Archieven.nl - Dagboeken-NIOD (NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies)

Duurzaam webadres

Mijn Studiezaal

Stel een vraag of plaats een opmerking op de tijdlijn

Inventaris

1999 Stolker, C.

Auteur:

Stolker, C.

Volledig openbaar

Vorm:

Dagboek (cahier)

120 pagina's

Periodisering:

11 januari - 5 juni 1945

Periode van ontstaan:

11 januari - 5 juni 1945

Localisering:

Utrecht, Duitsland (tegenwoordig de Duitse deelstaat Hessen): Wildflecken, Hilders, Jossa en Rhön Leverkusen

Taal:

Nederlands

Inhoud:

Dagboek van Utrechter Cornelis Stolker (1926-2005) over tewerkstelling op stations in Duitsland en bij de Duitse, meerdere chemische bedrijven onder zich hebbende, organisatie IG Farben. In januari 1945 wordt de achttienjarige Cornelis tewerkgesteld in wat tegenwoordig de Duitse deelstaat Hessen is. Op 11 januari vertrekt hij uit Utrecht: ‘9 uur gemeld op het Vredenburg. 12 uur afgemarcheerd naar Tivoli waar wij om 5 uur 1 Kuch kregen (de soep waren wij misgelopen) en om kwart over 5 marcheerden wij naar het postkantoor, daar tot 7 uur gewerkt en toen met 52 man in een goederenwagon geduwd, wat moeilijk ging omdat het erg donker was en het station door bombardementen aardig stuk.’ Dagen later arriveert men in het Duitse plaatsje Wildflecken bij een Lager: ’Een stenen gebouw met 44 man. Onder de luizen. Met godsdienstwaanzinnigen, halve gekken, straatboeven. Wij kregen 1 snee brood met aardappelsalade en zijn toen maar gaan slapen.’ Vanaf het stadje Hilders reist men dagelijks per goederentrein naar nabijgelegen stations. Het is winter. Men moet wissels schoonmaken, sneeuw scheppen en ruimen, zand strooien als het ’s nachts gesneeuwd heeft. Een maand later volgt tewerkstelling in de nabijgelegen plaats Jossa: ‘s Morgens met de trein van half 7 ernaartoe, na om 5 uur opgestaan te zijn, daar weer begonnen met banen uitgraven, bielsen sjouwen, rails aandragen, aanleggen, etc. Toen wij om 6 uur klaar waren, zijn we in Jossa brood gaan bedelen. ’s Avonds was de trein 2 uur over tijd, zodat wij over tienen pas thuis kwamen en na het avondeten gauw naar bed gingen.’ Op 6 april wordt men door de Amerikanen bevrijd. Over een barakkenkamp in Rhön Leverkusen, tijdens de moeizame terugtocht naar huis, schrijft Cornelis: ‘‘s Avonds kregen we zuurkoolsoep met maden die we geweigerd hebben, en waarvoor wij andere soep kregen + een sigaar.’

Datum beschrijving:

20 september 2017

Illustratie:

Cornelis Stolker

Ga naar dit stuk:

Stolker, C.

Termen:

Organisatie: NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies

laatste wijziging 04-04-2024

1 gedigitaliseerd

244 Europese dagboeken en egodocumenten

Delen

Duurzaam webadres

Mijn Studiezaal

Stel een vraag of plaats een opmerking op de tijdlijn

Inventaris

1479 Mol, G.G.

Auteur:

Mol, G.G.

Titel:

Dwangarbeid in Duitsland

Volledig openbaar

Vorm:

Verslag (Uitgave in eigen beheer)

154 pagina's

Periodisering:

9 januari 1945 - 14 juni 1945

Periode van ontstaan:

later

Localisering:

Schwerte (werkkamp), Roergebied en Noordrijn - Westfalen

Taal:

Nederlands

Inhoud:

Januari 1945 gaat de Rotterdamse auteur, na melding, samen met zijn broer naar Duitsland om te werken. Hij arriveert na een treinreis langs verwoeste Nederlandse en Duitse stations in Schwerte, vlakbij Dortmund. Hier worden ze op een dunne strozak gehuisvest in een barakkenkamp en moeten ze hun persoonsbewijs inleveren. Het eten bestaat uit brood en koolsoep. Er zijn Fransen, Russen, Italianen, Belgen en Nederlanders. Hij komt te werken in een vieze en vuile fabriek en moet locomotieven slopen, waarbij hij saboteert. Vooral de nachtdienst is zwaar. Hij wordt herhaaldelijk met bloedvergiftiging opgenomen in het ziekenhuis. Er liggen veel mensen, gewond na een bedrijfsongeval of onder de zweren door de wandluizen. Zijn loon is een paar marken per maand of wat rookwaar. Er heerst honger door ondervoeding. Hij eet aardappelschillen en ruilt kleding tegen eten. Eén persoon moet 80 toiletten schoonhouden. Door besmetting en vervuiling is er veel diaree. Na de steeds vaker voorkomende geallieerde bombardementen moet hij puin ruimen in Schwerte. Eind maart 1945 vertrekt hij per trein richting Dortmund en tijdens de vele luchtaanvallen blijft de overvolle en vergrendelde goederentrein op de rails staan. Als de bewaking er vandoor gaat, kan hij de benen nemen en komt hij midden in de vuurlinie terecht. Na een zwerftocht door Noordrijn-Westfalen en het Roergebied wordt hij begin april opgevangen door de Amerikanen, die hem te eten geven en zijn wonden verbinden.

Inhoud vervolg:

Zijn broer is nog steeds bij hem. Ze zien veel transporten met Duitse krijgsgevangenen langskomen. De tocht gaat eerst verder te voet met een van de Amerikanen gestolen stafkaart. Ze komen langs verschillende steden en dorpen. Voedsel en onderdak krijgen ze van de Amerikanen en de plaatselijke bevolking. Door verwoeste steden rijden ze dan mee met legerauto's. In Duitsland worden ze door de Amerikanen ontluisd in Wezel, ze krijgen een medische onderzoek en identiteitspapieren. 18 April 1945 vertrekken ze per vrachtwagen richting Weert en komen in Eindhoven aan. Na weer een grondig medisch onderzoek zijn ze eindelijk vrij. Ze werken een tijd bij een boer in Milheeze, waar ze aansterken. 15 Juni 1945 stappen ze in Den Bosch op een boot naar Rotterdam, waar ze snel aankomen.

Het verhaal is bewerkt door M. Bal, die zoveel mogelijk heeft geprobeerd de toon van het schrift weer te geven.

Datum beschrijving:

april 2006

Ga naar dit stuk:

Mol, G.G.

Termen:

Dwangarbeiders

Organisatie: NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies

laatste wijziging 04-04-2024

1 gedigitaliseerd

244 Europese dagboeken en egodocumenten

Delen

Duurzaam webadres

Mijn Studiezaal

Stel een vraag of plaats een opmerking op de tijdlijn

Inventaris

1992 Dams, C.H.J.

Auteur:

Dams, C.H.J.

Volledig openbaar

Vorm:

Notities in dagboekvorm (agenda)

70 pagina's

Periodisering:

11 november 1944 - 10 mei 1945

Periode van ontstaan:

11 november 1944 - 10 mei 1945

Localisering:

Duitsland (Würzburg)

Taal:

Nederlands

Inhoud:

Dagboek van de in Helmond geboren, maar in Rotterdam woonachtige Chris Dams, die samen met zijn broer Tom slachtoffer is van de razzia van Rotterdam op 10 en 11 november 1944. ‘De mannen van 17 t/m 40 jaar zijn door de Duitschers weggevoerd. Bij ’t wakker worden ziet iedereen een mof met ’n geweer voor zijn deur en dienzelfden avond zijn de mannen weggehaald,’ schrijft hun vader een maand later in een eigen oorlogsdagboek (zie Opmerkingen). ‘Veel onderduikers, maar Chris is weg met Tom. Harry thuisgekomen. Ze zijn nu ruim 4 weken weg en nog geen bericht, waar ze zitten. Veel zijn er in Duitschland. Wanneer ze terugkomen, weet niemand.’ Op dat moment bevinden de broers zich in de buurt van het Duitse stadje Würzburg. Op 5 februari schrijft Chris: ‘Laatste dag gehad bij de Gepäck. 1e dag bij de Neubau. Smerig, zwaar werk: houthakken en opruimen. Thuisgekomen m. hoofdpijn. Ellendig gevoel!’ De volgende dag schrijft hij: ‘Keet opgebouwd. Rails gelast en woonbarakken afgeladen. Vreselijk smerig. Thuisgekomen met zware hoofd- en keelpijn.’ Zoals gewoonlijk vermeldt hij wat de pot die dag schaft: ‘’s Middags gortsoep, aard. m. jus en vlees. ’s Avonds: pelkartoffeln, m. jus en vlees. Broodbelegging: quark.’ In de loop van die week voelt hij zich steeds beroerder worden: ‘Aan het werk! Vreselijke wind. Zwaar ziek thuisgekomen. Naar bed met zware hoofd- en keelpijn. Moeilijk slikken.’ Een dag later gaat hij niet naar zijn werk: ‘’s Middags naar den dokter, daarna naar de ‘‘ziekenzaal’’. Erg beroerd. Kan bijna niet slikken. Panflavin, gorgelen, Prontosil. Veel aan thuis en Toby gedacht!’ Toby is de verloofde en later de echtgenote van de auteur. Chris Dams overlijdt in 1994 in Veldhoven. Prontosil is het eerste commercieel beschikbare antibioticum, op de markt gebracht door het Duitse farmacieconcern Bayer: een mijlpaal in de geneeskunde.

Bevat kopieën van fragmenten uit een oorlogsdagboek van de vader van Chris Dams. Bevat tevens lijsten van artikelen met prijzen op de zwarte markt in 1942 en 1943. Het dagboek begint achterin, op 11 november 1944, en gaat na 31 december voorin verder met 1 januari 1945.

Datum beschrijving:

11 juli 2017

Illustratie:

Een voor dwangarbeiders in Duitsland bestemd 'relatiegeschenk': een fotoboekje van 3 bij 5 centimeter, met de titel Der Führer und die Jugend.

Ga naar dit stuk:

Dams, C.H.J.

Termen:

Organisatie: NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies

laatste wijziging 04-04-2024

1 gedigitaliseerd

244 Europese dagboeken en egodocumenten

Delen

Duurzaam webadres

Mijn Studiezaal

Stel een vraag of plaats een opmerking op de tijdlijn