Uw zoekacties: Dagboeken-NIOD

Dagboeken-NIOD ( NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies )

  • In het veld "auteur" zoekt u op naam van de dagboekauteur
  • In het veld "localisering" zoekt u naar de plaatsen waarover de dagboekauteurs schrijven.
  • In het veld "inhoud" zoekt u naar termen die voorkomen in de online-samenvattingen van de dagboeken.

Als u het veld "alle velden" invult, doorzoekt u het gehele bestand. U kunt de zoekresultaten beperken door in de velden achter "periode" specifieke jaartallen in te vullen.Een overzicht van alle dagboeken kunt u oproepen door hier te klikken.


Tijdens de bezettingsjaren vertrouwden honderden mensen hun alledaagse belevenissen toe aan het papier. Vanuit Londen riep Radio Oranje de Nederlandse bevolking op een dagboek bij te houden. Deze geschriften vormen een rijke historische bron omdat de gebeurtenissen en ervaringen uit de eerste hand opgetekend zijn. Het NIOD beschikt over ruim duizend dagboeken van onder meer huisvrouwen, burgemeesters, winkeliers, artsen, NSB'ers, Oostfrontstrijders, scholieren en gevangenen.

Meteen na haar oprichting begon het toenmalige Rijksbureau voor Oorlogsdocumentatie met het verzamelen van dagboeken. Vanaf december 1945 verzocht Lou de Jong in radio-uitzendingen om dagboeken ter beschikking te stellen. Het vergaren van deze egodocumenten was belangrijk omdat "de vaak onopzettelijk door tallozen bijgehouden dagboeken bij uitstek het nageslacht een juiste indruk geven van wat de gewone burger in de oorlogs- en bezettingsjaren beleefde". Daarnaast hebben de dagboeken grote waarde omdat zij een uitvoerig beeld geven van belangwekkende plaatselijke gebeurtenissen. Zo verwierf het RIOD honderden dagboeken die elk "voor het historisch onderzoek naar de jaren der Duitsche bezetting tot in de lengte van generaties van de grootste beteekenis zal zijn".

In 1949 werden de dagboeken geanalyseerd en beschreven, zodat "systematisch al datgene zou worden opgetekend wat voor de verdere wetenschappelijke arbeid [...] van belang zou kunnen zijn". De analyses bevatten informatie over de auteur, locatie, periode en inhoud van de betreffende dagboeken. Op 20 november 1954 verscheen een bloemlezing onder de titel "Dagboek-fragmenten 1940-1945". Een exemplaar hiervan bevindt zich in de studiezaal van het NIOD. De helft van de dagboekbeschrijvingen is gemaakt in de jaren vijftig en ademt de sfeer van de toen geldende maatschappelijke opvattingen. Sinds 10 jaar worden de dagboeken beschreven door Marian Ros.

De dagboeken zelf zijn in te zien in de studiezaal van het NIOD. Vanwege het vaak persoonlijke karakter van de dagboeken is de collectie beperkt openbaar. In de praktijk betekent dit dat de dagboeken pas gelezen kunnen worden na het tekenen van een verklaring waarin is vastgelegd hoe de bescherming van de privacy gewaarborgd moet worden.

beacon
4  zoekresultaten
sorteren op:
 
 
 
 
244 Europese dagboeken en egodocumenten
Inventaris
Dagboek
1049 S., W.
Auteur:
S., W. (Vanwege de bescherming van de privacy worden alleen initialen vermeld.)
Titel:
"Mein Einsatz im Osten"
Openbaarheid:
Deze stukken zijn beperkt openbaar. Zij zijn slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, ligt een formulier bij de balie van de studiezaal van het NIOD.
Vorm:
Dagboek (handschrift (twee schriftjes))
Omvang:
~ 98 pagina's
Periodisering:
7 juni - 13 augustus 1942 (eerste cahier); 8 september - 12 december 1942 (tweede cahier)
Localisering:
Duitsland, Polen, Rusland (o.m. Kiev, Charkow en diverse andere plaatsen), Berlijn
Taal:
Nederlands
Inhoud:
Dagboek van een Nederlandse NSKK-man uit Den Haag aan het Oostfront. Begint met de beschrijving van de treinreis van Diest (België), via Duitsland en Polen, naar Rusland, waar hij achter het steeds verschuivende front actief is als vrachtrijder. Bij een aanval neemt hij ook daadwerkelijk deel aan de gevechten. Aan het slot van het tweede cahier beschrijft hij de terugreis uit Rusland naar het Westen, in verband met een hem toegekend verlof.
De auteur is getrouwd en heeft kinderen. Twee van zijn zonen bevinden zich eveneens aan het Oostfront, vermoedelijk als SS-vrijwilligers. Hij is lid van de NSB en fel anti-communistisch. In zijn dagboek benadrukt hij de dankbaarheid van de Russische (Oekraïense) bevolking jegens de Duitse troepen. Hij wekt een zelfverzekerde, maar niet fanatieke, kalme indruk.
Ga naar dit stuk:
S., W.
Termen:
Organisatie: NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies
laatste wijziging 04-04-2024
 
 
 
 
 
244 Europese dagboeken en egodocumenten
Inventaris
Dagboek
23 R., A.
Auteur:
R., A. (Vanwege de bescherming van de privacy worden alleen initialen vermeld.)
Openbaarheid:
Deze stukken zijn beperkt openbaar. Zij zijn slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, ligt een formulier bij de balie van de studiezaal van het NIOD.
Vorm:
Egodocument (fotokopie van handschrift)
Omvang:
~ 387 pagina's
Periodisering:
april 1941 - juli 1942
Localisering:
Nijmegen, Diest; vele plaatsen in Polen en Rusland
Taal:
Nederlands
Inhoud:
De schrijver is een ruim 50-jarige N.S.B.'er en W.A.man uit Nijmegen, oud-beroepsonderofficier. Met vele anderen tekent hij in mei 1941 voor de N.S.K.K. als chauffeur-monteur. Hij wordt in Diest kort "opgeleid", vertrekt naar Polen en maakt daar in juni 1941 het begin van de Oorlog met Rusland mee. Men verricht vervoersdiensten (o.a. munitierijden) ; tengevolge van de ondeugdelijkheid van het rijdende materieel komen lange perioden van gedwongen werkeloosheid voor. Op een verlof van december 1941 tot januari 1942 volgt een langere en strengere opleiding in Diest, keuring voor het Oostfront, de eed op Hitler, en opnieuw vertrek naar het oosten. In juli 1942 breekt het dagboek, zonder aankondiging of aanleiding, plotseling af. De schrijver is loyaal in de dienst, militair ingesteld. Het dagboek, afgezien van enkele hiaten zeer regelmatig bijgehouden, beschrijft het leven van alledag van de N.S.K.K.man, reisroute, landschap, natuurschoon, steden, gebouwen, bevolking; voorts toestanden en stemming in N.S.K.K. en W.A., met vlak-emotioneel commentaar. Vgl. dagboek nr. 743
Ga naar dit stuk:
R., A.
Termen:
Organisatie: NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies
laatste wijziging 04-04-2024
 
 
 
 
 
244 Europese dagboeken en egodocumenten
Erfgoedstuk
Ga naar de scans
Inventaris
Dagboek
2204 Groen, H.H.
Auteur:
Groen, H.H.
Reden scans zichtbaar:
De auteur is overleden in 1944.
Titel:
Diary
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Vorm:
Dagboek (fotokopieën)
Omvang:
fotokopieën: 27 pagina's; transcript: 9 pagina's
Periodisering:
oktober 1939 - november 1941
Periode van ontstaan:
oktober 1939 - november 1941
Localisering:
Bosward (Friesland); Delft (Zuid-Holland); Mönchengladbach (Duitsland)
Taal:
Nederlands
Inhoud:
Dagboek over de jaren 1939-1941 van de in 1922 te Bolsward (Friesland) geboren Herman Heinrich Groen. Het gezin Groen (Herman is een nakomertje) verhuist in 1925 naar De Bilt, een gemeente in het midden van de provincie Utrecht. In 1942 slaagt Herman voor de H.B.S. te Utrecht, waarna hij in Delft gaat studeren aan de Technische School. Datzelfde jaar huurt hij daar een kamer en krijgt hij een relatie met Mies Brands (1915-2012). Op haar beurt huurt Mies een kamer bij zijn ouders, die inmiddels naar Haarlem zijn verhuisd. Zoals alle studenten in Nederland moet Herman in 1943 de loyaliteitsverklaring ondertekenen: een verklaring waarin ze moeten beloven zich te zullen ‘onthouden van iedere tegen het Duitse Rijk gerichte handeling’. De verklaring wordt door de Duitse bezetter op 13 maart 1943 ingevoerd, de studenten hebben tot 10 april de tijd deze te ondertekenen. Wie niet tekent, mag geen college meer volgen. Herman, die weigert te tekenen, moet zich op 4 mei melden bij Kamp Ommen te Overijssel, in afwachting van tewerkstelling in Duitsland. Herman zal uit het kamp weten te ontsnappen. Wat er daarna gebeurt is wat geheimzinnig. Op zondag 11 juni 1944 overlijdt hij op eenentwintigjarige leeftijd aan een hersenvliesontsteking. Dat gebeurt in het Reserve-Lazarett van het Franziskanerkloster in de Duitse stad Mönchengladbach, waar hij als lid van de NSKK-Motorsportschule een opleiding heeft gevolgd om op termijn de Luftwaffe te gaan bevoorraden. Drie maanden later bevalt zijn verloofde Mies van een zoon, Hermann Heinrich (1944-2004). Die komt ter wereld in Haarlem, in het ouderlijk huis van zijn pas overleden vader.
Datum beschrijving:
2 februari 2023
Ga naar dit stuk:
Groen, H.H.
Termen:
Organisatie: NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies
laatste wijziging 04-04-2024
1 gedigitaliseerd
 
 
 
 
 
244 Europese dagboeken en egodocumenten
Erfgoedstuk
Ga naar de scans
Inventaris
Dagboek
743 Anoniem (NSKK-man)
Auteur:
Anoniem (NSKK-man)
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Vorm:
Egodocument (handschrift (origineel))
Omvang:
35 pagina's
Periodisering:
april '41 Reis Denekamp - Amsterdam - Brussel - Frankrijk, april'41 Frankrijk, 30 april'41 - 1 mei '41 Reis: Frankrijk - Diest - Den Haag, mei '41 Den Haag, mei '41 Reis Den Haag - Diest, mei '41 Diest, mei '41 Reis Diest - Keulen - Hamm - Barsinghausen - Hamburg, mei '41 Hamburg, mei '41 Reis Hamburg - Itzehoe - Schwerin - Neu Brandenburg - Deutsch Krone - Posen, mei '41 Posen, mei 1941 Reis Posen - Kutno - Warschau - Plock, mei '41- juni '41 Plock (en omgeving), juni '41- augustus'41 Oostfront; o.a. Neidenburg, Lötzen, Woronovo, Wilna, Suwalki, Grodno, Lepel, Witebsk, Surask, augustus'41- september'41 Witebsk (en omgeving, o.a. Orscha, Rudnja, Newel), september'41- oktober'41 Welikye Luki (e.o., o.a. Toropez), oktober'41 Tocht Welikye Luki - Smolensk, oktober'41 Smolensk, oktober'41 Smolensk - Warschau, oktober'41 Warschau
Localisering:
Reis Denekamp - Amsterdam - Brussel - Frankrijk, Frankrijk, Reis: Frankrijk - Diest - Den Haag, Den Haag, Reis Den Haag - Diest, mei '41 Diest, mei '41 Reis Diest - Keulen - Hamm - Barsinghausen - Hamburg, Hamburg, Reis Hamburg - Itzehoe - Schwerin - Neu Brandenburg - Deutsch Krone - Posen, Posen, Reis Posen - Kutno - Warschau - Plock, Plock (en omgeving), Oostfront; o.a. Neidenburg, Lötzen, Woronovo, Wilna, Suwalki, Grodno, Lepel, Witebsk, Surask, Witebsk (en omgeving, o.a. Orscha, Rudnja, Newel), Welikye Luki (e.o., o.a. Toropez), Tocht Welikye Luki - Smolensk, Smolensk, Smolensk - Warschau, Warschau
Taal:
Nederlands
Inhoud:
De schrijver van het dagboek is N.S.B.'er en woont in Denekamp. Hij is waarschijnlijk getrouwd en is chauffeur van beroep. Hij vertrekt in het voorjaar van 1941 met de N.S.K.K. via Amsterdam en Brussel eerst voor een dag of tien naar Frankrijk, daarna via Diest naar Den Haag en vandaar na een verblijf van drie dagen weer naar Diest, voor een week. Men is hier met plm. 5000 man ondergebracht, terwijl er een accomodatie is voor 500 man; de toestanden laten dus veel te wensen over. 11 mei vertrekt men naar Polen. In Plock blijven ze ongeveer een maand. Bezigheden: bommenrijden. De schrijver doet dienst als chauffeur. Als de oorlog met Rusland uitbreekt, vertrekt men om aan het front dezelfde diensten te verrichten. Veelal rijdt of kampeert de colonne in de bossen van Litauen, Polen, Letland, Estland, Rusland, en komt zo nu en dan in de bewoonde wereld. Vaak wordt zij beschoten door partisanen en ook wel gebombardeerd. Begin augustus wordt de standplaats, vanwaar uit het front bediend wordt, Witebsk, half september Welikye Luki. Hier ligt de schrijver ruim een week in het ziekenhuis; begin oktober reist hij zijn inmiddels naar Smolensk vertrokken afdeling na. Vandaar vertrekt hij een week later met de anderen naar Warschau, waar zij in een reservekamp worden ondergebracht. De schrijver rijdt hier kolen en wacht inmiddels op de hem beloofde 14 dagen verlof. 20 oktober hoort hij, dat hij de volgende dag zal vertrekken.
Ga naar dit stuk:
Anoniem (NSKK-man)
Termen:
Organisatie: NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies
laatste wijziging 04-04-2024
1 gedigitaliseerd