000009_023 De Breedstraat, vroeger ook wel Breestraet genoemd, loopt vanaf de Kaasmarkt naar de Dubbele Buurt en werd voor het eerst met keien bestraat in 1829. De Breedstraat maakte net als de Neckerdijk, Padjedijk, Dubbele Buurt en Koemarkt (Op den Dijck, zie Koemarkt) deel uit van de middeleeuwse Waterlandse Omringdijk, die tussen 1170 en 1300 is aangelegd. (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”)

VHP001000009_008 De Breedstraat, vroeger ook wel Breestraet genoemd, loopt vanaf de Kaasmarkt naar de Dubbele Buurt en werd voor het eerst met keien bestraat in 1829. De Breedstraat maakte net als de Neckerdijk, Padjedijk, Dubbele Buurt en Koemarkt (Op den Dijck, zie Koemarkt) deel uit van de middeleeuwse Waterlandse Omringdijk, die tussen 1170 en 1300 is aangelegd. (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”)

Links P.Mirckx (winkel in huishoudelijke waren)

VHP001000086_001 Onder oud-Purmerenders meer bekend als de Varkensmarkt. In de 15de eeuw was deze straat de oostelijke stadsgracht. Begin 16de eeuw is aan de oostkant van deze gracht een klooster ontstaan met de naam Wateringen, dat na de reformatie in 1638 tot een weeshuis werd ingericht. Vandaar kreeg de gracht de naam Weeshuijsburgwal. Het tweede deel van deze gracht dat liep tot aan de Nieuwstraat, toen de Zuijdeijnder Gracht en heette de “Vijfhuijsen” en dat zullen mogelijk ook de laatste vijf huizen aan de oostzijde geweest zijn. Aan de westzijde van deze gracht was geen bebouwing, want dit waren de tuintjes achter de huizen op de Bultstraat. In 1862 is het eerste deel van de Weeshuysburgwal gedempt en werd de naam van deze nieuwe straat naar de stichter van onze stad genoemd “Willem Eggertstraat”. Zeven jaar later volgde het tweede deel, dus de Vijfhuysen tot aan de Nieuwstraat. Er ontstond een mooie brede straat waarop markt kon worden gehouden. Langs de Willem Eggertstraat waren ook weer vele dinsdaghuizen gevestigd, café’s / koffiehuizen, die rondom elke markt niet ontbraken. Enkele namen zijn “De Dordmunder Quelle” en “Prins Hendrik”. Later is op deze plaats een Hervormd verenigingsgebouw geplaatst met de naam “De Ark”. Rond 1965 ontstonden er plannen om achter de Strada in de Zuidersteeg een uitbreiding van dit winkelcentrum te realiseren. Dit pakte in de loop der jaren drastisch uit en het hele gebied omgrensd door de Zuidersteeg, Schoolsteeg, Weeshuissteeg, Koestraat en Nieuwstraat werd een prooi van de vernieuwingsdrift. Uitgezonderd bleef het Weeshuis, dat gespaard bleef omdat het een monument was. Zo verdween de Willem Eggertstraat tussen de Weeshuissteeg en de Nieuwstraat (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”).

VHP001000004_001 De Bernard Nieuwentijtstraat gaat vanaf de Jaagweg naar de Dahliastraat / Chrysantenstraat. De naam komt van Dr. Bernard Nieuwentijt, die als dominees zoon in West–Graftdijk is geboren in 1654. De bebouwing van de Bernard Nieuwentijtstraat begon rond 1920 met de bouw van vrijstaande woonhuizen, gebouwd door particulieren. In het tweede deel voorbij de Oranjestraat staan ook nog enkele vrijstaande woningen uit de jaren dertig. In 1947-48 werd het tweede deel geheel vol gebouwd. De noordzijde door de R.K. Woningbouwvereniging W.C. J. Pastoors en de zuidkant door de algemene woningbouwvereniging De Volkswoning. (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”). Op de foto de noordzijde vanaf nummer 3

VHP001000026_007 De Beemsterringvaart met rechts het Witte Huis

VHP001000024_001 De Hoornse Buurt werd in de 17de eeuw Overweerstraat genoemd. Voor 1612, toen de Beemster werd drooggelegd was deze straat het begin van de landweg naar het noorden via Oosthuizen naar Hoorn en naar het oosten via Axwijk naar Edam. Recht tegenover de Hoornse Buurt in zuidelijke richting lag een brug over de Where die uitkwam in de Kuipersteeg. Op de oudste stadskaart die we hebben, uit 1560, staat deze als enigste brug over de Where. Veel eerder moet hier een veer hebben gelegen, blijkens een pachtakte uit 1395. Aan het noordkant staat de Hoornse Poort en een molen. In 1574 werd aan beide kanten van dit straatje de grond aangeplempt en ontstond de Wijdesteeg en de Tuinstraat. In die tijd (begin Tachtigjarige Oorlog) is ook de stadswal aan de noordzijde opgeworpen, met precies aan het eind van de Hoornse Buurt een schans. Daarachter werd een stadsgracht gegraven. Op de schans werd meelmolen “de Noord” gebouwd, die in 1903 door blikseminslag verbrandde. De schuur onder de molen werd hersteld en diende nog vele jaren als onderkomen voor de gemeentelijke plantsoenendienst. De Hoornse Buurt werd en wordt samen met het Venediën en het Where- en Molenplantsoen en de Tuinstraat ook wel het Hoornse Eiland genoemd omdat het aan de noordzijde omringd werd door de stadsgracht en aan de zuidzijde door de Where, waardoor het een echt eiland was (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”).

VHP001000022_009 De Hoogstraat gaat van de Nieuwstraat naar de Kaasmarkt en maakte vroeger deel uit van de noord – zuid route. Vanaf de Gouw ging men over het water van het Zuydeynt, na de demping Nieuwstraat genaamd, en kwam zo in de Hoogstraat. Op oude kaarten wordt Hooghstraat geschreven. Vanaf de Purmerlandergouw (de Gouw) gaat men “omhoog” naar het Marcktvelt (Kaasmarkt), die zo’n meter hoger ligt. Vandaar de naam. Voor 1950 bestond de helft van de Hoogstraat uit woningen. Van 1950 tot 1975 zijn alle woningen omgebouwd tot winkels en veel achterliggende tuinen zijn gebruikt om de winkelruimten te vergroten In het eerste huis aan de westkant (van de Hoogstraat), nummer 42, was van 1863 tot 1974 de hoef- en grofsmederij Dekkers gevestigd. In dit huis bevind zich een balkenskelet dat dateert uit de vroege zestiende eeuw. In de tweede helft van de 17de eeuw werd dit pand bewoond door Dr. Bernard Nieuwentijt, een medicus, een wis-en natuurkundige en een filosoof. Een zeer begaafd man die tevens meerdere keren burgemeester van Purmerend was (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”) .

VHP001000021_041 De woningen 10-13 zijn gebouwd in 1906 in opdracht en architectuur van W.Swart. Bouwstijl: eclecticisch. Gemeentelijke Monumenten.

VHP001000022_008 De Hoogstraat gaat van de Nieuwstraat naar de Kaasmarkt en maakte vroeger deel uit van de noord – zuid route. Vanaf de Gouw ging men over het water van het Zuydeynt, na de demping Nieuwstraat genaamd, en kwam zo in de Hoogstraat. Op oude kaarten wordt Hooghstraat geschreven. Vanaf de Purmerlandergouw (de Gouw) gaat men “omhoog” naar het Marcktvelt (Kaasmarkt), die zo’n meter hoger ligt. Vandaar de naam. Voor 1950 bestond de helft van de Hoogstraat uit woningen. Van 1950 tot 1975 zijn alle woningen omgebouwd tot winkels en veel achterliggende tuinen zijn gebruikt om de winkelruimten te vergroten (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”) .Kaasmarkt ri Hoogstraat

VHP001000022_006 De Hoogstraat gaat van de Nieuwstraat naar de Kaasmarkt en maakte vroeger deel uit van de noord – zuid route. Vanaf de Gouw ging men over het water van het Zuydeynt, na de demping Nieuwstraat genaamd, en kwam zo in de Hoogstraat. Op oude kaarten wordt Hooghstraat geschreven. Vanaf de Purmerlandergouw (de Gouw) gaat men “omhoog” naar het Marcktvelt (Kaasmarkt), die zo’n meter hoger ligt. Vandaar de naam. Voor 1950 bestond de helft van de Hoogstraat uit woningen. Van 1950 tot 1975 zijn alle woningen omgebouwd tot winkels en veel achterliggende tuinen zijn gebruikt om de winkelruimten te vergroten (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”) .

VHP001000022_004 De Hoogstraat gaat van de Nieuwstraat naar de Kaasmarkt en maakte vroeger deel uit van de noord – zuid route. Vanaf de Gouw ging men over het water van het Zuydeynt, na de demping Nieuwstraat genaamd, en kwam zo in de Hoogstraat. Op oude kaarten wordt Hooghstraat geschreven. Vanaf de Purmerlandergouw (de Gouw) gaat men “omhoog” naar het Marcktvelt (Kaasmarkt), die zo’n meter hoger ligt. Vandaar de naam. Voor 1950 bestond de helft van de Hoogstraat uit woningen. Van 1950 tot 1975 zijn alle woningen omgebouwd tot winkels en veel achterliggende tuinen zijn gebruikt om de winkelruimten te vergroten (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”) .

VHP001000022_015 De Hoogstraat gaat van de Nieuwstraat naar de Kaasmarkt en maakte vroeger deel uit van de noord – zuid route. Vanaf de Gouw ging men over het water van het Zuydeynt, na de demping Nieuwstraat genaamd, en kwam zo in de Hoogstraat. Op oude kaarten wordt Hooghstraat geschreven. Vanaf de Purmerlandergouw (de Gouw) gaat men “omhoog” naar het Marcktvelt (Kaasmarkt), die zo’n meter hoger ligt. Vandaar de naam. Voor 1950 bestond de helft van de Hoogstraat uit woningen. Van 1950 tot 1975 zijn alle woningen omgebouwd tot winkels en veel achterliggende tuinen zijn gebruikt om de winkelruimten te vergroten (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”) .

VHP001000022_014 De Hoogstraat gaat van de Nieuwstraat naar de Kaasmarkt en maakte vroeger deel uit van de noord – zuid route. Vanaf de Gouw ging men over het water van het Zuydeynt, na de demping Nieuwstraat genaamd, en kwam zo in de Hoogstraat. Op oude kaarten wordt Hooghstraat geschreven. Vanaf de Purmerlandergouw (de Gouw) gaat men “omhoog” naar het Marcktvelt (Kaasmarkt), die zo’n meter hoger ligt. Vandaar de naam. Voor 1950 bestond de helft van de Hoogstraat uit woningen. Van 1950 tot 1975 zijn alle woningen omgebouwd tot winkels en veel achterliggende tuinen zijn gebruikt om de winkelruimten te vergroten (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”) .
Op de foto de bekende harmonicaspeler Japie Kelder.

VHP001000021_009 Rond 1911 ontstond op de bocht van de stadsgracht, eveneens een bocht in de bebouwing langs de Herengracht. Dit deel werd ook weleens de korte Herengracht genoemd. Dit sloot aan via een brug die in 1907 gebouwd is op de Nieuwstraat en de Koestraat. Door de komst van het postkantoor werd deze brug de Postbrug genoemd.
Aan de korte Herengracht is nummer 19 en 20 weer een ontwerp van Jan Plas en nummer 23 is een ontwerp van de eveneens in Purmerend geboren architect J.J.P. Oud. Even verder, nummer 26 – 27 op de hoek met de Emmakade is in 1911 het door een rijksbouwmeester ontworpen postkantoor gebouwd. Aan de Emmakade prijkt nog het wapen van de toenmalige Rijksdienst voor Posterijen en Telegrafie. Hier zijn de nummers 19,20,21,22,23,24 en 26-27 weer gemeentemonumenten. (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”)

VHP001000021_004 Nadat men in 1902 met een negental woningen in de Vooruitstraat, achter het toenmalige tramstation, een nieuwe woonwijk begon voor leden van de werkmansvereniging “Vooruit”, bedacht men 2 jaar later om langs de oude stadsgracht luxe huizen te gaan bouwen.
Dit werd dan ook een straat voor beter gesitueerden, die hier een perceel grond van de gemeente konden kopen. Vandaar de naam “Heerengracht”. In 1990 officieel veranderd in Herengracht. Zo werd nummer 5 ontworpen door gemeente architect Faber, 8 en 9 door de Purmerender Jan Plas, 14 onder architectuur van de Purmerendse Jan Stuijt in opdracht van H.C. Oud, 17 met de naam Maria en 18 genaamd Schoonoord eveneens door Jan Stuijt in opdracht van Frans Middelhoff Sr. De nummers 1,2,3,4,5,6,8,9,10-13,14,15,16,17,en 18 zijn gemeentelijke monumenten. (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”)

VHP001000015_019 Gemeentemonument. Aan de Emmakade is in 1912 het pension St. Liduina gebouwd, als een pension/verzorgingshuis voor oudere katholieke Purmerenders. De architect was de bekende Purmerender Jan Stuijt, die in datzelfde jaar ook het stadhuis op de Kaasmarkt bouwde. Op de zolderverdieping was een klooster ingericht, hier woonden de verzorgsters, zusters (nonnen) van J.M.J. met een moederhuis in Heerlen. Voor de zieken werd één zaaltje ingericht. In 1926 werd aan de achterzijde aan de Julianastraat een compleet nieuw ziekenhuis gebouwd. Toen in 1956 een nieuw bejaardenhuis St. Joseph aan de Primulastraat werd gerealiseerd, wat nu de Viervorst heet, werd het pension van St. Liduina opgeheven en werd het gebouw aan de Emmakade volledig ziekenhuis en nog verder uitgebreid tot aan de Nassaustraat. Als dan in 1989 na een fusie van het St. Liduinaziekenhuis en het Stadsziekenhuis een nieuw streekziekenhuis aan de Waterlandlaan tot stand komt wordt een heel groot deel van het St. Liduinaziekenhuis gesloopt. Alleen het oude door Stuijt ontworpen gedeelte blijft als gemeentelijk monument staan en is nu in gebruik als kantoor. Op de open gevallen plaats werd een appartementencomplex gebouwd met de naam Liduinatuin. (Bron: Jan Dekkers: “Van Kaatjessteeg tot Padjedijk, herkomst van de Purmerendse straatnamen”).

WAT002001210 Gemeenteschool Oost.
De enige school in Wormer in 1902 die ook door katholieke leerlingen werden bezocht. Gereformeerde kinderen bezochten de school in Wormerveer. Na de bouw van de tweed openbare school in 1921 ("school west") werd dit "school oost"genoemd.

WAT002001727 Interieur Ned. Herv. Kerk met petroleumlampen.

Nederlandse Hervormde Kerk. Zaalkerk uit 1807 met houten torentje boven de westgevel. Zerkenvloer. Preekstoel, doophek, twee herenbanken, kerkbanken, twee koperen doopbogen, koperen lezenaar, koperen doopbekkenhouder (met bekken), drie koperen lichtkronen en vijfendertig koperen blakers, XVII. Scheepsmodel, XVIII. Twee klaviers orgel, in 1865 gemaakt door Flaes en Brünjes. Een steunbeer aan de zuidmuur van de kerk draagt een houten zonnewijzer. (informatie; http://www.reliwiki.nl/

WAT002000914 Beschuittoren Wormer, gebouwd in 1620 en gesloopt in 1896 door de firma Boots uit Haarlem. Hij heeft gestaan op de hoek Dorpsstraat / Beschuitstorenstraat, nabij Dorpsstraat nummer 106.

In de tijd dat Wormer bruiste dankzij de vele beschuitbakkerijen stond in het dorp de alom bekende Beschuittoren die zijn klokken liet beieren als teken dat de bakkers hun oven mochten aanmaken en ’s avonds om 6 uur moesten doven om brand te voorkomen. Er stonden hoge boetes op overtreding van dit gebod. Wie de bouwmeester was van deze toren en wie de kosten heeft betaald, is niet bekend. De toren – gebouwd rond 1620- was gekroond met een prachtige spits uitlopend in een open lantaarn met daarboven een tulpenbol met windwijzer (een nimf met de hoorn des overvloed). Informatie Nederlands Bakkerijmuseum.

WAT002000910 Beschuittoren Wormer, gebouwd in 1620 en gesloopt in 1896 door de firma Boots uit Haarlem. Hij heeft gestaan op de hoek Dorpsstraat / Beschuitstorenstraat, nabij Dorpsstraat nummer 106.

In de tijd dat Wormer bruiste dankzij de vele beschuitbakkerijen stond in het dorp de alom bekende Beschuittoren die zijn klokken liet beieren als teken dat de bakkers hun oven mochten aanmaken en ’s avonds om 6 uur moesten doven om brand te voorkomen. Er stonden hoge boetes op overtreding van dit gebod. Wie de bouwmeester was van deze toren en wie de kosten heeft betaald, is niet bekend. De toren – gebouwd rond 1620- was gekroond met een prachtige spits uitlopend in een open lantaarn met daarboven een tulpenbol met windwijzer (een nimf met de hoorn des overvloed). Informatie Nederlands Bakkerijmuseum.

WAT002001687 Kerkstraat met rechts huisjes van de Diaconie van de Nederlands- hervormde Kerk en links café ' t Moriaanshoofd', hoek Dorpsstraat (adres: Dorpsstraat 417)

WAT002001268 Oud Wormerhuis (thans Dorpsstraat 153) met een fraaie tegelschouw met tegels van J. van Oort is gebouwd in 1646 door J. van Ort, gesloopt 1924. In 1910 huis van Klaas Rozemeijer met de wegsloot en daarachter de Karnsloot en rechts huis van Evert Woud.