De Armenwet van 1912 (Stb. 1912, 165) liet de hulpverlening aan de armen nog vooral over aan kerken en particulieren. Financiële hulp van de kant van de gemeente werd uitgevoerd door een burgerlijke instelling genaamd Maatschappelijk Hulpbetoon, waarvan de bestuursleden door de gemeenteraad werden benoemd. De Algemene Bijstandswet die op 01-01-1965 in werking trad (Stb. 1963, 284) zorgde voor een grondige ommekeer door te stellen dat de overheid verplicht was tot het verlenen van financiële hulp aan mensen die niet in hun onderhoud konden voorzien. Burgers moesten zich voortaan voor hulp tot de gemeente wenden. Het Maatschappelijk Hulpbetoon werd opgeheven. Voor kerken en particuliere instellingen bleef de steunverlening in natura over.
De wet Werk en Bijstand (Stb. 2003, 375), ingegaan op 01-01-2004, is de opvolger van de Algemene Bijstandswet. De nadruk ligt daarbij veel meer op hulp bij het vinden van betaald werk.
Daarnaast vloeien anno 2009 veel taken van de Sociale Dienst voort uit de nieuwe Wet Maatschappelijke Ondersteuning. De WMO is van kracht sinds 01-01-2007 en verving de Welzijnswet, de Wet voorzieningen gehandicapten (Wvg) en delen van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ).