Uw zoekacties: Dagboeken-NIOD

Dagboeken-NIOD ( NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies )

  • In het veld "auteur" zoekt u op naam van de dagboekauteur
  • In het veld "localisering" zoekt u naar de plaatsen waarover de dagboekauteurs schrijven.
  • In het veld "inhoud" zoekt u naar termen die voorkomen in de online-samenvattingen van de dagboeken.

Als u het veld "alle velden" invult, doorzoekt u het gehele bestand. U kunt de zoekresultaten beperken door in de velden achter "periode" specifieke jaartallen in te vullen.Een overzicht van alle dagboeken kunt u oproepen door hier te klikken.


Tijdens de bezettingsjaren vertrouwden honderden mensen hun alledaagse belevenissen toe aan het papier. Vanuit Londen riep Radio Oranje de Nederlandse bevolking op een dagboek bij te houden. Deze geschriften vormen een rijke historische bron omdat de gebeurtenissen en ervaringen uit de eerste hand opgetekend zijn. Het NIOD beschikt over ruim duizend dagboeken van onder meer huisvrouwen, burgemeesters, winkeliers, artsen, NSB'ers, Oostfrontstrijders, scholieren en gevangenen.

Meteen na haar oprichting begon het toenmalige Rijksbureau voor Oorlogsdocumentatie met het verzamelen van dagboeken. Vanaf december 1945 verzocht Lou de Jong in radio-uitzendingen om dagboeken ter beschikking te stellen. Het vergaren van deze egodocumenten was belangrijk omdat "de vaak onopzettelijk door tallozen bijgehouden dagboeken bij uitstek het nageslacht een juiste indruk geven van wat de gewone burger in de oorlogs- en bezettingsjaren beleefde". Daarnaast hebben de dagboeken grote waarde omdat zij een uitvoerig beeld geven van belangwekkende plaatselijke gebeurtenissen. Zo verwierf het RIOD honderden dagboeken die elk "voor het historisch onderzoek naar de jaren der Duitsche bezetting tot in de lengte van generaties van de grootste beteekenis zal zijn".

In 1949 werden de dagboeken geanalyseerd en beschreven, zodat "systematisch al datgene zou worden opgetekend wat voor de verdere wetenschappelijke arbeid [...] van belang zou kunnen zijn". De analyses bevatten informatie over de auteur, locatie, periode en inhoud van de betreffende dagboeken. Op 20 november 1954 verscheen een bloemlezing onder de titel "Dagboek-fragmenten 1940-1945". Een exemplaar hiervan bevindt zich in de studiezaal van het NIOD. De helft van de dagboekbeschrijvingen is gemaakt in de jaren vijftig en ademt de sfeer van de toen geldende maatschappelijke opvattingen. Sinds 10 jaar worden de dagboeken beschreven door Marian Ros.

De dagboeken zelf zijn in te zien in de studiezaal van het NIOD. Vanwege het vaak persoonlijke karakter van de dagboeken is de collectie beperkt openbaar. In de praktijk betekent dit dat de dagboeken pas gelezen kunnen worden na het tekenen van een verklaring waarin is vastgelegd hoe de bescherming van de privacy gewaarborgd moet worden.

beacon
1.004  dagboeken
sorteren op:
 
 
 
 
Inventaris
Dagboek
1396 Wit, fam. de en Smit, fam.
Auteur:
Wit, fam. de en Smit, fam.
Openbaarheid:
Deze stukken zijn beperkt openbaar. Zij zijn slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, ligt een formulier bij de balie van de studiezaal van het NIOD.
Vorm:
Correspondentie met bijlagen (handgeschreven originelen)
Omvang:
~100 pagina's
Periodisering:
1935 - 1947
Periode van ontstaan:
1935 - 1947
Localisering:
Amsterdam, Den Hulst (Rijkswerkverschaffingskamp "het Wijde Gat" ), Berlijn, Weisswasser (Dld)
Taal:
Nederlands
Inhoud:
Familieleden vertellen elkaar in kaarten en brieven over hun belevenissen.
Het grootste gedeelte wordt gevormd door de aan het thuisfront (Amsterdam) ontvangen brieven.
Eén persoon schrijft over werkzaamheden in een Rijkswerkverschaffingskamp (RWV), waar hij in 1936 en daarna verblijft. Er moeten graafwerkzaamheden verricht worden.
Twee mannen werken in Duitsland tijdens de oorlog en vertellen over de vele bombardementen op Berlijn. Ze verhuizen soms binnen de stad, hebben verlof.
Uit briefwisselingen blijken hun gevoelens voor elkaar, zoals liefde en vriendschap.
Ze schrijven ook aan elkaar over elkaar.
Dat de situatie in Amsterdam niet makkelijk is blijkt uit de reacties in de correspondentie vanuit het buitenland. Men stuurt om te helpen soms geld op of geeft dit mee in een brief, die meegenomen wordt door een verlofganger
Datum beschrijving:
9/1/2001
Ga naar dit stuk:
 
 
 
 
 
Inventaris
Dagboek
1248 Wit, C. de
Auteur:
Wit, C. de
Titel:
200 dagen Een oorlogsdagboek
Openbaarheid:
Deze stukken zijn beperkt openbaar. Zij zijn slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, ligt een formulier bij de balie van de studiezaal van het NIOD.
Vorm:
Dagboek (computeruitdraai)
Omvang:
106 pagina's
Periodisering:
11 november 1944 - 30 mei 1945
Periode van ontstaan:
11 november 1944 - 30 mei 1945
Localisering:
Rotterdam, reis via Haarlem, Hengelo, Essen naar Mühlheim-Eppinghoven, Mühlheim en Bottrop
Taal:
Nederlands
Inhoud:
De auteur wordt 11 november 1944 in Rotterdam opgepakt bij een razzia en gaat per trein met onbekende bestemming richting Duitsland, waarbij hij langs zwaar gebombardeerde Nederlandse en Duitse steden komt. Hij wordt met zijn mede-arrestanten afgeleverd in Mühlheim a/d Ruhr, waar ze onderdak krijgen in Mühlheim-Eppinghofen in een huis naast de spoorbaan. Ze zorgen geheel voor zichzelf. Er zijn bedden, matrassen en dekens aanwezig. In de keuken is eet- en keukengerei en staat een fornuis. Ze zorgen voor hun eigen eten (waar ze bonnen voor krijgen) en wassen hun eigen kleren. Er is genoeg voedsel en goede wasgelegenheid. Hij staat geregistreerd met pasfoto, heeft een arbeidscontract en krijgt salaris. Hij moet aan het spoor werken, zwaar werk. Hij mag de stad in om sigaretten, bier en worst te kopen. Sinterklaas wordt gevierd met dikke pannekoeken, zelf leest hij met Kerstmis het Kerstevangelie. Als hij bij een filmbezoek een voorfilm met de oorlogstoestand in Nederland ziet, schrikt hij. Wat een hel ! Nieuwjaar 1944/1945 vinden ze bij het opruimen van een goederentrein een wagon volgeladen met worst. Ze ruimen sneeuw om treinen te laten rijden, ontdooien bevroren wissels en laden briketten. Vanaf januari 1945 is er vaak alarm, waarbij ze onderduiken in een kleine bunker. Het oprukken van de geallieerden wordt bijgehouden. Eind maart krijgt hij ontslag bij de Reichsbahn en met anderen wordt hij ondergebracht in een kazerne in Mühlheim. Hij probeert werk te vinden. Als hij na 11 april bevrijd is door de Amerikanen, moet hij tot 30 mei 1945 wachten op terugreis naar Nederland. In Bottrop, waar ze in een school verblijven, worden ze volledig verzorgd door Military Police.
NB:
De tekst is een letterlijke weergave gemaakt door de auteur van het dagboek
Datum beschrijving:
mei 2005
Ga naar dit stuk:
 
 
 
 
 
Inventaris
Dagboek
1108 Wisse, Henriet van
Auteur:
Wisse, Henriet van
Titel:
In het vrouwenverblijf van het Huis van Bewaring Walburgplein te Arnhem
Openbaarheid:
Deze stukken zijn beperkt openbaar. Zij zijn slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, ligt een formulier bij de balie van de studiezaal van het NIOD.
Vorm:
Dagboek en verslag met bijlagen (typoscript)
Omvang:
14 pagina's
Periodisering:
13 september 1944 - 5 januari 1945
Periode van ontstaan:
13 september 1944 - 5 januari 1945
Localisering:
Arnhem (gevangenis Walburgplein), Velp, Amsterdam
Taal:
Nederlands
Inhoud:
De auteur verblijft als politiek gevangene in het vrouwenverblijf van het huis van bewaring te Arnhem. In haar dagboek beschrijft zij het leven van haar zelf en de overige vrouwelijke gevangenen uit haar kamer. In de gevangenis maakt de schrijfster de slag om Arnhem mee. Tijdens de gevechten worden de vrouwen in vrijheid gesteld en schrijfster vindt onderdak bij familie in Arnhem. Als gevolg van de evacuatie van Arnhem komt ze in Velp terecht. Daarvandaan onderneemt zij, tot Utrecht lopend, samen met een celgenoot de tocht naar Amsterdam.
Tot slot beschrijft zij in een bijgevoegd verslag dat in januari 1945 haar man en haar zoon voor illegaal werk zijn opgepakt. Haar zoon is vrijgelaten, maar haar man is doorgestuurd naar Dachau, waar hij is omgekomen.
Bij het dagboek is een gedicht gevoegd over herinneringen aan de vrouwengevangenis te Arnhem.
NB:
Bij het dagboek is een gedicht gevoegd over herinneringen aan de vrouwengevangenis te Arnhem.
Datum beschrijving:
12/1/2002
Ga naar dit stuk:
 
 
 
 
 
Inventaris
Dagboek
1427 Wim
Auteur:
Wim
Openbaarheid:
Deze stukken zijn beperkt openbaar. Zij zijn slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, ligt een formulier bij de balie van de studiezaal van het NIOD.
Vorm:
Verslag (getypt, doorslag)
Omvang:
11 pagina's
Periodisering:
13 - 15 april 1945
Periode van ontstaan:
na april 1945
Localisering:
Groningen (stad)
Taal:
Nederlands
Inhoud:
In een ooggetuigenverslag van een bewoner lezen we over de laatste dagen voor de bevrijding van de stad Groningen, die gepaard gaan met kanongebulder en schietpartijen.
Hij trekt zich met zijn gezin terug op de benedenverdieping van zijn huis, na extra voedsel ingeslagen te hebben.
Boven sneuvelen de ruiten, maar ook beneden gaan kogels door de ramen.
Hij hoort van vrienden, die buiten de stad wonen, door de telefoon dat zij bevrijd zijn.
In de stad zelf ziet hij tot zijn genoegen de Duitsers wegrennen.
Hij hangt de vlag uit, die tot zijn schrik wordt beschoten.
Overal komen mensen tevoorschijn.
Hij meldt zich bij de OD, wat hij zonder medeweten van zijn vrouw al heeft afgesproken.
Hij geeft een uitgebreide opsomming van in de stad verwoeste gebouwen en straten
NB:
De auteur vertelt aan het begin van het verslag dat hij een aantal doorslagen heeft gemaakt, omdat hij de gebeurtenissen voor meer mensen wil vastleggen.
Datum beschrijving:
2/1/2002
Ga naar dit stuk:
Wim