Uw zoekacties: Dagboeken-NIOD

Dagboeken-NIOD ( NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies )

  • In het veld "auteur" zoekt u op naam van de dagboekauteur
  • In het veld "localisering" zoekt u naar de plaatsen waarover de dagboekauteurs schrijven.
  • In het veld "inhoud" zoekt u naar termen die voorkomen in de online-samenvattingen van de dagboeken.

Als u het veld "alle velden" invult, doorzoekt u het gehele bestand. U kunt de zoekresultaten beperken door in de velden achter "periode" specifieke jaartallen in te vullen.Een overzicht van alle dagboeken kunt u oproepen door hier te klikken.


Tijdens de bezettingsjaren vertrouwden honderden mensen hun alledaagse belevenissen toe aan het papier. Vanuit Londen riep Radio Oranje de Nederlandse bevolking op een dagboek bij te houden. Deze geschriften vormen een rijke historische bron omdat de gebeurtenissen en ervaringen uit de eerste hand opgetekend zijn. Het NIOD beschikt over ruim duizend dagboeken van onder meer huisvrouwen, burgemeesters, winkeliers, artsen, NSB'ers, Oostfrontstrijders, scholieren en gevangenen.

Meteen na haar oprichting begon het toenmalige Rijksbureau voor Oorlogsdocumentatie met het verzamelen van dagboeken. Vanaf december 1945 verzocht Lou de Jong in radio-uitzendingen om dagboeken ter beschikking te stellen. Het vergaren van deze egodocumenten was belangrijk omdat "de vaak onopzettelijk door tallozen bijgehouden dagboeken bij uitstek het nageslacht een juiste indruk geven van wat de gewone burger in de oorlogs- en bezettingsjaren beleefde". Daarnaast hebben de dagboeken grote waarde omdat zij een uitvoerig beeld geven van belangwekkende plaatselijke gebeurtenissen. Zo verwierf het RIOD honderden dagboeken die elk "voor het historisch onderzoek naar de jaren der Duitsche bezetting tot in de lengte van generaties van de grootste beteekenis zal zijn".

In 1949 werden de dagboeken geanalyseerd en beschreven, zodat "systematisch al datgene zou worden opgetekend wat voor de verdere wetenschappelijke arbeid [...] van belang zou kunnen zijn". De analyses bevatten informatie over de auteur, locatie, periode en inhoud van de betreffende dagboeken. Op 20 november 1954 verscheen een bloemlezing onder de titel "Dagboek-fragmenten 1940-1945". Een exemplaar hiervan bevindt zich in de studiezaal van het NIOD. De helft van de dagboekbeschrijvingen is gemaakt in de jaren vijftig en ademt de sfeer van de toen geldende maatschappelijke opvattingen. Sinds 10 jaar worden de dagboeken beschreven door Marian Ros.

De dagboeken zelf zijn in te zien in de studiezaal van het NIOD. Vanwege het vaak persoonlijke karakter van de dagboeken is de collectie beperkt openbaar. In de praktijk betekent dit dat de dagboeken pas gelezen kunnen worden na het tekenen van een verklaring waarin is vastgelegd hoe de bescherming van de privacy gewaarborgd moet worden.

beacon
1.805  dagboeken
sorteren op:
 
 
 
 
Inventaris
Dagboek
1732 Wolters, H.E.
Auteur:
Wolters, H.E.
Titel:
"Bulletin" Vanaf 10 juli 1942 Samengesteld uit: Gegevens uit Londen (radio Oranje en Brandaris). en van onder Duits invloed staande plaatselijke pers. H.E.Wolters
Openbaarheid:
Deze stukken zijn beperkt openbaar. Zij zijn slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, ligt een formulier bij de balie van de studiezaal van het NIOD.
Vorm:
Dagboek (Logboek) (Schriftje met hard kaft met handgeschreven tekst en een stapel losse papiertjes met aantekeningen en bijlagen met aantekeningen in ander handschrift)
Omvang:
ongeveer 100 pagina's
Periodisering:
10 juli 1942 - 21 juni 1943
Periode van ontstaan:
10 juli 1942 - 21 juni 1943
Localisering:
Zeeland
Taal:
Nederlands
Inhoud:
De auteur vertelt op de eerste bladzijde dat hij toelatingsexamen voor de ambachtsschool heeft gedaan. In zijn bulletin vermeldt hij hoofdzakelijk de van de radio overgenomen vorderingen van het verloop van de oorlog over de gehele wereld. Ook gebeurtenissen uit Nederland worden genoemd. Bijna dagelijks vertelt hij wat voor weer het is. Verdere persoonlijke berichten worden bijna niet genoemd.
NB:
Op de achterzijde zit een etiket waarop de naam van de auteur wordt vermeld met de toevoeging: Ploeg 45 no. 4
Datum beschrijving:
september 2011
Ga naar dit stuk:
 
 
 
 
 
Erfgoedstuk
Inventaris
Dagboek
1346 Wolf, Jacob de
Auteur:
Wolf, Jacob de
Titel:
Dagboek van J. de Wolf 15.R.I. lichting 1925 Eben Haëzerstraat 37 Rotterdam-Zuid Holland
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Vorm:
Dagboek (Diskette en computeruitdraai)
Omvang:
171 pagina's
Periodisering:
juli 1943 - mei 1945
Periode van ontstaan:
juli 1943 - mei 1945
Localisering:
Amersfoort (kamp) en Oschatz (Sachsen, Dld) (krijgsgevangenenkamp)
Taal:
Nederlands
Inhoud:
De joodse auteur, die gehuwd is met een katholieke vrouw en één zoon heeft, wordt juli 1943 door de Duitsers als militair krijgsgevangen genomen. Via Amersfoort komt hij na een lange reis terecht in het krijgsgevangenenkamp Oschatz. Hij wordt tewerkgesteld op een chemische fabriek. Hij noteert in zijn (in het geheim bijgehouden) dagboek dagelijks het weer en de gekregen maaltijd. Het eten en de huisvesting zijn niet slecht, er is onderlinge kameraadschap tussen de verschillende nationaliteiten. Vooral met de Serven trekt hij veel op.
Hij doet mee aan de algemene "lijntrekkerij", dwz zo weinig mogelijk doen in zoveel mogelijk tijd. In zijn vrije tijd leest of schaakt hij. Verjaardagen en feestdagen worden uitgebreid gevierd, maar vaak verveelt hij zich.
Nieuws over de oorlog hoort hij via de radio en leest hij uit kranten. Er is vaak luchtalarm.
Hij krijgt post en pakketten van thuis en pakketten van het Amerikaanse Rode Kruis, waarmee hij het later verslechterende kampvoedsel kan aanvullen. Hij ruilt rookwaren tegen voedsel.
16 April 1944 verlaten de gevangenen het kamp onder begeleiding van een Duitse wachtpost. Tien dagen later bereiken ze Amerikaanse troepen. Daarna gaat hij per trein in langzaam tempo via Luxemburg en België naar Nederland terug.
30 Mei 1945 is hij weer thuis bij echtgenote en zoon in Rotterdam.
NB:
Het dagboek is na de dood van de auteur gevonden door diens zoon Leo, die het heeft overgetypt op computer en van noten heeft voorzien. Hij heeft ook een register gemaakt.
Datum beschrijving:
2/1/2001
Ga naar dit stuk:
 
 
 
 
 
Erfgoedstuk
Inventaris
Dagboek
100 Witte, F.J.
Auteur:
Witte, F.J.
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Vorm:
Egodocument (fotokopie van getypt stuk; in 2 ex.)
Omvang:
~ 200 pagina´s
Periodisering:
september 1944 - mei 1945
Localisering:
Utrecht
Taal:
Nederlands
Inhoud:
De schrijver is een plm. 48-jarige procuratiehouder aan een fabriek voor medische instrumenten. Hij heeft wel enige, maar niet al te veel ontwikkeling, niet te veel persoonlijkheid.Het dagboek is opgezet en ook gehandhaafd als brief aan zijn broer in Curaçao. Behalve persoonlijke en familie-aangelegenheden en algemene gebeurtenissen sedert september 1944 verhaalt het ook zeer uitvoerig, zij het niet systematisch, over gebeurtenissen en vooral ook toestanden en sfeer uit de voorafgaande jaren: het wil een beeld geven van Nederland tijdens de bezetting. Enigszins vertekend, "overdreven", met beperkte blik gezien, is dit beeld wel. In een weinig natuurlijke stijl geschreven
Ga naar dit stuk:
 
 
 
 
 
Inventaris
Dagboek
2077 Witlox, H.
Auteur:
Witlox, H.
Titel:
Een fietstochtje in 1945...
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Vorm:
Dagboek (cahier)
Omvang:
24 pagina's
Periodisering:
19 februari 1945 - 6 maart 1945
Periode van ontstaan:
19 februari 1945 - 6 maart 1945
Localisering:
Overijssel (Staphorst); Gelderland (Veluwe, Nunspeet)
Taal:
Nederlands
Inhoud:
In de Hongerwinter van 1945 worden zo'n 50.000 kinderen uit de Randstad uitgezonden naar het oosten en noorden van Nederland. H. Witlox is 19 jaar als ze haar 11 jaar jongere en lichamelijk verzwakte zusje Netty naar een adres op het platteland brengt. De tocht per fiets, met een kind achterop, wordt een hellevaart, vooral dankzij twee belabberde fietsbanden: "Om 8.30 vertrokken we, niet tegenstaande de regen, met een vrolijk gezicht. Tot midden op de Utrechtseweg in Amersfoort een harde knal weerklonk: Leeg! Een lege band in de stromende regen! Ik voelde me doodongelukkig!" schrijft Witlox halverwege de heenreis. "Tegen half 5 begon de regen op te houden. We zijn van de fiets gestapt en gingen op onderdak uit. Dit bleek werkelijk een hele toer te zijn. Minstens 7 keer nee gehoord en toen ze op de 8e weer nee zeiden begon ik te huilen. Hoe het kwam weet ik niet, van kou of honger, maar het was een feit, het gebeurde. We mochten direct binnenkomen, ons natte goed werd uitgetrokken en we mochten dicht bij de hete kachel zitten". Bij een gastvrije familie in Staphorst kan Witlox met een gerust hart haar zusje achterlaten. Zelf verblijft ze enige tijd in Nunspeet, alwaar ze op een nacht wordt geconfronteerd met een grote vuurzee: "Weldra bemerkte ik dat het een brandend vliegtuig was. Ik zag het over de kop slaan, waarna het recht op het huis afkwam. Ik schrok hevig, maar bleef gelukkig doodkalm. 't Was in een ommezien gebeurd. Ik ben er direct naartoe gegaan, de piloot was ook mee verbrand, een vreselijk gezicht. Er waren direct Duitsers bij, die druk lachten en praatten en er reuze schik in schenen te hebben. Zolang dat dàt er nog is, vermoed ik, dat de kiem voor de vrede nog niet gelegd is".
NB:
Zie ook het dagboek "Oorlogsdagboek" (dagboeknummer 2076).
Datum beschrijving:
22 juni 2020
Ga naar dit stuk:
Zie ook: