Uw zoekacties: Dagboeken-NIOD

Dagboeken-NIOD ( NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies )

  • In het veld "auteur" zoekt u op naam van de dagboekauteur
  • In het veld "localisering" zoekt u naar de plaatsen waarover de dagboekauteurs schrijven.
  • In het veld "inhoud" zoekt u naar termen die voorkomen in de online-samenvattingen van de dagboeken.

Als u het veld "alle velden" invult, doorzoekt u het gehele bestand. U kunt de zoekresultaten beperken door in de velden achter "periode" specifieke jaartallen in te vullen.Een overzicht van alle dagboeken kunt u oproepen door hier te klikken.


Tijdens de bezettingsjaren vertrouwden honderden mensen hun alledaagse belevenissen toe aan het papier. Vanuit Londen riep Radio Oranje de Nederlandse bevolking op een dagboek bij te houden. Deze geschriften vormen een rijke historische bron omdat de gebeurtenissen en ervaringen uit de eerste hand opgetekend zijn. Het NIOD beschikt over ruim duizend dagboeken van onder meer huisvrouwen, burgemeesters, winkeliers, artsen, NSB'ers, Oostfrontstrijders, scholieren en gevangenen.

Meteen na haar oprichting begon het toenmalige Rijksbureau voor Oorlogsdocumentatie met het verzamelen van dagboeken. Vanaf december 1945 verzocht Lou de Jong in radio-uitzendingen om dagboeken ter beschikking te stellen. Het vergaren van deze egodocumenten was belangrijk omdat "de vaak onopzettelijk door tallozen bijgehouden dagboeken bij uitstek het nageslacht een juiste indruk geven van wat de gewone burger in de oorlogs- en bezettingsjaren beleefde". Daarnaast hebben de dagboeken grote waarde omdat zij een uitvoerig beeld geven van belangwekkende plaatselijke gebeurtenissen. Zo verwierf het RIOD honderden dagboeken die elk "voor het historisch onderzoek naar de jaren der Duitsche bezetting tot in de lengte van generaties van de grootste beteekenis zal zijn".

In 1949 werden de dagboeken geanalyseerd en beschreven, zodat "systematisch al datgene zou worden opgetekend wat voor de verdere wetenschappelijke arbeid [...] van belang zou kunnen zijn". De analyses bevatten informatie over de auteur, locatie, periode en inhoud van de betreffende dagboeken. Op 20 november 1954 verscheen een bloemlezing onder de titel "Dagboek-fragmenten 1940-1945". Een exemplaar hiervan bevindt zich in de studiezaal van het NIOD. De helft van de dagboekbeschrijvingen is gemaakt in de jaren vijftig en ademt de sfeer van de toen geldende maatschappelijke opvattingen. Sinds 10 jaar worden de dagboeken beschreven door Marian Ros.

De dagboeken zelf zijn in te zien in de studiezaal van het NIOD. Vanwege het vaak persoonlijke karakter van de dagboeken is de collectie beperkt openbaar. In de praktijk betekent dit dat de dagboeken pas gelezen kunnen worden na het tekenen van een verklaring waarin is vastgelegd hoe de bescherming van de privacy gewaarborgd moet worden.

beacon
55  zoekresultaten
sorteren op:
 
 
 
 
Inventaris
Dagboek
877 Anoniem
Auteur:
Anoniem
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Vorm:
Egodocument (getypt stuk; in 3 exemplaren)
Omvang:
~ 16 pagina's
Periodisering:
september 1939
Localisering:
Groningen ?
Taal:
Nederlands
Inhoud:
Dagboek van een onbekend N.S.B'.er, geen onontwikkeld man.
Het loopt over de eerste weken van de oorlog, levert commentaar op de gebeurtenissen en geeft politieke beschouwingen, houdt zich ook bezig met de vooruitzichten van de oorlog
Ga naar dit stuk:
 
 
 
 
 
Inventaris
Dagboek
937 Anoniem
Auteur:
Anoniem
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Vorm:
Egodocument (handschrift)
Omvang:
~ 37 pagina's
Periodisering:
mei 1941 - december 1941; mei 1942
Localisering:
Groningen
Taal:
Nederlands
Inhoud:
Anoniem dagboek van een N.S.B.'er. De schrijver is werkzaam bij een krant (geen N.S.B.krant) en vermeldt in zijn dagboek, behalve een weinig uit het dagelijks leven, veelal de meningen van en vooral ook de gesprekken met zijn anti-Duitse collega's. Het geheel is nogal gematigd, maar waarschijnlijk wel typerend
NB:
Vermoedelijk werd het dagboek telkens eerst in klad bijgehouden; enkele kladjes liggen er nog in
Ga naar dit stuk:
 
 
 
 
 
Inventaris
Dagboek
1623 Anoniem
Auteur:
Anoniem
Titel:
Herinnering aan mijn gevangenschap, 29 april 1943 - 3 mei 1945
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Vorm:
Verslag (op doorslagpapier getypte tekst)
Omvang:
52 pagina' s
Periodisering:
29 april 1943 - 3 mei 1945
Periode van ontstaan:
later
Localisering:
Heemstede ?, Amsterdam (gevangenis Euterpestraat), Vught, Oranienburg, Sachsenhausen, tocht via Schwerin, Belau ?, Hagenau, Lüneburg, Gronau, Enschede en Lochem
Taal:
Nederlands
Inhoud:
De auteur vertelt dat hij is opgepakt omdat hij onderduikers heeft geholpen en illegaal werk heeft verricht. Hij wordt verhoord in de Euterpestraat in Amsterdam, waar alle bezittingen hem worden afgenomen. Met celgenoten doet hij woordspelletjes om de tijd te doden. Thuis moet hij nog een keer de bezittingen van Joden aanwijzen. Hij verricht graafwerk bij Schiphol. Hier wordt hij opgedreven en mishandeld en eet uit roestige verfblikjes. Met Pinksteren 1943 komen pakjes van huis. Via de waszak krijgt hij een bijbel en verzendt hij brieven. Op 21 juli 1943 krijgt hij zijn eigen koffertje met spullen terug en gaat hij onder bewaking op transport naar Vught. Daar volgt inschrijving, een bad en ontluizing. Zijn bezittingen moet hij afgeven en hij krijgt gestreepte gevangeniskleding. Hij staat vroeg op en iedere dag is appèl. Na het avondappel wordt hij gedwongen oefeningen te doen. Hij saboteert bij het graafwerk. Het eten is voldoende. Hij werkt daarna bij de radio's op de Philipsfabrieken. Stiekem testen ze de Engelse zender. Hij krijgt pakjes van huis. Meegenomen radio-onderdelen worden gebruikt om kooktoestellen mee te maken. De kapo's misdragen zich, worden dronken en vergrijpen zich aan de vrouwen. Zondags moet hij stenen sjouwen of graven. Tegen de kou krijgt hij kleren van thuis. Hij vertelt dat hij op een drukkerij heeft moeten meewerken aan een vervalsing van het blad Trouw. Zijn behuizing wordt dan een kamer voor elf man met eigen bed. Er is centrale verwarming en hij heeft nu een betere behandeling. Hij ergert zich aan de sexuele fantasieën van de mannen over vrouwen. De gevangenen van Scheveningen worden mei 1944 verplaatst naar Vught. Hij vertelt over het opsluiten van teveel vrouwen op één plek, waardoor doden vallen. Na verhuizing blijft hij bij de drukkerij werken en zijn behandeling blijft uitzonderlijk goed. Hij fantaseert veel over het verleden.
Inhoud vervolg:
Medewerkers van Trouw worden ter dood veroordeeld en joden worden op transport gesteld. Ondertussen naderen de geallieerde legers. Er worden mensen in het kamp vermoord. Hij keert weer terug in het Lager. Het hele kamp moet september 1944 weg. Per trein gaan ze richting Duitsland en via Osnabrück en arriveren ze in Oranienburg bij Berlijn. Hij wordt ondergebracht in houten barakken, ontluisd en moet bezittingen inleveren. Hij werkt bij de Heinkelfabrieken. De verhouding tussen de mensen is slecht. Na stenensjouwer wordt hij electriciën en werkt aan vliegtuigen, waar hij saboteert. Bij blokoudsten constateert hij homosexualiteit. Vervolgens werkt hij bij de administratie. Kerstviering 1944 wordt onderbroken door granaatvuur. Hij reist dagelijks een lange afstand naar de "Klinker" en werkt in een kantoor bij een uitgebreid beschreven grote vieze werkplaats. Hij noteert bestellingen. De verhouding met de Polen is moeilijk. Bij luchtalarm 's nachts schuilen ze in het bos. 14 Dagen zit hij tijdens bombardementen in een oud Lager bij de "Klinker". Per trein gaat hij naar Sachsenhausen. Hij geeft zich weer op als electriciën. Hij leeft enkel op brood en soep. Eénmaal komt er een pakket uit Zweden. Iedere dag is er luchtalarm en ze worden ook getroffen door een bombardement. 21 April gaan ze lopend op transport. Verzwakte mensen worden doodgeschoten. In schuren op stro of buiten wordt geslapen. De vijfde dag komt hij in een bos bij Belau, waar al andere transporten zijn aangekomen. Er zijn bombardementen tijdens de verdere tocht. Na een paar dagen lopen merken ze dat ze door bevrijd gebied komen in de buurt van Schwerin. Er zijn Amerikanen, van wie ze eten krijgen. Ze gaan eerst per trein, dan verder op een vrachtauto via Hagenau en Lüneburg naar Nederland en passeren bij Gronau de grens. Aangekomen in Enschede volgt ontluizing, een wasbeurt en identificatie. Opgenomen in een ziekenhuis in Lochem ziet hij vrouw en kind terug.
NB:
Het manuscript is zeer slecht leesbaar. Veel is later verbeterd en veranderd.
Datum beschrijving:
februari 2009
Illustratie:
geen
Ga naar dit stuk: