Uw zoekacties: Dagboeken-NIOD

Dagboeken-NIOD ( NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies )

  • In het veld "auteur" zoekt u op naam van de dagboekauteur
  • In het veld "localisering" zoekt u naar de plaatsen waarover de dagboekauteurs schrijven.
  • In het veld "inhoud" zoekt u naar termen die voorkomen in de online-samenvattingen van de dagboeken.

Als u het veld "alle velden" invult, doorzoekt u het gehele bestand. U kunt de zoekresultaten beperken door in de velden achter "periode" specifieke jaartallen in te vullen.Een overzicht van alle dagboeken kunt u oproepen door hier te klikken.


Tijdens de bezettingsjaren vertrouwden honderden mensen hun alledaagse belevenissen toe aan het papier. Vanuit Londen riep Radio Oranje de Nederlandse bevolking op een dagboek bij te houden. Deze geschriften vormen een rijke historische bron omdat de gebeurtenissen en ervaringen uit de eerste hand opgetekend zijn. Het NIOD beschikt over ruim duizend dagboeken van onder meer huisvrouwen, burgemeesters, winkeliers, artsen, NSB'ers, Oostfrontstrijders, scholieren en gevangenen.

Meteen na haar oprichting begon het toenmalige Rijksbureau voor Oorlogsdocumentatie met het verzamelen van dagboeken. Vanaf december 1945 verzocht Lou de Jong in radio-uitzendingen om dagboeken ter beschikking te stellen. Het vergaren van deze egodocumenten was belangrijk omdat "de vaak onopzettelijk door tallozen bijgehouden dagboeken bij uitstek het nageslacht een juiste indruk geven van wat de gewone burger in de oorlogs- en bezettingsjaren beleefde". Daarnaast hebben de dagboeken grote waarde omdat zij een uitvoerig beeld geven van belangwekkende plaatselijke gebeurtenissen. Zo verwierf het RIOD honderden dagboeken die elk "voor het historisch onderzoek naar de jaren der Duitsche bezetting tot in de lengte van generaties van de grootste beteekenis zal zijn".

In 1949 werden de dagboeken geanalyseerd en beschreven, zodat "systematisch al datgene zou worden opgetekend wat voor de verdere wetenschappelijke arbeid [...] van belang zou kunnen zijn". De analyses bevatten informatie over de auteur, locatie, periode en inhoud van de betreffende dagboeken. Op 20 november 1954 verscheen een bloemlezing onder de titel "Dagboek-fragmenten 1940-1945". Een exemplaar hiervan bevindt zich in de studiezaal van het NIOD. De helft van de dagboekbeschrijvingen is gemaakt in de jaren vijftig en ademt de sfeer van de toen geldende maatschappelijke opvattingen. Sinds 10 jaar worden de dagboeken beschreven door Marian Ros.

De dagboeken zelf zijn in te zien in de studiezaal van het NIOD. Vanwege het vaak persoonlijke karakter van de dagboeken is de collectie beperkt openbaar. In de praktijk betekent dit dat de dagboeken pas gelezen kunnen worden na het tekenen van een verklaring waarin is vastgelegd hoe de bescherming van de privacy gewaarborgd moet worden.

beacon
1.004  dagboeken
sorteren op:
 
 
 
 
Inventaris
Dagboek
982 A., R.J. en A.-J., A.M.
Auteur:
A., R.J. en A.-J., A.M. (Vanwege de bescherming van de privacy zijn alleen de initialen vermeld.)
Openbaarheid:
Deze stukken zijn beperkt openbaar. Zij zijn slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, ligt een formulier bij de balie van de studiezaal van het NIOD.
Vorm:
Egodocument (getypt stuk)
Omvang:
~ 54 pagina's
Periodisering:
mei 1940 - oktober 1940
Localisering:
Antwerpen, Doornik; reis: Doornik - La Flèche - St. Pierre du Corps - Orléans; kampen in Orléans, Cépoy, St. Cyprien; kamp "Camp de Gurs" bij de Pyreneeën; reis: St. Cyprien - Bordeaux - Parijs -Antwerpen; Hilversum
Taal:
Duits
Inhoud:
De schrijver is een plm. 40-jarige Nederlandse nationaal-socialist, handelsman, uitgever en redacteur, wonende in Antwerpen. In mei 1940 wordt hij met zijn Zweedse vrouw gearresteerd; via de gevangenis in Antwerpen en Doornik wordt hij, op een reis vol ontberingen, naar kampen in Orléans, Cépoy en St. Cyprien getransporteerd, zijn vrouw naar Camp de Gurs. Tenslotte wordt hij vrijgelaten en keert begin augustus in Antwerpen terug, waar zijn vrouw reeds een maand tevoren was gearriveerd. Na enige tijd vestigen zij zich in Nederland (Hilversum), vanwaar zij wegens hun nationaal-socialistische gezindheid indertijd waren uitgeweken.
Over de belevenissen tijdens zijn gevangenschap is een "eidesstattliche" verklaring opgesteld, gedateerd 21 januari 1941, "vereidigt" 10 februari 1941.
Voornaamste bijlage is een relaas van schrijvers vrouw over háár ervaringen; voorts nog een aantal verklaringen van dergelijke lieden met dergelijke ondervindingen, en enige fotokopieën van documenten uit de kampen e.d
Ga naar dit stuk:
Termen:
 
 
 
 
 
Inventaris
Dagboek
976 A., M. W.
Auteur:
A., M. W. (Vanwege de bescherming van de privacy worden alleen initialen vermeld.)
Openbaarheid:
Deze stukken zijn beperkt openbaar. Zij zijn slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, ligt een formulier bij de balie van de studiezaal van het NIOD.
Vorm:
Dagboek (handschrift (origineel). Het dagboek is geschreven in drie zakagenda's (1941, 1942 en 1943).)
Omvang:
730 pagina's
Periodisering:
3 januari 1941 - 3 juni 1941 Tilburg, 3 - 6 juni 1941 Breda ?, 6 juni 1941 - 1 januari 1944 Vlissingen (en omgeving; incidenteel: gehele eiland Walcheren; verder: Amsterdam, Utrecht, Zwolle, Kampen, Tilburg, Breda, Hoek van Holland, Breskens, Brugge, Roosendaal), Onderbrekingen, 19 - 21 september 1942 Reis: Vlissingen - Frankfurt - Cham, 21 - 29 september 1942 Cham, 29 september 1942 - 1 oktober 1942 Reis: Cham - Frankfurt - Vlissingen, 9 - 14 september 1943 Vogelenzang
Localisering:
Tilburg, Breda ?, Vlissingen (en omgeving; incidenteel: gehele eiland Walcheren; verder: Amsterdam, Utrecht, Zwolle, Kampen, Tilburg, Breda, Hoek van Holland, Breskens, Brugge, Roosendaal), Onderbrekingen, Reis: Vlissingen - Frankfurt - Cham, Cham, Reis: Cham - Frankfurt - Vlissingen, Vogelenzang
Taal:
Nederlands en Duits
Inhoud:
De beschrijving van de inhoud van dit dagboek is beperkt openbaar. Hij is slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, ligt een formulier bij de balie van de studiezaal van het NIOD.
Ga naar dit stuk:
 
 
 
 
 
Inventaris
Dagboek
389 A., F.
Auteur:
A., F. (Vanwege de bescherming van de privacy worden alleen initialen vermeld.)
Openbaarheid:
Deze stukken zijn beperkt openbaar. Zij zijn slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, ligt een formulier bij de balie van de studiezaal van het NIOD.
Vorm:
Egodocument (handschrift (origineel); zelfde tekst, overgetypt)
Omvang:
68 pagina's; 21 pagina's
Periodisering:
11/1/1945 - 7/2/1945 Alblasserwaard en Betuwe: Rijswijk onder Maurik, Meteren, Geldermalsen, Woudrichem, Haaften, Culemborg; ook: Zeist, Doorn, Amsterdam, 7-12/2/1945 Tocht van Haaften naar München, 13-17/2/1945, Tocht München - Osnabrück - Haaften, 17/2/1945 - 10/3/1945 Alblasserwaard en Betuwe: voornamelijk Haaften en omgeving; ook Utrecht, Loenen, 10-21/3/1945 Deelen en omgeving (Apeldoorn), 21-28/3/1945 Utrecht, 28/3/1945 -14/4/1945 Doorn (en Utrecht, Zeist), 14-18/4/1945 Wijk bij Duurstede, Ede-Bennekom-Veenendaal, 18-25/4/1945 Elst (bij Amerongen). 25-28/4/1945 Amerongen.
Localisering:
Alblasserwaard en Betuwe: Rijswijk onder Maurik, Meteren, Geldermalsen, Woudrichem, Haaften, Culemborg; ook: Zeist, Doorn, Amsterdam, Tocht van Haaften naar München, Tocht München - Osnabrück - Haaften, Alblasserwaard en Betuwe: voornamelijk Haaften en omgeving; ook Utrecht, Loenen, Deelen en omgeving (Apeldoorn), Utrecht, Doorn (en Utrecht, Zeist), Wijk bij Duurstede, Ede-Bennekom-Veenendaal, (bij Amerongen).
Taal:
Duits
Inhoud:
De auteur, uit München afkomstig, is Wachtmeister of Feldwebel bij de Luftwaffe. Hij doet dienst als chauffeur en is (in 1945) 7 jaar in dienst, is ook in Rusland geweest. Hij is getrouwd en heeft een dochtertje. Nu is hij hoogstwaarschijnlijk chauffeur bij de ravitailleringssectie (IVa.) van een artilleriestaf. Het onderdeel is achtereenvolgens gestationeerd in de buurt van Maurik, in Meteren en in Haaften: daarna in Deelen (ravitailleringskampen zijn resp. in Culemborg en in Apeldoorn). Het verblijf in Haaften wordt onderbroken door een reis naar Duitsland, waarvan het doel niet geheel duidelijk is; op een gedeelte van het traject worden "Fronturlauben" vervoerd, later nog eens hout. In München kan A. een paar uur bij vrouw en kind zijn.
Belangrijke gebeurtenissen:
1. 15 januari worden, waarschijnlijk in Rijswijk, twee "terroristen" gepakt. De toedracht schijnt zo te zijn, dat ze al eerder gevangen genomen waren door een militair onderdeel in een naburig dorp, maar weer vrijgelaten omdat ze voorgaven van de burgemeester van Woudrichem opdracht te hebben paarden voor de Wehrmacht te kopen; deze burgemeester had dit bevestigd en wordt nu door A. (op bevel) gearresteerd. De "terroristen" weten dezelfde dag nog te ontvluchten; de verantwoordelijke personen staan later terecht.
2. Kort voordat zijn onderdeel uit Deelen naar Duitsland overgeplaatst zal worden, rijdt A. op 22 maart in Utrecht onder de invloed van alcohol tegen een huis op, waarbij een andere Duitser zwaar gewond wordt. A. blijft, voor onderzoek en om de auto te repareren, in Utrecht, later in Doorn. Hij is diep terneergeslagen, vreest strenge straf. Als de auto na veel moeite gerepareerd is, wordt A. naar een ander onderdeel, in Ede, gedirigeerd, en, als die plaats dreigt te vallen, achtereenvolgens al terugtrekkende, naar Bennekom, Veenendaal, Elst en Amerongen.
In zijn vrije tijd leest hij wat. Zo nu en dan drinkt hij vrij sterk.
Inhoud vervolg:
Hij lijdt onder de zorgen om zijn gezin, onder zijn verlangen naar huis. Hij is somber, prikkelbaar, snel uit zijn evenwicht. Over het auto-ongeluk in Utrecht is hij diep ongelukkig. Dit alles tegen de achtergrond van de oorlog die verloren gaat. Hij lijdt onder het "rumlungern ohne beitragende Arbeit" (in april) en heeft in die tijd ook angstdromen. Hij "denkt over" zelfmoord. Hij wil geen diensttochten naar Duitsland maken.
Over de toestanden in het Duitse leger, voor zover het zijn directe omgeving betreft, is hij ontevreden, heeft vooral kritiek op de officieren.
Houding tegenover de Nederlandse bevolking: medelijden met de hongersnood, daarnaast openhartig uitgesproken onverschilligheid en hardheid, o.a. met verwijzing naar de Duitse vluchtelingen uit Oost-Pruisen. Voor de haat der bevolking tegen de Duitsers toont hij volmaakt onbegrip: "möchte nur gerne wissen was haben wir ihnen böses getan?" (blz.16).
Ga naar dit stuk:
Termen:
 
 
 
 
 
Inventaris
Dagboek
1013 A., D.J.
Auteur:
A., D.J. (Vanwege de bescherming van de privacy worden alleen initialen vermeld.)
Openbaarheid:
Deze stukken zijn beperkt openbaar. Zij zijn slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, ligt een formulier bij de balie van de studiezaal van het NIOD.
Vorm:
Dagboek (schriftje, handgeschreven)
Omvang:
46 pagina's
Periodisering:
14 augustus 1941 - 22 november 1941
Periode van ontstaan:
14 augustus 1941 - 22 november 1941
Localisering:
Ede, Berlijn (Tegelort), Berlijn (Heiligensee)
Taal:
Nederlands
Inhoud:
De jonge uit Ede afkomstige auteur, die sympahtie koestert voor de NSB, voelt zich verplicht zich in te zetten voor een nieuw Europa en gaat vrijwillig naar Duitsland.
In Berlijn wordt hij tewerkgesteld en verricht hij werk, eervol in dienst van het vaderland, zoals hij het zelf zegt.
Hij wordt gehuisvest in een danszaal van een hotel in houten kribben met warm en koud stromend water, later heeft hij een eigen kamer. Hij maakt luchtalarm en bombardementen mee.
Af en toe ontvangt hij post van bekenden en bezoekt hij in Berlijn bezienswaardigheden.
Voordat hij in Nederland lid werd van de NSB, steunde hij het Zwart Front van Arnold Meyer, waaraan hij vaak met weemoed terugdenkt.
Het eten wordt slechter, hij wordt ziek en wil van baan veranderen. Hij probeert als verkoper ingezet te worden.
Als hij na 3 maanden in Nederland terugkeert, is hij dankbaar dat hij kennis heeft mogen maken met het Germaanse Rijk, "Maar zonder de Geest Gods en het geloof in Christus is geen nieuwe wereldorde, geen goede socialistische volksgemeenschap mogelijk".
NB:
Zie ook Doc I 31
Datum beschrijving:
6/1/2002
Ga naar dit stuk:
Termen: