Persoonlijke herinneringen
In die tijd waren Joep en Karine overigens al zeer vertrouwd met Lourdes. Hun persoonlijke herinneringen gaan maar liefst 56 jaar terug. Dat is al meer dan de helft van de 100-jarige geschiedenis van de Limburgse Bedevaart, hun beider ouders waren voor die tijd al als vrijwilligers aan de bedevaartorganisatie verbonden, waardoor Lourdes al veel langer een begrip is in hun leven. "De toenmalige voorzitter van de Limburgse Bedevaart, Mgr. Piet van Odijk, was mijn oom," vertelt Karine. "Eigenlijk een neef van mijn moeder, met wie mijn moeder vanaf haar vierde was opgegroeid, nadat haar moeder gestorven was. Hij vertelde veel over de bedevaarten. In de jaren vijftig ging mijn moeder als verpleegkundige mee naar Lourdes. Als kind mochten wij mee naar Maastricht om de trein uit te zwaaien. Die drukke perrons vond ik prachtig. Ze kwam natuurlijk met verhalen en foto's terug en toen ik in 1965 eindexamen deed, zei mijn oom: "Karine moet ook maar eens mee naar Lourdes,' zo ging dat toen."
Joeps eerste reis was twee jaar later, weet hij nog. "Ik was in Delft aan een studie bouwkunde begonnen, maar dat was niet zo'n succes. Toen zei mijn vader, die al jaren als brancardier mee naar Lourdes ging en ook bestuurslid was: ga eerst maar eens met de bedevaart mee. Zo ben ik begonnen als brancardier in de ziekentrein en dat heb ik een paar jaar gedaan. Na mijn studie medicijnen ging ik als arts mee, maar ik ben nog steeds lid van de Brancardiersvereniging."
Daar werd je overigens niet zomaar lid van, herinnert Joep zich. "In de tijd van mijn vader was het heel chic als je daar bij hoorde. Wij woonden destijds in Roermond en de burgemeester was brancardier, net als mijn oom die burgemeester van Wittem was. Je moest geld hebben om brancardier te worden, want ze betaalden niet alleen hun eigen reis, maar voor een deel ook die van een zieke pelgrim. Later is er een vaste bijdrage voor alle medewerkers gekomen."

In de jaren zestig en zeventig maakten Joep en Karine grote bedevaarten mee. Joep: "Er reden drie en soms vier treinen tegelijk naar Lourdes. In elke trein zaten wel achthonderd mensen." Karine knikt: "Ik heb nog meegemaakt dat onderweg in de trein de mis werd gelezen. In de radiocoupé werd een mini-altaar gebouwd en daar droeg de bisschop de mis op en die kon je via de radio in de hele trein volgen." Joep vult aan: "Als de geluidsinstallatie het deed, want die viel ook regelmatig uit."
In de loop van meer dan een halve eeuw hebben Joep en Karine Lourdes zien veranderen. "Het duidelijkst merkbaar is dat wat mij betreft bij de sacramentsprocessie," zegt Joep. "Die was vroeger altijd op de esplanade. De zieken lagen bijna allemaal op brancards en die werden op het plein opgesteld. Terwijl de priester met het Allerheiligste langskwam, schalden er voortdurend aanroepingen over het plein: 'Seigneur, si vous le voulez, vous pouvez me guérir!' en 'Fais que je marche!'-'God, als u het wilt, kunt u mij genezen. Maak dat ik weer kan lopen.' Dat accent op genezingen is in Lourdes helemaal verdwenen." Karine merkt op: "Ik heb ook het idee dat mensen vroeger meer gehandicapt waren dan nu. Je zag allerlei mensen met vergroeiingen en zo. Dat maakte diepe indruk op mij. Ik kwam net van de middelbare school en ik was weinig met ziektes en handicaps geconfronteerd. Maar dat kom je bijna niet meer tegen." Joep verbetert: "De mensen waren toen even ziek als nu, maar de behandeling is anders."

Op de vraag of hij als arts ooit een medisch wonder heeft meegemaakt, antwoordt Joep ontkennend. "Maar je hebt wel mensen genezen," merkt Karine op. Joep knikt. "Dat klopt. Door ze medicijnen af te pakken. Vroeger had je nog niet van die mooie pillendoosjes, waarin je medicijnen per dag kon sorteren. Ik herinner me een pelgrim die een grote pot met allerhande pillen bij zich had, waarvan hij elke dag willekeurig een handvol nam.

Toen ik hem adviseerde om dat niet meer te doen, voelde hij zich de volgende dag een stuk beter. Logisch, want er zaten ook slaappillen tussen."

Asile
Ook het heiligdom is in de loop van hun bedevaartcarrière flink veranderd. "Tijdens mijn eerste reis stond er nog helemaal niets aan de overkant van de Gave," herinnert Joep zich. "Het was een leeg veld. Ik weet nog dat de eerste bruggen aangelegd werden en ik heb het vorige nieuwe accueil gebouwd zien worden en later ook de Bernadettekerk. Dat accueil is inmiddels weer afgebroken en vervangen door het huidige. Het oude accueil op de esplanade werd in de jaren zestig nog 'asile' genoemd. Je sliep met wel 40 personen op een zaal. Dat was vreselijk en er waren veel te weinig sanitaire voorzieningen."

Het artsenpaar vertrok eind jaren zeventig naar Afrika om daar een aantal jaren te werken. Maar dat was voor Joep geen reden om niet naar Lourdes te gaan. Op verlof in Nederland ging hij vrolijk een weekje mee op bedevaart. "Dan zag ik mijn ouders ook nog eens. Ze waren inmiddels te oud om nog vrijwilliger bij de bedevaart te zijn, maar ze werkten tijdens die week wel bij de Hospitalité, de Organisatie van het heiligdom. Mijn moeder heeft in die tijd veel in de baden gewerkt."
Wat hen uit die beginjaren nog bijstaat, is de hiërarchie onder medewerkers. "Een verpleegkundige wilde mij een keer wegsturen, omdat ik 'maar' van de huishoudelijke dienst was," herinnert Karine zicht. "Nou, dan ben je bij mij aan het verkeerde adres. Ik heb dan in Lourdes wel altijd bij de huishoudelijke dienst gewerkt, maar ik ben ook verpleegkundige. Toen ik later diensthoofd werd, hebben we de organisatie veranderd, waardoor er een veel betere samenwerking ontstond."
Hoewel er al lang vliegreizen en busbedevaarten bestaan, zijn Joep en Karine steeds met de trein naar Lourdes gegaan. "Want daar werden de meeste zieken mee vervoerd," legt Joep uit. "Daar moest ik als arts bij zijn." Het was altijd spannend hoe de treinreis zou verlopen. "Gemiddeld duurde zo'n reis dertien of veertien uur, maar door vertragingen soms veel langer. We moesten ooit een keer midden in de nacht uit Lourdes vertrekken, want de spoorwegen hadden een staking aangekondigd en onze trein moest voor een bepaald tijdstip de grens gepasseerd zijn, anders zouden we stilgezet worden."
'Weetje nog die keer dat alle drie de treinen op de terugweg op hetzelfde moment in Bordeaux stopten?" vraagt Karine. "De vrijwilligers gingen dan bij elkaar buurten, maar je moest goed opletten wanneer je eigen trein weer vertrok. Het kwam regelmatig voor dat iemand te laat overstapte en met een andere trein verder moesten reizen."

Joep lacht. "Mijn vader was een keer treinleider in de witte trein. Na vertrek uit Bordeaux was ie zoek. Bleek hij in de andere trein te zitten. Toen zaten we tot Parijs zonder treinleider. Daar kwamen de treinen op een groot rangeerterrein weer bij elkaar en kon iedereen overstappen naar z'n eigen trein, zodat je in Maastricht toch met de goede trein aankwam."
Op de vraag wat hen al die jaren in Lourdes aangesproken heeft, antwoordt Karine: "Dat het daar geen probleem is dat je katholiek bent. Dat klinkt misschien gek, maar in Nederland wordt daar soms zo moeilijk over gedaan en in Lourdes helemaal niet. Geloven gaat daar vanzelf. Dat heb ik altijd prettig gevonden. En de enorme toewijding van de verpleging en de huishoudelijke dienst. Ze deden in Lourdes vaak hetzelfde werk dat ze thuis ook deden, 'maar hier hebben we tijd voor de mensen', zeiden ze dan. Ondanks hun eigen sores thuis, wilden ze toch naar Lourdes. Daar was ik altijd wel van onder de indruk."

Speciale plek
De Grot is voor beiden een bijzondere plek in Lourdes. "Je komt er tot nadenken," merkt Karine op. "Ik heb ook meegewerkt aan de bedevaarten naar Banneux, maar dat is een wereld van verschil. Lourdes is een fenomeen. Je gaat de Sint-Jozefpoort door en dan sprint je naar de Grot. Het heeft iets magisch."
Vanwege hun leeftijd zijn beiden inmiddels met hun werk voor de Lourdesbedevaarten gestopt. Karine is 46 jaar vrijwilliger geweest, Joep 51 jaar. "Maar ik beschouw het niet als een afgesloten hoofdstuk," zegt hij 'Als er iets te doen is, zoals een jubileum, zijn we altijd weer van de partij. We zijn pas nog in Lourdes geweest en we zullen er vast nog wel eens komen." Karine kijkt Joep aan en zegt: "Omdat we elkaar in Lourdes hebben leren kennen, is het altijd een speciale plek gebleven. Toen we er onlangs waren, moest ik daar nog aan denken: hier is het toch maar mooi allemaal begonnen."

De sfeer waarin Maria wordt vereerd is in Lourdes wel veranderd, constateert Pluymaekers: „De eerste jaren dat ik er kwam, draaide alles nog om wonderen. Priesters staken de arm van een zieke in gewijd water en hoopte dat die daardoor beter werd. Dat zie je haast niet meer.”

Mensen gaan nu vooral naar Lourdes om steun en troost te zoeken, vermoedt hij: „Er zijn inderdaad mensen genezen op een manier die medisch niet te verklaren is. Maar ik denk dat het veel mensen al helpt als ze daar zien dat ze niet de enige zijn die met ziektes of problemen kampt. Dat geeft nieuwe moed.”

Matheu Bemelmans van het bisdom geeft zaterdag om 12.00 uur een lezing over Lourdes in het heiligdom Houthem.

Station
Maar het heeft wellicht ook te maken met het feit dat Lourdes makkelijk te bereiken is, vermoedt Pluymaekers: „In de negentiende eeuw, toen de bedevaarten op gang kwamen, had Lourdes al een station. Je kon daar dus met de trein naartoe. Heel anders dan in La Salette in de Alpen, waar ze zieken te voet de berg op moesten dragen.”

De sfeer waarin Maria wordt vereerd is in Lourdes wel veranderd, constateert Pluymaekers: „De eerste jaren dat ik er kwam, draaide alles nog om wonderen. Priesters staken de arm van een zieke in gewijd water en hoopte dat die daardoor beter werd. Dat zie je haast niet meer.”

Mensen gaan nu vooral naar Lourdes om steun en troost te zoeken, vermoedt hij: „Er zijn inderdaad mensen genezen op een manier die medisch niet te verklaren is. Maar ik denk dat het veel mensen al helpt als ze daar zien dat ze niet de enige zijn die met ziektes of problemen kampt. Dat geeft nieuwe moed.”

Matheu Bemelmans van het bisdom Roermond, hoofdredacteur van het tijdschrift ‘Lourdes, magazine van de pelgrim’, geeft zaterdag 12 juni om 12.00 uur een lezing over Lourdes in het heiligdom Houthem.