Uw zoekacties: Haanschoten, J.

Dagboeken-NIOD ( NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies )

  • In het veld "auteur" zoekt u op naam van de dagboekauteur
  • In het veld "localisering" zoekt u naar de plaatsen waarover de dagboekauteurs schrijven.
  • In het veld "inhoud" zoekt u naar termen die voorkomen in de online-samenvattingen van de dagboeken.

Als u het veld "alle velden" invult, doorzoekt u het gehele bestand. U kunt de zoekresultaten beperken door in de velden achter "periode" specifieke jaartallen in te vullen.Een overzicht van alle dagboeken kunt u oproepen door hier te klikken.


Tijdens de bezettingsjaren vertrouwden honderden mensen hun alledaagse belevenissen toe aan het papier. Vanuit Londen riep Radio Oranje de Nederlandse bevolking op een dagboek bij te houden. Deze geschriften vormen een rijke historische bron omdat de gebeurtenissen en ervaringen uit de eerste hand opgetekend zijn. Het NIOD beschikt over ruim duizend dagboeken van onder meer huisvrouwen, burgemeesters, winkeliers, artsen, NSB'ers, Oostfrontstrijders, scholieren en gevangenen.

Meteen na haar oprichting begon het toenmalige Rijksbureau voor Oorlogsdocumentatie met het verzamelen van dagboeken. Vanaf december 1945 verzocht Lou de Jong in radio-uitzendingen om dagboeken ter beschikking te stellen. Het vergaren van deze egodocumenten was belangrijk omdat "de vaak onopzettelijk door tallozen bijgehouden dagboeken bij uitstek het nageslacht een juiste indruk geven van wat de gewone burger in de oorlogs- en bezettingsjaren beleefde". Daarnaast hebben de dagboeken grote waarde omdat zij een uitvoerig beeld geven van belangwekkende plaatselijke gebeurtenissen. Zo verwierf het RIOD honderden dagboeken die elk "voor het historisch onderzoek naar de jaren der Duitsche bezetting tot in de lengte van generaties van de grootste beteekenis zal zijn".

In 1949 werden de dagboeken geanalyseerd en beschreven, zodat "systematisch al datgene zou worden opgetekend wat voor de verdere wetenschappelijke arbeid [...] van belang zou kunnen zijn". De analyses bevatten informatie over de auteur, locatie, periode en inhoud van de betreffende dagboeken. Op 20 november 1954 verscheen een bloemlezing onder de titel "Dagboek-fragmenten 1940-1945". Een exemplaar hiervan bevindt zich in de studiezaal van het NIOD. De helft van de dagboekbeschrijvingen is gemaakt in de jaren vijftig en ademt de sfeer van de toen geldende maatschappelijke opvattingen. Sinds 10 jaar worden de dagboeken beschreven door Marian Ros.

De dagboeken zelf zijn in te zien in de studiezaal van het NIOD. Vanwege het vaak persoonlijke karakter van de dagboeken is de collectie beperkt openbaar. In de praktijk betekent dit dat de dagboeken pas gelezen kunnen worden na het tekenen van een verklaring waarin is vastgelegd hoe de bescherming van de privacy gewaarborgd moet worden.

beacon
 
 
244 Europese dagboeken en egodocumenten
Inventaris
Dagboek
2273 Haanschoten, J.
Auteur:
Haanschoten, J.
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Vorm:
Dagboek (cahiers)
Omvang:
298 pagina's
Periodisering:
1 januari 1944 - 19 april 1945
Periode van ontstaan:
1 januari 1944 - 19 april 1945
Localisering:
Barneveld (Gelderland)
Taal:
Nederlands
Inhoud:
'Vandaag met de fam. Blok naar Noordwijk geweest. Een waanzinnige drukte aan het station te Amsterdam. Te Noordwijk bood alles een droevig verlaten troosteloos beeld,’ zo beschrijft Jacob Haanschoten (1923-1995) uit het Gelderse Barneveld in 1944 een dagje naar het strand met dierbaren. ‘Pensions zijn ontruimd. Duinen zijn zwaar verdedigd, maar wapenen en manschappen zijn slechts in geringe getale aanwezig. Op het strand staan palen en hekken. Gegeten in het casino.’ Jacob werkt in het Shell Laboratorium van de Bataafse Petroleum Maatschappij in Amsterdam-Noord. Als in september 1944 De Slag Om Arnhem plaatsvindt, helpt hij de brandweer vluchtelingen vervoeren: ‘Veel platte wagens van Otterlo om vluchtelingen uit Arnhem te halen. Ook de ziekenhuizen uit Arnhem moesten evacueren. Om 7 uur kwamen verpleegsters (24 stuks) van het kinderziekenhuis naar Barneveld. Ook wij kregen er twee Milly en Nel.’

Vader is eigenaar van een groot warenhuis in het centrum van Barneveld, in 1889 opgericht door Jacobs grootvader, waar regelmatig aanplakbiljetten van bekendmakingen worden opgehangen: ‘Alle manlijke bewoners en inwonende van 18 tot 55 jaar moeten zich aanmelden voor het verrichten van graafwerk ten behoeve van de Wehrmacht. De aanmelding moet geschieden in Haanschoten’s Warenhuis, ingang Torenstraat,’ schrijft Jacob eind 1944. ‘Om 7 ’s avonds was het meldingsbureau in onze zaak gesloten. Toen kwamen er 340 vluchtelingen in. Gelukkig was er elektrisch licht, dat was voor het aanmeldingsbureau aangesloten. Daar er daar geen wc is hebben we 5 wasketels met brillen in het prijskamertje gezet. De stank was afschuwelijk.’ Op 17 april 1945 wordt Barneveld bevrijd: ‘Een zeer donkere wolk werd er over onze vreugde gegooid. Deze middag zijn namelijk alle ongewenste elementen als NSB’ers, Moffenmeiden en Zwarthandelaars opgepakt. En g.v.d. kwamen ze om Vader ook!’ Die wordt twee dagen later vrijgelaten: ‘Hij heeft nog wel huisarrest maar is uit die verd…. rotzooi.’
Datum beschrijving:
7 maart 2024
Ga naar dit stuk:
Haanschoten, J.
Termen:
Organisatie: NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies
laatste wijziging 04-04-2024