Uw zoekacties: Dagboeken-NIOD

Dagboeken-NIOD ( NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies )

  • In het veld "auteur" zoekt u op naam van de dagboekauteur
  • In het veld "localisering" zoekt u naar de plaatsen waarover de dagboekauteurs schrijven.
  • In het veld "inhoud" zoekt u naar termen die voorkomen in de online-samenvattingen van de dagboeken.

Als u het veld "alle velden" invult, doorzoekt u het gehele bestand. U kunt de zoekresultaten beperken door in de velden achter "periode" specifieke jaartallen in te vullen.Een overzicht van alle dagboeken kunt u oproepen door hier te klikken.


Tijdens de bezettingsjaren vertrouwden honderden mensen hun alledaagse belevenissen toe aan het papier. Vanuit Londen riep Radio Oranje de Nederlandse bevolking op een dagboek bij te houden. Deze geschriften vormen een rijke historische bron omdat de gebeurtenissen en ervaringen uit de eerste hand opgetekend zijn. Het NIOD beschikt over ruim duizend dagboeken van onder meer huisvrouwen, burgemeesters, winkeliers, artsen, NSB'ers, Oostfrontstrijders, scholieren en gevangenen.

Meteen na haar oprichting begon het toenmalige Rijksbureau voor Oorlogsdocumentatie met het verzamelen van dagboeken. Vanaf december 1945 verzocht Lou de Jong in radio-uitzendingen om dagboeken ter beschikking te stellen. Het vergaren van deze egodocumenten was belangrijk omdat "de vaak onopzettelijk door tallozen bijgehouden dagboeken bij uitstek het nageslacht een juiste indruk geven van wat de gewone burger in de oorlogs- en bezettingsjaren beleefde". Daarnaast hebben de dagboeken grote waarde omdat zij een uitvoerig beeld geven van belangwekkende plaatselijke gebeurtenissen. Zo verwierf het RIOD honderden dagboeken die elk "voor het historisch onderzoek naar de jaren der Duitsche bezetting tot in de lengte van generaties van de grootste beteekenis zal zijn".

In 1949 werden de dagboeken geanalyseerd en beschreven, zodat "systematisch al datgene zou worden opgetekend wat voor de verdere wetenschappelijke arbeid [...] van belang zou kunnen zijn". De analyses bevatten informatie over de auteur, locatie, periode en inhoud van de betreffende dagboeken. Op 20 november 1954 verscheen een bloemlezing onder de titel "Dagboek-fragmenten 1940-1945". Een exemplaar hiervan bevindt zich in de studiezaal van het NIOD. De helft van de dagboekbeschrijvingen is gemaakt in de jaren vijftig en ademt de sfeer van de toen geldende maatschappelijke opvattingen. Sinds 10 jaar worden de dagboeken beschreven door Marian Ros.

De dagboeken zelf zijn in te zien in de studiezaal van het NIOD. Vanwege het vaak persoonlijke karakter van de dagboeken is de collectie beperkt openbaar. In de praktijk betekent dit dat de dagboeken pas gelezen kunnen worden na het tekenen van een verklaring waarin is vastgelegd hoe de bescherming van de privacy gewaarborgd moet worden.

beacon
5  zoekresultaten
sorteren op:
 
 
 
 
Erfgoedstuk
Inventaris
Dagboek
1533 Voort, Hendrik Willem van der
Auteur:
Voort, Hendrik Willem van der
Titel:
De Hongerwinter
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Vorm:
Dagboek met bijlagen (getypte tekst (doorslag))
Omvang:
226 pagina's
Periodisering:
21 november 1944 - 15 juni 1945
Periode van ontstaan:
21 november 1944 - 15 juni 1945, in 1954 overgetypyt en van toelichtingen voorzien door auteur
Localisering:
Wassenaar, Den Haag
Taal:
Nederlands
Inhoud:
De in Wassenaar wonende auteur heeft in Indië gewerkt. Hij heeft connecties met verschillende liberale figuren. Er is geen nieuwsvoorziening, geen krant meer bij het uitvallen van de elektriciteitsvoorziening. Bij het eten halen ontmoet hij bij de gaarkeuken oude studievrienden en organiseert daarna bijeenkomsten, waar het laatste nieuws uitgewisseld wordt. Thuis eten ze raapolie op brood en drinken surrogaatkoffie en thee. Melk is niet meer te krijgen. Als WC papier gebruiken ze oude telefoonboeken. Er komen steeds meer Engelse vliegtuigen over. De tram rijdt niet meer en ze kopen hun voedsel zwart. Bij zijn brandstof- en voedseltochten per fiets door Noord en Zuid Holland ontmoet hij andere voedselzoekers. Hij klaagt over het gebrek aan medewering van de boeren. Met Sinterklaas 1944 maken ze van allerlei restjes borstplaat. De internationale oorlogvoering en de langzame vorderingen houdt hij voortdurend bij. De Betuwe loopt onder door kapotte dijken. In Delft is een razzia, in Den Haag worden fietsen gevorderd en het Staatsspoor wordt gebombardeerd. De toestand werkt ieder thuis op de zenuwen. Hijzelf is vaak uit zijn humeur en prikkelbaar, hij mist zijn tabak, zijn warme badwater en het licht. Hij heeft een knijpkat. De wasserij komt geen was meer halen, waardoor hun huis (ze zijn door de Duitsers naar een kleiner huis geëvacueerd) soms vol was hangt. Gelukkig komen er minder V2's over dan begin december 1944 en wordt de voedselvoorziening beter. Razzia's en spoorwegstakingen vertragen de postvoorziening. Met Oudjaar bakken ze appelpannenkoeken. Bloembollenstampot smaakt best en ze eten suikerbieten. Hij ruilt linnengoed tegen hout. Doordat hij sprokkelt, hout hakt en eenzijdig eet, weegt hij steeds minder. Hij krijgt dikke enkels door hongeroedeem.
Inhoud vervolg:
Er zijn razzia's en fietsenvorderingen. Maar verjaardagen worden ondanks alles gevierd met thee, koffie, een borrel, wijn of eten. Hij merkt dat zijn gedachten door drie dingen worden beheerst: koude, honger en oorlog. Doordat hij bevriend is met een bosopziener heeft hij hout. Er worden weer meer V2's afgevuurd. Bij een razzia in de buurt verstopt men zich bij hen op het dak. Eind februari 1945 is er Zweeds wittebrood en margarine. Het offensief in het Oosten staat stil. Hij blijft hongertochten maken en moet goed op zijn fiets letten vanwege de vorderingen. Er gaan geruchten over de bevrijding van Roermond. Hij "philosofeert" vaak over het verloop van de bevrijding, de politieke toestand erna of mogelijke verandering van de distributie en de brandstofvoorziening. De geallieerden rukken op. In het Haagse Bos worden bomen gekapt. Eind maart 1945 is het vanaf 8 uur spertijd. Er is dan weer Zweeds wittebrood. Hij voelt zich lichamelijk steeds zwakker, net zoals veel kennissen. Door Duitsers geplaatste palen om luchtlandingen te voorkomen worden zelfs weggehaald als brandhout. Als krant is er de Kroniek of soms Vrij Nederland. Met Pasen organiseren ze ondanks alles een diner. Er gaan geruchten over de bevrijding. In april 1945, na de bevrijding van het oosten van Nederland, steken de geallieerden de IJssel over en naderen. Zijzelf blijven op hun hoede voor fietsenvordering. Hij is bang dat er niet genoeg voedsel zal zijn. Maar men kan nog steeds tegen enorme prijzen voedsel en brandstof kopen. Als hij hoort dat de kampen bevrijd zijn, verheugt hij zich op de vrijlating van vrienden. Er worden voedselpakketten afgeworpen. Na enkele spannende dagen wordt in mei 1945 de capitulatie getekend. Tot 15 juni 1945 schrijft hij door over de verbeterde etenstoestand, de verdere strijd in Indië en het weerzien met vrienden, familie en bekenden.
NB:
Bij het later overtypen in 1954 heeft de auteur enige al te intieme dingen weggelaten en de stijl verbeterd. Hij geeft vaak een toelichting bij personen, situaties of eigen politieke standpunten. Deze laatste nemen toe bij de vordering van het dagboek. De bijlagen worden gevormd door een uitdraai van een deel van de homepage van Han van der Voort. Afgesproken met de schenker (Mw. S. van der Voort, een kleindochter van de auteur) is dat bij publicatie eerst contact met haar wordt opgenomen.
Datum beschrijving:
augustus 2007
Illustratie:
bron: http://home.planet.nl/~voort359/hwvdvsr3.html
Ga naar dit stuk:
 
 
 
 
 
Erfgoedstuk
Inventaris
Dagboek
403 Veerkamp, J.P.A.
Auteur:
Veerkamp, J.P.A.
Titel:
Verslag van de gevechtshandelingen en bevrijding van het dorpje Overloon (N.B.) en Venray, alsmede een korte samenvatting van mijn belevenissen als onderduiker in eerstgenoemde plaats
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Vorm:
Egodocument (fotokopie van getypt stuk; in 2 ex.)
Omvang:
23 pagina´s
Periodisering:
juli 1943, Maastricht, juli 1943 - 27 september 1944, Overloon, 27 - 30 september 1944, Venray, 30 september 1944 - 14 oktober 1944 Venray (Oostrum), 14 -19 oktober 1944 Venray (St. Servatiusgesticht), 19 - 20 oktober 1944 Reis: Venray - Eindhoven - Maastricht, maart 1945 Overloon
Localisering:
Maastricht, Overloon, Venray, Venray (Oostrum), Venray (St. Servatiusgesticht), Reis: Venray - Eindhoven - Maastricht, Overloon
Taal:
Nederlands
Inhoud:
De auteur Veerkamp, kantoorbediende bij een overheidsinstelling in Maastricht, duikt in juli 1943, als de arbeidsinzet hem naar Duitsland roept, onder in Overloon, een plaatsje, geheel ingesteld op het herbergen van mensen zoals hij, en er mee overvuld. De onderduikers helpen op het land of anderszins en het leven gaat rustig voort tot de luchtlandingen bij Arnhem in september 1944. Even lijkt Overloon direct bevrijd te zullen worden, maar het draait anders, en een week na de 17e september komt het dorp feitelijk in het frontgebied te liggen. 27 september evacuatie op Duits bevel. Hij gaat met zijn gastgevers naar familie van deze in Venray; enige dagen later wijkt hij, z.g.n. gewond, voor razzia's uit naar Oostrum (gemeente Venray), bij een molenaarsfamilie. Steeds dichter vallen inmiddels ook in Venray de granaten. 14 oktober verjagen de Duitsers de inwoners uit de molen, die wordt opgeblazen. Men vindt een toevlucht in de kelders van het St. Servatiusgesticht, een psychiatrische inrichting, waarvan de kelders reeds vol zijn met verpleegden en vluchtelingen, en steeds voller raken. Bevrijding 18 oktober. 19 oktober vertrekt de auteur met een Roode Kruiscolonne naar Eindhoven, de volgende dag naar Maastricht.
In maart 1945 Bezoekt hij Overloon weer en heeft gelegenheid de verwoestingen en de geest van wederopbouw waar te nemen
Ga naar dit stuk:
 
 
 
 
 
Erfgoedstuk
Inventaris
Dagboek
776 Sengers, H.H.A.
Auteur:
Sengers, H.H.A.
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Vorm:
Egodocument (getypt stuk; in 2 exemplaren)
Omvang:
~ 145 pagina's
Periodisering:
mei 1940 - juni 1940
Localisering:
Omgeving van Linne, Heel, Beegden, Dortmund, kamp bij Bruggen, kamp Neu-Brandenburg
Taal:
Nederlands
Inhoud:
De schrijver is een 26-jarige filmtechnicus-tijdstudieman uit Eindhoven. Zijn dagboek (na zijn thuiskomst uit korte aantekeningen uitgewerkt) vertelt van zijn ervaringen als militair in de meidagen van 1940 (omgeving van Roermond ) en zijn aansluitende krijgsgevangenschap, voornamelijk in Duitsland in het kamp Neu-Brandenburg. Het is goed geschreven, een beetje litterair. Het geeft feiten, en heel wat emotionele en beschouwelijke reactie . De schrijver is geen erg enthousiast soldaat
NB:
Twee foto's aanwezig
Ga naar dit stuk:
 
 
 
 
 
Erfgoedstuk
Inventaris
Dagboek
440 Muller, dr. L.
Auteur:
Muller, dr. L.
Titel:
Nijmegen frontstad
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Vorm:
Egodocument (fotokopie van getypt stuk; in 2 ex.)
Omvang:
~ 37 pagina´s
Periodisering:
september 1944 - april 1945
Localisering:
Nijmegen
Taal:
Nederlands
Inhoud:
De schrijver is arts, plm. 40 jaar oud. Zijn dagboek "Nijmegen frontstad" is uit korte aantekeningen uitgewerkt. Het beschrijft het dagelijks leven en plaatselijke gebeurtenissen, weet een goed beeld te geven, en is zakelijk, gedetailleerd en gevoelig
NB:
Schrijver is een zoon van de schrijver van dagboek nr.1593, Muller, L.J.
Ga naar dit stuk: