Dagboeken-NIOD ( NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies )
  • In het veld "auteur" zoekt u op naam van de dagboekauteur
  • In het veld "localisering" zoekt u naar de plaatsen waarover de dagboekauteurs schrijven.
  • In het veld "inhoud" zoekt u naar termen die voorkomen in de online-samenvattingen van de dagboeken.

Als u het veld "alle velden" invult, doorzoekt u het gehele bestand. U kunt de zoekresultaten beperken door in de velden achter "periode" specifieke jaartallen in te vullen.Een overzicht van alle dagboeken kunt u oproepen door hier te klikken.


Tijdens de bezettingsjaren vertrouwden honderden mensen hun alledaagse belevenissen toe aan het papier. Vanuit Londen riep Radio Oranje de Nederlandse bevolking op een dagboek bij te houden. Deze geschriften vormen een rijke historische bron omdat de gebeurtenissen en ervaringen uit de eerste hand opgetekend zijn. Het NIOD beschikt over ruim duizend dagboeken van onder meer huisvrouwen, burgemeesters, winkeliers, artsen, NSB'ers, Oostfrontstrijders, scholieren en gevangenen.

Meteen na haar oprichting begon het toenmalige Rijksbureau voor Oorlogsdocumentatie met het verzamelen van dagboeken. Vanaf december 1945 verzocht Lou de Jong in radio-uitzendingen om dagboeken ter beschikking te stellen. Het vergaren van deze egodocumenten was belangrijk omdat "de vaak onopzettelijk door tallozen bijgehouden dagboeken bij uitstek het nageslacht een juiste indruk geven van wat de gewone burger in de oorlogs- en bezettingsjaren beleefde". Daarnaast hebben de dagboeken grote waarde omdat zij een uitvoerig beeld geven van belangwekkende plaatselijke gebeurtenissen. Zo verwierf het RIOD honderden dagboeken die elk "voor het historisch onderzoek naar de jaren der Duitsche bezetting tot in de lengte van generaties van de grootste beteekenis zal zijn".

In 1949 werden de dagboeken geanalyseerd en beschreven, zodat "systematisch al datgene zou worden opgetekend wat voor de verdere wetenschappelijke arbeid [...] van belang zou kunnen zijn". De analyses bevatten informatie over de auteur, locatie, periode en inhoud van de betreffende dagboeken. Op 20 november 1954 verscheen een bloemlezing onder de titel "Dagboek-fragmenten 1940-1945". Een exemplaar hiervan bevindt zich in de studiezaal van het NIOD. De helft van de dagboekbeschrijvingen is gemaakt in de jaren vijftig en ademt de sfeer van de toen geldende maatschappelijke opvattingen. Sinds 10 jaar worden de dagboeken beschreven door Marian Ros.

De dagboeken zelf zijn in te zien in de studiezaal van het NIOD. Vanwege het vaak persoonlijke karakter van de dagboeken is de collectie beperkt openbaar. In de praktijk betekent dit dat de dagboeken pas gelezen kunnen worden na het tekenen van een verklaring waarin is vastgelegd hoe de bescherming van de privacy gewaarborgd moet worden.

Filter: Met bestand(en)x
beacon
41  zoekresultaten
 
 
Inventaris
Dagboek
223 Westen, J.H.T.J
Auteur:
Westen, J.H.T.J
Vorm:
Egodocument (fotokopie van handschrift; in 2 ex.)
Omvang:
~ 300 pagina´s
Taal:
Nederlands
Periodisering:
augustus 1939 - juni 1940
Localisering:
Bergen aan Zee, Asten (N.B.), Neerhout, Someren, Leende-Strijp, Kaldenkirchen, Soest (Westfalen), Altengrabow, Bedum (Gr.).
Inhoud:
De schrijver, een 32-jarige onderwijzer, is korporaal eerst bij 12 R.I., later bij 30 R.I. Hij is gemobiliseerd in Bergen aan Zee en Asten en in deze laatste plaats begint voor hem de oorlog. Weldra moet teruggetrokken worden tot dicht bij de Belgische grens. Na in Leende ontwapend te zijn, wordt de schrijver in krijgsgevangenschap weggevoerd, naar Kaldenkirchen, Soest in Westfalen, en Altengrabow. In juni vindt de terugkeer plaats. Ongetwijfeld werd dit eerste gedeelte van het dagboek achteraf geschreven, misschien met behulp van aantekeningen.
Het volgend gedeelte, lopende van juli 1943 - mei 1945, is direct neergeschreven. (De schrijver woont dan in Bedum). Het is een algemeen oorlogsdagboek, met, in het commentaar, een korte gevoelige toets.
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Ga naar dit stuk:
 
 
 
 
 
Erfgoedstuk
Inventaris
Dagboek
243 Waardenburg, C.
Auteur:
Waardenburg, C.
Titel:
Time and tide wait for no man. C. Waardenburg. Personally important. Keep a good eye en it. Brief details of escape and escape efforts from Holland.De vaart naar 't Westen, Engeland.
Vorm:
Verslagen en dagboek met bijlagen (getypt stuk; in 2 ex.)
Omvang:
24 pagina's
Taal:
Nederlands
Periodisering:
±15 april - 19 juni 1941 Schipluiden en omgeving, Vlaardingen, Delft, Den Haag, Rotterdam 20 - 21 mei 1941 Intermezzo: tocht van Vlaardingen over Hellevoetsluis naar Goedereede en terug; door Voornsche kanaal en Haringvliet, 19 juni 1941 Tocht van Vlaardingen naar Wissekerke door Nieuwe Maas, Spui, Haringvliet, Keten, Mastgat, Zijpe, Oosterschelde, 19-20 juni 1941, Oosterschelde en Noord -Beveland, o.a. Colijnsplaat, 21 juni 1941 Tocht van Colijnsplaat over Maassluis naar Schipluiden, 21 juni 1941 - 4 september 1941 Schipluiden en omgeving, Vlaardingen, Rotterdam, Den Haag, Amsterdam, 6 oktober 1941 - 20 december 1941 Londen (en elders in Engeland), 20 december 1941 - 27 februari 1942 Cambridge, 27 februari 1942 - 14 maart 1942 Londen (en elders in Engeland)
Localisering:
Schipluiden en omgeving, Vlaardingen, Delft, Den Haag, Rotterdam, tocht van Vlaardingen over Hellevoetsluis naar Goedereede en terug; door Voornsche kanaal en Haringvliet, tocht van Vlaardingen naar Wissekerke door Nieuwe Maas, Spui, Haringvliet, Keten, Mastgat, Zijpe, Oosterschelde, Oosterschelde en Noord -Beveland, o.a. Colijnsplaat, tocht van Colijnsplaat over Maassluis naar Schipluiden, Amsterdam, Londen (en elders in Engeland), Cambridge
Inhoud:
Engelandvaarder Waardenburg woont bij zijn ouders in Schipluiden. Dit dagboek bevat het relaas van zijn, tenslotte geslaagde, pogingen Engeland te bereiken.
1. In ieder geval vóór 15 april 1941 hadden hij en enkele vrienden contact met organisaties, wier beloften echter nietig bleken.
2. Hij koopt met andere would be deelnemers een zeilboot met buitenboordmotor (f.475). Het plan is, deze in een binnenvaartuig (Nooit Volmaakt, 40 ton, eigenaar Sietse Rientsma) naar de Zeeuwse wateren te vervoeren en vandaar op eigen kracht verder te gaan. Oefenzeiltochten op de Kaag mislukken, enige tochtgenoten trekken zich terug; van een reis met deze boot moet worden afgezien.
3. Na een verkenningstocht met de Nooit Volmaakt naar Goedereede, wordt 19 juni de poging gewaagd met dit schip zelf over te steken. Deelnemers: de eigenaar, de auteur en 4 andere, gedeeltelijk nieuwe, tochtgenoten. De eerste dag wordt Wissekerke bereikt; in de daarop volgende nacht tracht men op zee te komen, maar loopt bij eb vast op de Roggenplaat bij Burgsluis, in verboden gebied. Het vertelsel, dat men van Wissekerke tot hier is komen drijven doordat het anker "sleepte", wordt door de Duitsers min of meer geslikt, hoewel later in Vlaardingen de (extra?) motor en benzine in beslag worden genomen en de eigenaar tenslotte f. 250 boete krijgt wegens het zich bevinden in verboden gebied. Besloten wordt, deze tocht te liquideren en terug te gaan.
4. Waardenburg, financieel steeds geholpen, koopt voor f. 2000 in Amsterdam een motorboot, over welke mogelijkheid hij reeds bij zijn vorige tocht in Colijnsplaat vernomen had. In de "Nooit Volmaakt" wordt de boot van Amsterdam naar Schipluiden vervoerd en nadat, voorlopig waarschijnlijk nog onder de hoede van de "Nooit Volmaakt", in de nacht van 2 op 3 september nog een poging mislukt is, wordt de volgende nacht vanuit Vlaardingen met 8 man de tocht ondernomen, die slaagt.
Inhoud vervolg:
In Engeland komt hij begin oktober in kamp Wrottesley, Park Wolverhampton, wordt gedetacheerd bij de R.A.F. en eind november beëdigd. Volgt een I.T.W. cursus in Cambridge, van 20 december tot eind februari, eindigende met een examen; daarna een week verlof. Waardenburg en zijn collega's wensen nu zo spoedig mogelijk naar de Elementary Flying Training School te worden gezonden en de opleiding niet onnodig te rekken, maar hiermee wordt getalmd, wat grote ontevredenheid veroorzaakt.

Waardenburg wordt in Canada tot vliegenier opgeleid, maakt vele vluchten en komt in 1944 in Dunsford (Engeland) bij een vliegongeluk om het leven.
NB:
Twee foto's aanwezig; ingestuurd door de vader van de auteur, die er zijn zoon niet over gesproken kan hebben. Een verkorte versie van de ontsnapping naar Engeland is te lezen in dagboek 696 van W.N. de Vries (pagina's 49-51).
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Ga naar dit stuk:
 
 
 
 
 
Erfgoedstuk
Inventaris
Dagboek
470 Vollgraff, mr. P.C.E.
Auteur:
Vollgraff, mr. P.C.E.
Vorm:
Egodocument (fotokopie van getypt stuk)
Omvang:
168 pagina´s
Taal:
Nederlands
Periodisering:
4 mei 1942 Tocht: Maastricht - Geleen - Roermond - St. Michielsgestel (kamp) Beekvliet), 4 mei 1942 - 18 december 1942 St. Michielsgestel (kamp Beek-vliet)
Localisering:
Tocht: Maastricht - Geleen - Roermond - St. Michielsgestel (gijzelaarskamp Beekvliet)
Inhoud:
Mr. Vollgraff wordt 4 mei 1942 in zijn woonplaats Maastricht gearresteerd en dezelfde dag, met lotgenoten uit de stad en de omgeving, als gijzelaar naar het kamp Beekvliet in St. Michielsgestel overgebracht. Daar zal hij 71/2 maand blijven, eerst, met een gezelschap van 24 man, in Blok VI; sedert oktober, wanneer zij, die ouder dan 55 jaar zijn, verlof krijgen aparte afgeschoten cabines in Blok II, die vrijgekomen zijn, te betrekken, in een van deze hokjes.
Voeding: het kampeten is zeer slecht, maar een overvloed van pakjes en zendingen van familie, andere particulieren, van het Roode Kruis, firma's en comités, zorgen voor een betrekkelijke weelde, ook wat betreft rookartikelen, alcohol en gebruiksvoorwerpen, waardoor het comfort sterk verhoogd wordt.
Tijdverdrijf: onderlinge cursussen, lezingen, concerten, cabaret en voordrachtavonden, bridge, sportwedstrijden. Mr. V. maakt zich nuttig als knutselaar.
Stemming en onderlinge verhouding: vooral in het begin en in tijden van dreiging van buiten is het saamhorigheidsgevoel sterk; verslapt het onder de invloed van betrekkelijke rust en veiligheid, dan komen wel eens strubbelingen voor. Godsdienstverschillen (het Katholieke element is in zijn groep sterk vertegenwoordigd) veroorzaken soms ergernis. Door zijn leven in het Roomse Limburg lijkt hij een lichte weerzin tegen het Katholicisme te hebben opgevat.
De tucht, weinig streng, wordt sedert augustus/september toch wat straffer toegepast. Correspondentie, totdientoe vrijwel ongelimiteerd, wordt dan ook beperkt tot het ontvangen en schrijven van één brief per week.
Tweemaal gedurende mr. Vollgraff's verblijf in het kamp worden gijzelaars gefusilleerd: eens in augustus 1942 i.v.m. de aanslag op de trein in Rotterdam, de tweede maal in oktober. 18 december 1942 wordt mr. Vollgraff met vele anderen vrijgelaten
NB:
De bladzijdenummers in het laatste deel, het persoons en plaatsnamen register kloppen niet geheel met onze paginering
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Ga naar dit stuk:
 
 
 
 
 
Erfgoedstuk
Inventaris
Dagboek
425 Vink, A.
Auteur:
Vink, A.
Vorm:
Egodocument (fotokopie van handschrift)
Omvang:
61 pagina´s
Taal:
Nederlands
Periodisering:
mei - juni 1940
Localisering:
Rhenen, Grebbeberg, kamp Bocholt, kamp Neubrandenburg, Seestadt Wismar
Inhoud:
De schrijver is een 25-jarige jongeman, sergeant (boekhouder van beroep). Hij wordt in mei 1940, zonder in gevecht te zijn geweest, door de Duitsers gevangen genomen en verblijft in Duitsland achtereenvolgens in de krijgsgevangenkampen Bocholt en Neubrandenburg en wordt tewerkgesteld in Seestadt Wismar. Half juni keert hij naar zijn woonplaats Rotterdam terug. - Het werkje is achteraf uit aantekeningen en uit het geheugen geschreven, maar heeft de dagboekvorm
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Ga naar dit stuk: