Beeld van Broekhem / Jo van Aken [fotografie], Jan G.M. Notten [tekst]. - Broekhem : [de auteurs], 1988. - 88 p. ; 24 cm

Kinkevoerdersweg / Felisgats / Holeweg

Als men in Hulsberg aan de Kersboomkensweg (de weg van Garage Excelsior naar Wijnandsrade) even voor of even na kwekerij de ,,Osseploeg" links de veldweg inslaat, komt men op een kruising van de Kinkevoerdersweg, de Felixgats en de Holeweg. De tijd schijnt hier echt te hebben stil gestaan. Alleen de indrukken van de paardehoeven en de karresporen zijn vervangen door de
profielen van tractorbanden.


Erosie herinnert aan de vrije loop der natuur: regen, sneeuw, storm en zon. Mooi om te zien zijn de verschillende voremn van planten- en bomengroei. Wanneer men in het wild groeiende bomen ,,onthooft" en dit geregeld doet, ontstaat er knotgroei. Op deze plek treft men verschillende knotbomen aan te weten knotwilg, knot-es, knotpopulier en eik. Jammer dat het kruis dat daar rechts vast en zeker heeft gestaan, gezien de houten trappen in de "graaf" - een in Limburg veel bezongen idvlle - nu verdwenen is. Het paste zo goed dit tafereel.
De Kinkevoerdersweg, van Hulsberg naar Vink (Wijnandsrade) is op bovenstaande tekening gezien richting Hulsberg, een holle weg. Verder terug naar Vink is het een gewone veldweg. Toen een jaar of tien geleden opmetingen werden gedaan, bleek dat de weg zeker 15 meter breed moet zijn geweest, waarvan nu nog hoogstens twee meter is overgebleven. De rest is in de loop der tijden van beide kanten door de boeren met ploegen bij hun land gevoegd, ieder jaar een beetje meer.... De weg moet dus een belangrijke verbindingsweg zijn geweest, (zoals in Geulrand nr. 23 juli 1988 is vermeld) tussen de mijnstreek en de Maas voor het vervoer van kolen door de kinkers of kinkevoerders met hun paardjes.

Namen van velden (bossen) en oude wegen houden wel eens verband met elkaar, zoals in namen die met aan en op beginnen, b.v. Op de Bles. Wegen hebben vaak de naam te danken aan de plaats waarheen ze leiden, zoals de Meerssenerweg en de Bergerstraat in Maastricht.

Wanneer deze namen oud zijn, wijzen ze vaak op ,,handelsverkeer" tussen betreffende plaatsen. We moeten ons dit niet te modern voorstellen. Elke plaats van betekenis had vroeger wel een markt, waarnaar de boeren uit de (vaak) verre omgeving hun produkten brachten om te verkopen. De weg die men dan volgde kreeg als vanzelfsprekend een naam die van de plaats van bestemming was afgeleid. Zo zal wel de naam ontstaan zijn van de Sittarderweg in Valkenburg die van Hotel Prinses Juliana naar de spoorlijn voert en vroeger aan de overkant doorliep. Toen na de oorlog hier sociale woningbouw werd gepleegd, kregen de straten alle namen van strijders voor de arbeidersklasse, zoals Dr. Poels, Dr. Ariëns. Vroeger blijkbaar belangrijk is de Sitiarderweg nu een onbetekenende en vrij onbekende weg.
Nog groter is dit contrast bij de Trichtergrubbe. Grub(be) houdt verband met graven (en met graaf, gracht, greppel) en is in Limburg vaak de naam van een holle weg. In dit geval van de holle weg die door het bos, van Valkenburg links langs het kerkhof omhoog loopt naar de top van de Cauberg richting Maastricht: dus de weg van Valkenburg richting (Maas)tricht.
De Daelhemerweg is dus de weg naar Daelhem. Daelhem (of Dalhem) is nu een plaatsje in België even over de grens bij Eysden, oostelijk van Visé. Vroeger - en dan kunnen we teruggaan tot in de 13e eeuw - was het een plaats van betekenis. Het Land van Daelhem en dat van Valkenburg waren zelfs enige tijd in handen van dezelfde familie. Er zijn dus van oudsher banden geweest tussen Valkenburg en Daelhem, dat zelfs tot de Franse tijd een belangrijke plaats was.
Er is altijd nogal wat handel geweest tussen onze streken en het aangrenzende België.

Vroegere toestanden zijn vaak terug te vinden in bewaard gebleven namen. Veldnamen duiden niet zelden op historische situaties. Ook oude straatnamen doen dat wel eens. Elders in dit nummer wordt ingegaan op de weg naar kerk en school die bewoners van afgelegen gehuchten vroeger moesten afleggen. Hieronder zullen we zien, hoe deze historische toestand valt af te lezen uit nog bewaard
gebleven straatnamen.

Zo draagt de weg van Arensgenhout richting kerk van Hulsberg de naam Mes(t) weg. of de t in deze naam origineel is valt te betwijfelen: het valt niet aan te nemen, dat één bepaalde weg gebruikt werd speciaal voor het vervoer van mest (vanwaar en waarheen?). Aannemelijker is, dat hij in het dialekt Mèswaeg (Misweg) werd genoemd: de weg via welke men vanuit Arensgenhout naar de mis ging. Bij het officieel noteren van de naam vervolgens kan het zo gegaan zijn, dat de betreffende (Staatse) ambtenaar (vaak een Hollander!) de naam opschreef, zoals hij die hoorde uit de mond van de Limburger, maar dan wel , ,verhollandst". Van mèswaeg maakte hij mestweg, omdat hij er niets anders in kon lezen en omdat hij dacht, dat de Limburgers ook hier weer de slot - t niet uitspraken zoals ze dat vaker niet doen (vgl. wach aeve). Het is dus zeer waarschijnlijk dat de oorspronkelijke naam Meswaeg (= Misweg) is: de gebruikelijke weg naar de kerk. Nog een argument hiervoor is, dat deze naam meer voorkomt in onze contreien. Zo b.v. in Terblijt met een kleine variant: Mèsberg.