Uw zoekacties: Dagboeken-NIOD

Dagboeken-NIOD ( NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies )

  • In het veld "auteur" zoekt u op naam van de dagboekauteur
  • In het veld "localisering" zoekt u naar de plaatsen waarover de dagboekauteurs schrijven.
  • In het veld "inhoud" zoekt u naar termen die voorkomen in de online-samenvattingen van de dagboeken.

Als u het veld "alle velden" invult, doorzoekt u het gehele bestand. U kunt de zoekresultaten beperken door in de velden achter "periode" specifieke jaartallen in te vullen.Een overzicht van alle dagboeken kunt u oproepen door hier te klikken.


Tijdens de bezettingsjaren vertrouwden honderden mensen hun alledaagse belevenissen toe aan het papier. Vanuit Londen riep Radio Oranje de Nederlandse bevolking op een dagboek bij te houden. Deze geschriften vormen een rijke historische bron omdat de gebeurtenissen en ervaringen uit de eerste hand opgetekend zijn. Het NIOD beschikt over ruim duizend dagboeken van onder meer huisvrouwen, burgemeesters, winkeliers, artsen, NSB'ers, Oostfrontstrijders, scholieren en gevangenen.

Meteen na haar oprichting begon het toenmalige Rijksbureau voor Oorlogsdocumentatie met het verzamelen van dagboeken. Vanaf december 1945 verzocht Lou de Jong in radio-uitzendingen om dagboeken ter beschikking te stellen. Het vergaren van deze egodocumenten was belangrijk omdat "de vaak onopzettelijk door tallozen bijgehouden dagboeken bij uitstek het nageslacht een juiste indruk geven van wat de gewone burger in de oorlogs- en bezettingsjaren beleefde". Daarnaast hebben de dagboeken grote waarde omdat zij een uitvoerig beeld geven van belangwekkende plaatselijke gebeurtenissen. Zo verwierf het RIOD honderden dagboeken die elk "voor het historisch onderzoek naar de jaren der Duitsche bezetting tot in de lengte van generaties van de grootste beteekenis zal zijn".

In 1949 werden de dagboeken geanalyseerd en beschreven, zodat "systematisch al datgene zou worden opgetekend wat voor de verdere wetenschappelijke arbeid [...] van belang zou kunnen zijn". De analyses bevatten informatie over de auteur, locatie, periode en inhoud van de betreffende dagboeken. Op 20 november 1954 verscheen een bloemlezing onder de titel "Dagboek-fragmenten 1940-1945". Een exemplaar hiervan bevindt zich in de studiezaal van het NIOD. De helft van de dagboekbeschrijvingen is gemaakt in de jaren vijftig en ademt de sfeer van de toen geldende maatschappelijke opvattingen. Sinds 10 jaar worden de dagboeken beschreven door Marian Ros.

De dagboeken zelf zijn in te zien in de studiezaal van het NIOD. Vanwege het vaak persoonlijke karakter van de dagboeken is de collectie beperkt openbaar. In de praktijk betekent dit dat de dagboeken pas gelezen kunnen worden na het tekenen van een verklaring waarin is vastgelegd hoe de bescherming van de privacy gewaarborgd moet worden.

beacon
41  zoekresultaten
sorteren op:
 
 
 
 
Inventaris
Dagboek
1769 Anoniem
Auteur:
Anoniem
Titel:
Verslag van de gebeurtenissen in Arnhem vanaf 17 Sept. 1944.
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Vorm:
Verslag uit een brief (getypte tekst op vel papier (2-zijdig))
Omvang:
2 pagina's
Periodisering:
17 september - 10 oktober 1944
Periode van ontstaan:
10 oktober 1944
Localisering:
Arnhem, Alteveer, Beekbergen, Lathum, Velp en terug naar Beekbergen
Taal:
Nederlands
Inhoud:
17 september 1944 beginnen de bombardementen en 's avonds lopen de neergekomen parachutisten al voor de deur. De auteur brengt de hele dag door in de schuilkelder. Maandag verhuist men naar de gewone kelder tot en met dinsdagavond. Er zijn drie kleine kinderen. Maandagavond wordt er in de achtertuin hevig gevochten, de Tommies komen in huis en willen een mitrailleurpost op zolder installeren. De anonieme auteur krijgt sigaretten en chocola. Het glas rinkelt door een tankgevecht achter op de Utrechtseweg. De Duitsers houden stand en komen terug. Met kinderen vlucht de auteur naar Alteveer (Arnhem-Noord). Ze komen langs lijken en kapotgeschoten wagens. De week daarop leeft hij op zenuwslopende geruchten. Zondag 24 september weigert hij te evacueren. Er wordt hevig gevochten. Maandag vertrekken ook zij uit de lege buurt. Er is geen gas, water en elektriciteit. Hij loopt twintig kilometer naar Beekbergen, naar bekenden en krijgen daar onderdak. Ze zijn nu met z'n tienen. Mannen van 17 tm 60 jaar moeten zich melden, dus de auteur doet dit. Via verschillende plaatsen en na enkele nachten in verschillende onderkomens moet hij in Lathum loopgraven graven. Na één dag gaat hij er vandoor naar een tante in Velp, die inkwartiering van Duitsers heeft. De volgende dag terug naar Beekbergen, naar zijn moeder. Ze wachten op de Engelsen. De binnenstad van Arnhem is volkomen platgegooid.
NB:
"Uit een brief van een ooggetuige"
Datum beschrijving:
juli 2012
Ga naar dit stuk:
 
 
 
 
 
Inventaris
Dagboek
1739 Anoniem
Auteur:
Anoniem
Titel:
Brief uit Oosterbeek
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Vorm:
Brief (de eerste bladzijde is getypt, maar maar gaat over in handgeschreven tekst op losse papieren)
Omvang:
6 pagina's
Periodisering:
september 1944
Periode van ontstaan:
later
Localisering:
Oosterbeek, Arnhem, Terlet, Apeldoorn, Zwolle, Hasselt, Sneek
Taal:
Nederlands
Inhoud:
Verteld wordt dat Arnhem van 17 september tot 26 september 1944 in Engelse handen is. Er dalen zweefvliegtuigen neer. Vreugde alom. Maar na enkele dagen beginnen Duitse bombardementen. De auteur geeft een nauwkeurig verslag van de strijd, noemt de getroffen gebieden in de stad, onder meer de Walburgiskerk. 's Nachts beschieten Duitse soldaten de ramen. De anonieme auteur zegt dat hij met zijn gezin eerst in de eigen kelder slaapt en dan bij de buren. Daar is meer ruimte. Matrassen en dekens worden er naar toe gebracht. 's Nachts waakt men om de beurt. Het huis ligt midden tussen de gevechten van de Duitsers en Engelsen in. De kogels vliegen tegen de buitenmuur. Zijn schilderijen brengt hij naar de kelder. Koffers met kleren, zilver en levensmiddelen worden bij gebrek aan ruimte naar het buurthuis gebracht. Er is geen gas, water en licht meer. Dagelijks komen de Engelsen langs met chocola en sigaretten. Het dak wordt geraakt. Ook het huis waar ze zitten krijgt voltreffers. Overal hangt stof en kruitdamp. De stemming blijft prima. Ze eten uit één grote pan. Engelsen evacueren hen naar de concertzaal, omdat alles in brand vliegt. Enkele dingen kan hij redden. Vanaf de volgende dag verhuist hij van kelder naar kelder. Telkens wordt de kelder waar hij zijn onderdak heeft, in puin geschoten en moet hij een nieuwe vinden. Eén keer slaat op 10 meter afstand een granaat in, waardoor de mensen tegen de grond geslagen worden. Alles vliegt uit de handen, maar men wordt niet getroffen door de scherven. Engelsen koken voor hen en zetten thee. Maar bij gebrek aan voedsel en omdat een groot deel van hen gewond is, geven ze zich over. Van de Duitsers moet hij de stad verlaten. Via de hulppost Terlet gaat men met de fiets in de hand in colonne op weg. Daarna gaat men fietsend op de velgen verder en komt in A. (Apeldoorn?) aan. Hier krijgt hij bij de distributie wat textielvergunningen. Hij krijgt een nieuwe band, zodat ze ieder met een kind achterop kunnen fietsen.
Inhoud vervolg:
In Zwolle worden ze goed opgevangen en krijgen ze onderdak bij een gezin aan de rand van de stad. Er zijn in Zwolle razzia's op mannen tussen de 16 en 50 jaar om te werken aan de IJssellinie. Een meisje brengt hen via omwegen naar Hasselt. Daar slaapt hij in de pastorie. De volgende dag fietsen ze met tegenwind weer een stuk en slapen bij een smid. Ze gaan verder. Na een lekke band gaan ze afzonderlijk verder tot ze bij W. in Sneek aankomen. Hier kunnen ze blijven tot de oorlogshandelingen voorbij zijn. Hij geeft de ontvanger van de brief raadgevingen hoe te handelen in geval deze moet evacueren.
Datum beschrijving:
oktober 2011
Ga naar dit stuk:
 
 
 
 
 
Inventaris
Dagboek
1628 Anoniem
Auteur:
Anoniem
Titel:
Wat ik mij herinner van de oorlogstijd (1), 1945: Terugblik op de tijd bij het boerengezin v.d. Haar te Renswoude, waarnaartoe gevucht, samen met familie v. Koppenhagen in '44-'45 (2), Het drama van de luchtlanding! Heelsum 17 sept.1944 (3)
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Vorm:
Herinneringen (typoscript (fotokopieën))
Omvang:
14 pagina's
Periodisering:
mei 1940 - oktober 1944
Periode van ontstaan:
na de oorlog
Localisering:
Doorwerth, Renswoude, Renkum en omgeving
Taal:
Nederlands
Inhoud:
De vrouwelijke auteur vertelt dat bij de invasie mei 1940 haar huis, dat in de buurt van Doorwerth staat, door langstrekkende Duitse soldaten volkomen verwoest wordt. Ze woont hier met haar echtgenoot en jonge kinderen. Bij terugkomst van het laatste evacuatie-adres in Ede worden overal in de buurt hun eigendommen teruggevonden. Het trouwboekje ligt in een regenput in Oosterbeek en een film vinden ze in Didam. Het filmtoestel zelf wordt niet teruggevonden. In huis is het een grote puinhoop en veel is vernield. Het huis is uitgewoond. Ze zitten tijdelijk ondergedoken in Renswoude op een boerderij. Bij een huiszoeking daar wordt haar echtgenoot niet gevonden. Ze geeft een lange opsomming van mensen die ze in die tijd heeft meegemaakt of kent. Na de bevrijding van het zuiden van Nederland brengt ze vermomd als verpleegster een bezoek aan haar moeder, die in Haarlem woont. Ze rijdt mee met een auto van het Rode Kruis. Op 17 september 1944 komen veel vliegtuigen over. Ze werpen bommen af in Wolfheze, Buunderkamp, Deelen en omgeving. Parachutisten landen en delen snoepgoed uit. Er wordt veel vernield bij de landingen. Deze tijd brengen ze door in de kelder, waar ze slapen, zonder water, gas en elektra. Bij hen in de buurt wordt gevochten. Uit Oosterbeek komen in die week veel vluchtelingen. Ze maakt voor soldaten koffie, het huis wordt gedeeltelijk als lazaret ingericht. De nachten zijn onrustig. Renkum is bijna geheel geëvacueerd. Het blijft onrustig tot in oktober 1944
Datum beschrijving:
maart 2009
Ga naar dit stuk:
 
 
 
 
 
Inventaris
Dagboek
377 Zwiers, Jan Johannes
Auteur:
Zwiers, Jan Johannes
Vorm:
Dagboek (Handgeschreven)
Omvang:
79 blz.
Periodisering:
20-mei-1943 tot 19 maart 1944
NB:
Schenking via de Stichting Mondelinge Geschiedenis Indonesië. Auteur is geinterviewd door deze Stichting onder nummer 1373
kampen:
Hidachi 22 mei 1943 tot 19 maart 1944
Ga naar dit stuk: