Uw zoekacties: Dagboeken-NIOD

Dagboeken-NIOD ( NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies )

  • In het veld "auteur" zoekt u op naam van de dagboekauteur
  • In het veld "localisering" zoekt u naar de plaatsen waarover de dagboekauteurs schrijven.
  • In het veld "inhoud" zoekt u naar termen die voorkomen in de online-samenvattingen van de dagboeken.

Als u het veld "alle velden" invult, doorzoekt u het gehele bestand. U kunt de zoekresultaten beperken door in de velden achter "periode" specifieke jaartallen in te vullen.Een overzicht van alle dagboeken kunt u oproepen door hier te klikken.


Tijdens de bezettingsjaren vertrouwden honderden mensen hun alledaagse belevenissen toe aan het papier. Vanuit Londen riep Radio Oranje de Nederlandse bevolking op een dagboek bij te houden. Deze geschriften vormen een rijke historische bron omdat de gebeurtenissen en ervaringen uit de eerste hand opgetekend zijn. Het NIOD beschikt over ruim duizend dagboeken van onder meer huisvrouwen, burgemeesters, winkeliers, artsen, NSB'ers, Oostfrontstrijders, scholieren en gevangenen.

Meteen na haar oprichting begon het toenmalige Rijksbureau voor Oorlogsdocumentatie met het verzamelen van dagboeken. Vanaf december 1945 verzocht Lou de Jong in radio-uitzendingen om dagboeken ter beschikking te stellen. Het vergaren van deze egodocumenten was belangrijk omdat "de vaak onopzettelijk door tallozen bijgehouden dagboeken bij uitstek het nageslacht een juiste indruk geven van wat de gewone burger in de oorlogs- en bezettingsjaren beleefde". Daarnaast hebben de dagboeken grote waarde omdat zij een uitvoerig beeld geven van belangwekkende plaatselijke gebeurtenissen. Zo verwierf het RIOD honderden dagboeken die elk "voor het historisch onderzoek naar de jaren der Duitsche bezetting tot in de lengte van generaties van de grootste beteekenis zal zijn".

In 1949 werden de dagboeken geanalyseerd en beschreven, zodat "systematisch al datgene zou worden opgetekend wat voor de verdere wetenschappelijke arbeid [...] van belang zou kunnen zijn". De analyses bevatten informatie over de auteur, locatie, periode en inhoud van de betreffende dagboeken. Op 20 november 1954 verscheen een bloemlezing onder de titel "Dagboek-fragmenten 1940-1945". Een exemplaar hiervan bevindt zich in de studiezaal van het NIOD. De helft van de dagboekbeschrijvingen is gemaakt in de jaren vijftig en ademt de sfeer van de toen geldende maatschappelijke opvattingen. Sinds 10 jaar worden de dagboeken beschreven door Marian Ros.

De dagboeken zelf zijn in te zien in de studiezaal van het NIOD. Vanwege het vaak persoonlijke karakter van de dagboeken is de collectie beperkt openbaar. In de praktijk betekent dit dat de dagboeken pas gelezen kunnen worden na het tekenen van een verklaring waarin is vastgelegd hoe de bescherming van de privacy gewaarborgd moet worden.

beacon
30 zoekresultaten
sorteren op:
 
 
weergave:
Pagina: 2
 
 
Inventaris
Dagboek
127 Veen, A. v.d.
Auteur:
Veen, A. v.d.
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Vorm:
Dagboek (fotokopie van handschrift; in 2 ex.)
Omvang:
~ 60 pagina´s
Periodisering:
september 1944 - juli 1945
Localisering:
Den Haag
Taal:
Nederlands
Inhoud:
De schrijver is elektrotechnisch constructeur, plm. 31 jaar oud. Zijn dagboek geeft een korte beschrijving van het dagelijks leven in de laatste oorlogswinter
Ga naar dit stuk:
 
 
 
 
 
Erfgoedstuk
Inventaris
Dagboek
878 Valkenburg, jhr.mr. C.C. van
Auteur:
Valkenburg, jhr.mr. C.C. van
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Vorm:
Egodocument (fotokopie van handschrift)
Omvang:
141 pagina's
Periodisering:
september 1944 - mei 1945
Localisering:
Vele plaatsen in Nederland, vooral in N.Brabant en Limburg, en ook in België
Taal:
Nederlands
Inhoud:
De schrijver is jhr. C.C. van Valkenburg, 34-35 jaar, jurist (Leiden), gehuwd, met een gezin, secretaris der directie van een assurantie-firma in Amsterdam. Zijn dagboek is belangwekkend door wat hij beleeft, hij zelf als persoonlijkheid minder. In september 1944 met een opdracht van zijn firma (het dagboek is vooral op dit punt, althans voor leken, en ook op ander gebied niet steeds duidelijk: maakt de indruk in grote mate als geheugensteun ten behoeve van de schrijver te hebben moeten dienen, wint daardoor niet aan belang) van Amsterdam naar Limburg vertrokken, wordt hij daar bevrijd. Zijn functie en vooral relaties verschaffen hem toegang tot de hoogste kringen: hij maakt deel uit van de naaste omgeving van de koningin bij haar bezoek aan bevrijd gebied, en ook van Prins Bernhard. Verder bevat het dagboek gegevens over toestanden in het bevrijde zuiden: politiek, intrigues, voormalige illegaliteit. De schrijver schijnt wel enigszins insider. - Half april gaat de schrijver door de linies naar Noord-Nederland, om na de bevrijding naar Brabant terug te keren
Ga naar dit stuk:
 
 
 
 
 
Erfgoedstuk
Inventaris
Dagboek
1519 Urselmann, Catharina Louisa
Auteur:
Urselmann, Catharina Louisa
Titel:
Oorlogsdagboek
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Vorm:
Dagboek met bijlagen (foto's) (handgeschreven tekst (I) in schriftjes (scan) en comuteruitdraai (II))
Omvang:
159 pagina's (I) en 35 pagina's (II)
Periodisering:
12 oktober 1941 - 15 juni 1945
Periode van ontstaan:
12 oktober 1941 - 15 juni 1945
Localisering:
Venlo, Tegelen
Taal:
Nederlands
Inhoud:
De auteur woont in Venlo, werkt in de huishouding en vertelt over alledaagse gebeurtenissen en oorlogsgebeurtenissen door elkaar heen. Ze gaat regelmatig uit "poetsen" en schoonmaken. Ze krijgt te maken met het gebrek aan zeep, eten en kolen. Er komen Tommy’s overvliegen en de kerk moet verduisterd worden. Ze is gelovig, de katholieke feestdagen worden in ere gehouden. De familie, ooms en tantes, ziet ze veel. De verjaardagen worden gevierd. Ze vertelt dat ze een foto laat maken voor de identiteitskaart. Bijna iedere dag komt het weer ter sprake. Het verloop van de strijd in het Oosten en in Indië wordt bijgehouden, maar ook de bombardementen in Nederland worden genoteerd. Ze zit vaak 's nachts in de schuilkelder. Naar Radio Oranje wordt geluisterd en het koningshuis is voor haar belangrijk. Het eten wordt schaars; er is geen kaas, rijst vermicelli, pudding en griesmeel meer. Fietsen moeten worden ingeleverd en klokken worden geroofd. Tegelijkertijd vertelt ze ook dat ze naar de kermis gaat, een nieuwe hoed koopt of een oude tante bezoekt "die voorbereid was voor de hemelreize". Ze leeft mee met de joden, die "tot de dood toe vervolgd worden". Radio's moeten ingeleverd worden. De Duitsers gebruiken nu de V1, de geallieerden rukken op naar Parijs. Maastricht wordt in September 1944 bevrijd. Na evacuatie naar een klooster in Tegelen, keert ze in maart 1945 terug naar Venlo, waar een hevige strijd is gevoerd en veel verwoest is.
NB:
Het dagboek van "Toos" Urselmann is ook in een bewerkte en geïllustreerde versie te lezen.
Datum beschrijving:
april 2007
Ga naar dit stuk:
 
 
 
 
 
Erfgoedstuk
Inventaris
Dagboek
1920 Stegeman, J.
Auteur:
Stegeman, J.
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Vorm:
Handgeschreven dagboek (cahier)
Omvang:
22 bladzijden
Periodisering:
18 april - 2 oktober 1944
Periode van ontstaan:
18 april - 2 oktober 1944
Localisering:
Deventer (Overijssel)
Taal:
Nederlands
Inhoud:
Jan Stegeman, leerling smeden-bankwerker op de Ambachtsschool, woont in Deventer. Hij is net zestien als hij in de zomer van 1944 zijn diploma behaalt. In Deventer is er dan voortdurend luchtalarm en er vallen bommen in de nabije omgeving. Het huis, waar hij woont met zijn ouders, broer Frans en zus Greta, dreunt ervan: ‘Engelse jagers, die zeer laag vlogen, hebben Nederlandse locomotieven beschoten met mitrailleurvuur. Er werd er ook één bij de spoorbrug neergeschoten.’ Vrienden van Jan worden opgeroepen voor de Arbeitseinsatz. Zelf is hij te jong. Jan doet aan atletiek en is lid van de Nederlandse Atletiekunie. Hij neemt deel aan atletiektoernooien en nationale wedstrijden. Met dit dagboek wil hij vooral ‘wereldrecords en Nederlandse records in atletiek en andere sporten bijhouden’. Het stopt echter al na enkele maanden. Jan is dan werkzaam in een metaaldraaierij en machineherstelplaats.
NB:
Auteur houdt tevens een dagboek bij van zijn tijd als vrijwilliger in Nederlands-Indië. Die beschreven periode is van 15 oktober 1945 tot 14 mei 1947. Dit dagboek is te vinden in onze collectie 401: Nederlands-Indische dagboeken en egodocumenten. Het inventarisnummer is 539.
Datum beschrijving:
9 november 2015
Illustratie:
Voorblad van het dagboek
Ga naar dit stuk: